Saraybosna: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
düzeltme, değiştirildi: 2007 → 2007 (38), 19 Ağustos → 19 Ağustos (2) AWB ile
79. satır:
| dipnotlar =
}}
'''Saraybosna''' ([[Boşnakça]] ve [[Hırvatça]]: ''Sarajevo'', {{Dil|sr|Сарајево|dil_adı=e}}), [[2007]] yılı sayımlarına göre<ref>Bosna-Hersek Federasyonu, Federal İstatistik Ofisi. [http://www.fzs.ba/Eng/gode.htm#POPULATION Yaş, cinsiyet, kanton ve belediyelere göre mevcut nüfus. 30 Haziran 2007.] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20080410012522/http://www.fzs.ba/Eng/gode.htm#POPULATION |datetarih=10 Nisan 2008 }} Yıllık istatistiki bilgi. (Görebilmek için PDF gereklidir). (İngilizce).</ref> 619.030 kişilik nüfusuyla [[Bosna-Hersek]]’in [[başkent]]i ve en büyük kentidir. Saraybosna, ayrıca [[Bosna-Hersek Federasyonu]]'nun ve fiilî başkenti [[Banyaluka]] olan [[Sırp Cumhuriyeti]]'nin de hukukî başkentidir. [[Saraybosna Kantonu]]'nun da merkezidir. Saraybosna, Bosna bölgesinin [[Dinar Alpleri]]'yle çevrili Saraybosna Vadisi içerisinde [[Miljacka|Miljacka Nehri]]'nin çevresinde kurulmuştur. Şehir, barındırdığı dinî çeşitliliğiyle bilinir. [[İslam|Müslümanlık]], [[Katolik]]lik, [[Ortodoks]]luk ve [[Musevi|Musevîlik]], burada yüzyıllar boyunca barış içinde bir arada var olagelmişlerdir. İşte bu yüzden Saraybosna, [[Avrupa]]'nın [[Kudüs]]'ü olarak kabul edilir. Saraybosna [[Balkanlar]]'daki kültürel şehirlerin en önemlilerinden biri olarak kabul görür.<ref>Malcolm, Noel (1994). Bosnia: A Short History. New York University Press. ISBN 0-8147-5561-5. (İngilizce).</ref>
 
Bu bölgedeki ilk yerleşim kalıntıları tarih öncesi döneme kadar uzanmasına rağmen modern şehrin ortaya çıkışı 15. yüzyılda [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]]ların bu bölgedeki hakimiyetiyle birlikte başlar. Osmanlıların [[1463]]'te bölgeyi ele geçirmesiyle şehirde büyük bayındırlık faaliyetleri başlar ve bunun sonucunda Saraybosna, Türklerin [[Avrupa]]'da kurduğu en büyük kent olur ve bu durum bugün de geçerlidir.<ref>Valerijan, Žujo; Imamović, Mustafa; Ćurovac, Muhamed. Sarajevo. (Boşnakça).</ref> Saraybosna, tarihi boyunca uluslararası önemi olan birçok olay yaşamıştır: [[1914]] yılında [[I. Dünya Savaşı]]'nın başlamasına neden olarak gösterilen [[Arşidük]] [[Franz Ferdinand]]'ın [[Gavrilo Princip]] tarafından suikasti bu kentte gerçekleşti. Bundan 70 yıl sonra [[1984 Kış Olimpiyatları|1984 Kış Olimpiyat oyunları]] bu kentte yapıldı. Şehir, [[Bosna Savaşı]] sırasında dünya modern savaş tarihindeki en uzun kuşatmaya mâruz kalmıştır. Bugün şehir, [[Bosna-Hersek]]'in en büyük kültürel ve ekonomik merkezi olarak savaş sonrasında kendini yenilemeye ve toparlamaya çalışmaktadır.<ref>Kelley, Steve. [http://seattletimes.nwsource.com/html/sports/2003174149_kell04.html Ayağa kalkan Saraybosna tekrar ümit ediyor]. The Seattle Times. [[19 Ağustos]] [[2006]]'da güncellenmiştir. (İngilizce).</ref>
 
== Köken bilimi ==
94. satır:
Saraybosna bölgesi, [[Romalılar|Roma]] egemenliğinden önce [[İliryalılar]]ın egemenliğinde kalmış ve Romalılar, ancak M.S. 9 yılında uzun süren bir direnişin ardından ele geçmiştir. Romalılar döneminde [[Dalmaçya]] eyâletine bağlanan bölgede bugünkü İliđža banliyösünün bulunduğu yerde Aquae Sulphurae (Türkçesi: Kükürtlü termal su) kentini kurmuşlardır.
 
