Uzay Yolu: Revizyonlar arasındaki fark

'''''Uzay Yolu''''' (özgün adı: '''''Star Trek'''''), [[Gene Roddenberry]] tarafından oluşturulan [[bilimkurgu]] televizyon dizisi, film ve roman serisi. 8 kez dizi, 13 kez [[sinema]] filmi, yüzlerce kez roman, video oyunu, ve hikâye olarak yayımlandı. [[8 Eylül]] Cuma, [[2006]] yılında Uzay Yolu'nun ilk televizyon yayının 40. yılı kutlandı.

''Uzay Yolu'' [[1966]]'da bir televizyon dizisi olarak hayata başlamasına rağmen, ondan yaklaşık 6 sene öncesine kadar planlama aşamasındaydı.<ref>''The Making of Star Trek'' by Stephen E. Whitfield and [[Gene Roddenberry]]</ref> ''Orijinal Seri'' 3 sezon sonunda düşük [[reyting]]ler<ref name="Low Ratings">[http://www.salon.com/ent/feature/1999/10/29/trek/index.html The trouble with "Trek"] En son erişim [[21 Ağustos]] [[2006]]</ref> yüzünden yayından kaldırılmasına rağmen kendisinden sonra 5 serinin daha yayınlanmasına sebep oldu. Bu 6 seri toplamda 726 bölüm veya 30 televizyon sezonuna denk gelmektedir. Bu da 570.75<ref>Dizi başına ortalama bölüm süresi çarpı bölüm sayısı artı 10 sinema filminin süreleri olan 33045 dakikanın 60'a(1 saatteki dakikalar) bölünmesi</ref> saatlik program süresine denk gelir. Türkiye'de 17 Ekim 1972'de yayımlanmaya başladı.

'''''Uzay Yolu''''' ilk kez<ref name="TOS debut">[http://www.mercurynews.com/mld/mercurynews/entertainment/15305203.htm 'Star Trek; turns 40] En son erişim [[21 Ağustos]] [[2006]]</ref> ABD'de [[8 Eylül]] [[1966]] Perşembe günü [[NBC]] televizyonunda yayınlandı. Dizi [[William Shatner]] tarafından oynanan [[Kaptan Kirk]]'ün kumandasındaki [[Yıldız Gemisi Atılgan|Atılgan]] [[Yıldız Gemisi]]'nin mürettabatını ve onların "daha önce hiç kimsenin gitmediği yerlere cesurca gitmek" olan 5 yıllık görevinin hikâyelerini anlatmaktadır. Sadece 3 sezon sonunda dizi yayından kaldırıldı ve son bölüm 3 Haziran [[1969]]'da gösterildi.<ref name="TOS end">[http://www.tv.com/star-trek/show/633/summary.html Star Trek TV show] En son erişim [[21 Ağustos]], [[2006]]</ref> Tekrarların gösterimini takriben bir kültürel fenomen haline geldi. İlk başta sadece Uzay Yolu olarak bilinmesine rağmen daha sonraki yıllarda ''Uzay Yolu: Orijinal Seri'' (''Star Trek: Original Series'') ya da Klasik Trek (Classic Trek) olarak anıldı. Şu anda başta Amerika olmak üzere birçok ülke televizyonunda hala yayınlanmaktadır. Serinin 2006 Eylül'ünde dijital olarak yenilenmiş ve yüksek çözünürlükte tekrar dağıtılacağı açıklandı.<ref>http://tv.ign.com/articles/729/729388p1.html</ref>

'''''Uzay Yolu: Safha II''''' Paramount Televizyon tarafından 1978'te bayrak gemisi tv dizi olarak önerilmişti. Yapım başlamadan 12 bölümün [[senaryo]]ları yazılmıştı.<ref name="Phase II">[http://www.sciencefictionbuzz.com/startrekphaseII.html Star Trek Phase II, Planned but never executed Star Trek Series] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20061026131939/http://www.sciencefictionbuzz.com/startrekphaseII.html |datetarih=26 Ekim 2006 }} En son erişim [[21 Ağustos]] [[2006]]</ref> Dizi Orijinal serideki mürettabatın büyük bir bölümünü ([[Spock]] olarak geri dönmeyi reddeden Leonard Nimoy hariç) ikinci bir beş yıllık görev için bir araya getirecekti. Nimoy'un yerine Xon adında daha genç safkan bir Volkanlı düşünülmüştü, buna rağmen Nimoy'un misafir oyuncu olarak arada görüneceği umut ediliyordu.<ref name="Phase II"/> Setler yapılmış hatta ciddi rakamda test çekimleri yapılmıştı. Buna rağmen dördüncü bir televizyon ağının riski ve "o zamanlar yakın tarihte" yayınlanan [[Yıldız Savaşları: Bölüm IV - Yeni Bir Umut (film)|Yıldız Savaşları]] filminin popülaritesi yüzünden Paramount haftalık bir dizi yerine bir sinema filmi yapmaya karar verdi. Bu serinin ilk bölümünün senaryosu [[Uzay Yolu: Sinema Filmi]] adlı ilk filmin senaryosu için temel oluşturdu. Diğer üç tanesi ise Uzay Yolu: Yeni Nesil için uyarlandı.<ref name="TMP">[http://www.imdb.com/title/tt0079945/trivia Trivia for Star Trek: The Motion Picture (1979)] En son erişim [[21 Ağustos]], [[2006]]</ref>

