Dersim ayaklanmaları: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Şam uşağı,Resik uşağı aşiretleri, Koçuşağı'nın zaten alt kolu.Bunların hepsine "Koç oymağı"denir.Ayrıca ana yurtları Çemişgezek'in kuzeyidir.Ana yurtları Paşacık köyü Çemişgezek'te zaten.
Etiketler: Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği
Khutuck Bot (mesaj | katkılar)
k Tarih bağlantısı düzenleme
34. satır:
1875'te [[Ahmed Muhtar Paşa]] tarafından Dersim ve birçok ile mutlak otoriteyi kabul ettirilmeye çalışılması [[Dersim aşiretleri]] tarafından kabul edilmedi. Kafkasya'da Rus tehlikesine karşı yönetim doğudaki gücünü Kafkasya konuşlandırmıştı. [[Haydaran aşireti|Haydaran]] ve [[Demenan aşireti|Demenan]] aşiretleri plan kurarak ayaklanmanın çıkacağı zamanı iyi ayarladılar. [[93 Harbi]]'nin çıktığı 1877 yılında ayaklanmayı başlattılar. Ayaklanmacılar Hozat ve Mazgirt'e girerek kışlaları yakıp, şehirlerde tahribata sebep oldular.
 
Bölge yine sancak olunca özellikle [[Koçgiri aşireti|Koçgiri]] ve [[Şamuşaklı aşireti|Şamuşaklı]] aşiretleri önderliğinde yeni bir ayaklanma patlak verdi. Bu ayaklanma tam olarak bastırılmadığından sonraki sene [[Haydaran aşireti|Haydaran]], [[Demenan aşireti|Demenan]] ve [[Kureyşan aşireti|Kureyşan]] aşiretlerinin de katılımıyla ayaklanma büyüdü. Uzun süren çatışmalar sonucunda kazanan yine Dersim aşiretleri oldu. Ve [[1895]] yılında da sürüp gitti.
 
* [[1892]] yılında Koçuşağı altkolları birleşerek ayaklanma başlattılar. Ayaklanmayı batırmak üzere Karaballı aşiretinin desteğini alan Ali Şefik Paşa komutasındaki Osmanlı güçleri Amutka mıntıkasına isyancılara zayiat verdirmiş ancak tam olarak yenememiştir. Daha sonra bu aşiretlerle barış yoluna gidilerek isyan sona erdirilmiştir.
 
1893–1905 yılları arasında Dersim Sancağı'nda küçük çaplı olaylar yaşanmakla birlikte kısmen sakin dönem yaşandı. 1905 yılındaki olaylar üzerine aşiretler üzerine harekete geçilmek istense de sonradan bundan vazgeçilmiştir.
 
* [[1907]] yılında[[Koçuşağı aşireti|Koçuşağı]] aşireti ve [[Kureyşan aşireti|Kureyşan]] aşiretleri birleşerek yeni bir ayaklanma çıkardı. Kureyşan aşiretinden Ali Çavuş Kiğı'nın köylerine, Çemişgezek aşiretlerinden Koçuşağı, Şamuşağı, Resikuşağı aşiretleri de Kemah ve Çemişgezek köylerine baskın yapmıştır. 9 Eylül 1907'de Harput Redif Livası kumandanı Neşet Paşa harekata geçmiş ve Hozat aşiretlerine destek veren Ferhatuşağı ve Karaballı aşiretleri geri çekilmeye zorlansa da kış şartları nedeniyle bir sonuç alınamadan harekât sonlandırılmıştır.
* [[1908]] yılında Karaballı ve Ferhatuşağı aşiretlerinin önderliğinde yeni bir isyan hareketine girilmiştir. 19 Mayıs'ta [[Diyap Ağa]] komutasındaki isyancılar Çemizgezek ve Pertek köylerini yağmaladı. Osmanlı askerleri ile Cibranlı aşiretine mensup Hamidiye Alayı'nın Dersim bölgesinde toplanması üzerine Koçuşağı aşiretleri(alt kolları) dışındakiler isyandan vazgeçmiş, diğer üç aşirete yapılan seferden de kesin bir sonuç alınamamıştır. [[İkinci Meşrutiyet]]'in ilanıyla da genel af ilan edilmesiyle isyancılarla bir sulh yoluna gidilmiştir.
* [[1909]] yılında 4. Ordu komutanı İbrahim Paşa komutasındaki Osmanlı birlikleri Dersim'de harekata başlamıştır. Çoğu aşiret reisi İbrahim Paşa'ya gelerek Osmanlı hükûmetine bağlılığını bildirmiş, ancak bağlılık bildirmeyen Haydaranlı aşireti önderliğindeki bazı aşiretler üzerine gidilerek bunlar etkisiz hale getirilmiştir.
* [[1911]] yılında [[Haydaran aşireti|Haydaran]] aşireti önderliğinde Keçeluşağı, Baluşağı, Lolanlı ve Abbasuşağı aşiretlerinin isyanında Pülümür civarı tahrip edilmiş, ancak isyancılara yapılan müdahaleden bir sonuç alınamamıştır.
* [[1914]] yılında Dersim Belediye Başkanının yeğeninin [[Ferhatuşağı aşireti|Ferhatuşağı]] aşireti mensuplarınca öldürülmesi üzerine Osmanlı güçlerinin harekete geçmesi üzerine Ferhaduşağı aşireti isyan etmiş olup, Karaballı, Aşağı Abbas, Abbasuşağı ve Koçuşağı aşiretleri de isyana katılmışlardır. Ferhatuşağı aşireti reisin öldürülmesiyle isyan sona erdirilmiştir.
Aynı yıl içerisinde Kırgan aşiretinin isyanı yaşanmış, Osmanlı güçleri ile Osmanlı yanında yer alan Kavuşağı, Arslanuşağı, Bezgaruşağı ve Yukarıabbasuşağı aşiretlerinin ortak harekatında Kırgan aşireti reisi Süleyman Ağa'nın öldürülmesiyle isyan bastırılmıştır.
* [[1916]] yılında Halit Paşa komutasındaki Osmanlı güçleri Ferhatuşağı aşiretinin isyanını bastırmıştır. Aynı yıl Kureyşan aşireti reisi Ali Ağa,
Dersim'in doğusundaki bazı aşiretlerle Nazımiye'yi işgal ele geçirdi. Daha sonra aşiretler Dersim'in büyük bir bölümüne hakim oldu. Ruslar'ın savaştan çekilmesinden sonra Galatalı Şevket Bey komutasındaki Osmanlı güçleri bölgedeki aşiretleri etkisiz hale getirdi.
 
Sonraki yıllarda [[Kürtler|Kürt]]lerin bağımsızlık ayaklanmalarına katılmayan Dersim aşiretleri, [[1937]]-[[1938]] yıllarında [[Dersim İsyanı]] olarak adlandırılan olaylarda yeniden ayaklandı. Bu isyanı [[Seyit Rıza]] gerçekleştirdi. Bu ayaklanma bastırıldıktan sonra Türkiye yönetimini kabul eden aşiretler bir daha ayaklanamamıştır.
 
== Dış bağlantılar ==