Roma İmparatorluğu, M.S. [[395]]'te ikiye bölününce [[Batı Roma İmparatorluğu]]'nun parçası olan ve 420'lerde Avrupa [[Hunlar]]ı'nın ele geçirdiği bölge, [[455]] yılında [[Ostrogotlar]]ın eline geçti. [[6. yüzyıl]]ın ilk yarısının sonlarına doğru [[Doğu Roma İmparatorluğu]]'nun eline geçen bölgeye [[7. yüzyıl]]ın başlarında Avrupa [[Avarları]]nın egemenliğindeki [[Slavlar]] gelmeye başladı ve bölge, Avarların eline geçti.
 
=== Orta çağ ===
Avarlar devletinin [[805]]'te [[Franklar]] tarafından yıkılmasının ardından Frankların süzerenliğini tanıdı ve Doğu Romalı misyonerler tarafından bölge, tamamanen Hristiyanlaştırıldı. Önce Sırp [[Raşka Krallığı]]'nın, [[863]]'te [[Hırvat Düklüğü]]'nün (sonradan krallık) eline geçti. 870'lerde Sırpların geri aldığı bölge, 9. yüzyılın sonlarına doğru 1. [[Bulgar İmparatorluğu]]'nun eline geçti. [[927]]'de Bulgarlardan bağımsızlığını îlân eden Sırp Kralı [[Çaslav Klonimiroviç|Časlav Klonimirovič]]'in eline geçti. Çaslav'ın [[950]] yılında Macarlara karşı savaşırken ölmesi üzerine Bosna'daki derebeyler, Sırbistan'dan bağımsızlıklarını ilan ettiler ve Doğu Roma'nın hükümranlığını tanıdılar. Ancak bölge [[998]]'de 1. Bulgaristan İmparatorluğu Çarı 1. Samuel'in eline geçti. Ancak Doğu Roma İmparatoru [[II. Basileus]], [[1018]]'de bölgeyi geri aldı. Bölgenin güneyi, [[1060]]'larda Doğu Roma'ya bağlı hüküm süren Hırvat Kralı [[IV. Petar]]'ın eline geçti. Ancak bölge, [[1082]]-[[1085]] arasında Sırpların kurduğu [[Duklja Krallığı]]'nca fethedildi. [[1103]] yılından itibaren Bosna Sırplardan koptu ve [[Macaristan Krallığı]]'nın egemenliğini tanıyan [[Banlar]]ın eline geçti. Ayrıca Macaristan Kralı [[II. Bela]], 1137'de [[Bosna Dükleri|Bosna Dükü]] oldu. Bölge, [[1163]]-[[1183]] yılları arasında yeniden Doğu Roma İmparatorluğu'nun parçası oldu. Daha sonra yeniden Macaristan Krallığı'na bağlı Banlar tarafından yönetildi. [[1230]]'lardan itibaren bölge halkının çoğu, [[Manicilik]]'ten etkilenen dualist Hristiyan tarikatı olan [[Bogomillik]]'e geçti. Bosna, [[1377]]'ye kadar Macaristan'a bağlı banlar tarafından yönetildi. Bu târihte [[Bosna Banı]] [[Tvrtko Kotromanoviç]] (sonradan [[I. Tvrtko]]), kendini Bosna, Sırbistan ve Dalmaçya kralı ilan etti. Krallığı'nın sınırları bugünkü [[Karadağ]]'ın batısından bugünkü [[Hırvatistan]]'ın [[Graçaç]] kentinin batısına kadar uzanıyor ve bazı Dalmaçya adalarını da kapsıyordu.
 
[[1463]] yılında Osmanlı Sultanı [[II. Mehmed]], bütün Bosna'yı fethetti. Ancak Macaristan Kralı [[I. Matyas]], Saraybosna'nın bulunduğu bölgeyi geri aldı. Ancak Osmanlılar, [[1492]]'de bölgeyi yeniden ele geçirdiler.
 
=== Osmanlı dönemi ===
Bugünkü Saraybosna'nın yerinde [[14. yüzyıl]]ın başlarında [[Boşnaklar|Boşnak]] soylularının [[şato]]ları vardı. [[1492]] yılında burayı alan [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlılar]], şehrin ilk çekirdeğini kurmuşlardır. Saraybosna, önemli ulaşım yolları kavşağı olması nedeniyle kısa sürede ticari ve idari merkez olmuştur.
 
Bölge, Osmanlılarca öncelikle Saraybosna'nın merkez olduğu [[Bosna Sancağı]] olarak [[Rumeli Eyâleti]]'ne bağlanmış, [[1585]] yılında [[1483]]'te fethedilen [[Hersek]] bölgesiyle birlikte Bosna Eyâleti'ne bağlanmıştır. [[1583]]-[[1686]] arasında [[Banyaluka]]'nın, [[1686]]-[[1851]] arası [[Travnik]]'in merkez olduğu dönemler hariç hep eyaletin merkezi Saraybosna olmuştur. [[1697]]'deki kısa süreli [[Venedik]] işgalinden zarar gören şehir, derhal onarıldı.
 
=== Avusturya-Macaristan ===
233. satır:
 
== Ekonomi ==
[[Bosna-Hersek]]'in Gayri Safi Millî Hasılası (GSMH) 3.356.220.000 ([[1999]]) [[dolar]] olup, Saraybosna'ya düşen pay 1.264.412.000 dolardır.{{Kaynak belirt}}Saraybosna'da kişi başına düşen GSMH ise 2.470 dolardır. Trafik ve iletişim (''Saraybosna Kanton ekonomisinin toplam gelirinin %53'ü'') toplam işçi sayısının %18'ini istihdam etme olanağı verir. Endüstri (''Saraybosna Kanton ekonomisinin toplam gelirinin %14.8'i'') toplam işçi sayısının %18,5'ini, ticaret ise (''Saraybosna Kanton ekonomisinin toplam gelirinin %17,9'u'') toplam işçi sayısının %19,5'ini istihdam eder.
 
== Demografi ==
[[1991]] nüfus sayımlarına göre Saraybosna'nın nüfusu ''529.021'''dir.{{Kaynak belirt}}Nüfus'un %50'si [[Boşnaklar|Boşnak]]tır. [[Boşnaklar]]ın, [[Sırplar]]ın ve [[Hırvatlar]]ın mahalleleri ayrıdır. Aktif olarak [[Sırplar]] ve [[Boşnaklar]] savaşmış olmasına rağmen şehrin en pahalı yerlerinde [[Hırvatlar]] oturur ve şehrin üst tabakasını oluştururlar.
 
{| border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 85%; float: center;"
243. satır:
|-
|'''style="background: bgcolor="#F5DEB3" | '''Yıl'''
|'''style="background: bgcolor="#C2B280" | '''[[1921]].'''
|'''style="background: bgcolor="#C2B280" | '''[[1971]].'''
|'''style="background: bgcolor="#C2B280" | '''[[1981]].'''
|'''style="background: bgcolor="#C2B280" | '''[[1991]].'''
|'''style="background: bgcolor="#C2B280" | '''[[1995]].'''
|'''style="background: bgcolor="#C2B280" | '''[[2002]].'''
 
|-
324. satır:
=== Ulusal ve dini bayram, festival ve tatil günleri ===
''Kurtuluş Günü'' (1 Mart),
''Devlet Günü'' ([[25 Kasım]]),
''Saraybosna Kış Festivali'',
''Orchestar Festivali'',
366. satır:
* {{bayraksimge|Türkiye}}[[İzmir]]''', [[Türkiye]]
* {{bayraksimge|Türkiye}}[[Manisa]]''', [[Türkiye]]
* {{bayraksimge|Türkiye}}[[Ankara]]''', [[Türkiye]]<ref>[http://www.ankara-bel.gov.tr/AbbSayfalari/hizmet_birimleri/dis_dairesi_baskanligi/avrupa_gunu_kutlamasi.aspx Ankara′nın Kardeş şehirleri] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20090114033014/http://www.ankara-bel.gov.tr/AbbSayfalari/hizmet_birimleri/dis_dairesi_baskanligi/avrupa_gunu_kutlamasi.aspx |datetarih=14 Ocak 2009 }}, '''ankara-bel.gov.tr''' 29 Haziran 2012 tarihinde erişildi.</ref>
* {{bayraksimge|Türkiye}}[[Sakarya]]''', [[Türkiye]]
* {{bayraksimge|Türkiye}}[[Bursa]]''', [[Türkiye]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Saraybosna" sayfasından alınmıştır