'''''Uzay Yolu: Yeni Nesil''''' yaklaşık olarak ''Orijinal Seri'''den bir yüzyıl sonra geçmekte, gene Atılgan adında fakat daha yeni ve gelişmiş (Atılgan-D) yeni bir yıldız gemisi içermekte ve Kaptan [[Jean Luc Picard]]'ın ([[Patrick Stewart]]) emri altındaki yeni bir mürettabatın maceralarını anlatmaktadır. Dizi ilk olarak [[28 Eylül]] [[1987]]'de yayınlandı ve 23 Mayıs [[1994]]'te son buldu.<ref name="TNG series">[http://www.tv.com/star-trek-the-next-generation/show/137/summary.html Star Trek: The Next Generation TV Show] En son erişim [[21 Ağustos]] [[2006]]</ref> ''Yeni Nesil'' Uzay Yolu dizileri arasından en yüksek reytinglere sahipti ve yayınlandığı ilk birkaç yıl boyunca hep 1 numaralı dizi olarak kaldı.<ref name="TNG ratings">[http://www.ee.surrey.ac.uk/Contrib/SciFi/StarTrek/history.html Star Trek - A Short History] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20101205052936/http://www.ee.surrey.ac.uk/Contrib/SciFi/StarTrek/history.html |datetarih=5 Aralık 2010 }} En son erişim [[21 Ağustos]] [[2006]]</ref> En iyi drama dalında bir [[Emmy]] için aday olan(1994 yılında) tek Uzay Yolu dizisi idi. Ayrıca en iyi televizyon programı olarak [[Peabody Ödülü]]'de kazandı.<ref name="TNG Emmy">[http://www.bbc.co.uk/cult/st/tng/intro.shtml BBC Online - Star Trek: The Next Generation] En son erişim [[21 Ağustos]] [[2006]]</ref> Seri günümüzde birçok tv kanalı tarafında yayınlanmaktadır.

'''''Uzay Yolu: Derin Uzay Dokuz''''' ''Yeni Nesil'' ile aynı zamanda geçmektedir ve 1993'ten başlayarak yedi yıl boyunca yayınlandı.<ref name="DS9 series">[http://www.tv.com/star-trek-deep-space-nine/show/166/summary.html Star Trek: Deep Space Nine TV Show] En son erişim [[21 Ağustos]], [[2006]]</ref> Bir yıldız gemisi yerine başlıca bir [[uzay istasyonu]]nda geçen tek Uzay Yolu dizisidir. Dizi Kumandan (daha sonra Kaptan) Benjamin L. Sisko(Avery Brooks) tarafından yönetilen ve Bajoran sisteminde yeni keşfedilmiş ve sabit yegane [[Solucan deliği]]'nin ([[:en:wormhole]]) yanında bulunan uzay istasyonundaki mürettabatın ve istasyon sakinlerinin maceralarını izler.<ref name="Emissary">[http://www.startrek.com/startrek/view/series/DS9/episode/68084.html STARTREK.COM : Episode] En son erişim [[21 Ağustos]] [[2006]]</ref> Hikâye hemen yakındaki Bajor gezegenin Cardassia'lılar tarafından işgali, Sisko benzersiz ruhsal rolü ve Dominion ile olan savaş gibi konuları da içerir. Derin Uzay Dokuz Gene Roddenberry'nin daha önceki serilerde yasakladığı uzun seri hikâye anlatımı, mürettabat içinde çatışma gibi konularla diğer Uzay Yolu serilerinden ayrılır.<ref>[http://scifi.about.com/blinterarma2.htm]</ref>.

'''''Uzay Yolu: Voyager''''' yedi yıl boyunca yayınlandı. Kaptan [[Kathryn Janeway]] ([[Kate Mulgrew]]) adında bir kadın kaptan içeren tek Uzay Yolu dizisidir.<ref name="VOY woman">[http://www.revolutionsf.com/article.html?id=131 RevolutionSF - Star Trek: Voyager : Review] En son erişim [[24 Ağustos]] [[2006]]</ref> Dizi [[USS Voyager (NCC-74656)|USS ''Voyager'']]'ın 70.000 [[ışık yılı]] uzaklıktaki Delta çeyreğinde''(Delta Quadrant)'' kayboluşunu gösterir.<ref name="VOY LY">[http://www.ram.org/ramblings/movies/voyager.html Star Trek: Voyager TV series reviews] En son erişim [[24 Ağustos]], [[2006]]</ref> 70 yıllık bir eve dönüş yolculuğu ile karşı karşıya olan mürettabat zorlukların üstesinden gelmek ve kendi aralarından çatışmaları yenmek zorundadır. ''Voyager'' orijinalde Uzay Yolu'nun birçok tanıdıklarından uzaktı, fakat daha sonraki sezonlarda [[Borg (Uzay Yolu)|Borg]] ve [[Q (Uzay Yolu)|Q]] gibi tanıdık simalar görünmeye başladılar.<ref name="VOY Borg">[http://www.startrek.com/startrek/view/series/VOY/episode/69018.html STARTREK.COM : Episode (Scorpion)] En son erişim [[24 Ağustos]] [[2006]]</ref><ref name="VOY Q">[http://www.startrek.com/startrek/view/series/VOY/episode/119403.html STARTREK.COM : Episode (Q2)] En son erişim [[24 Ağustos]], [[2006]]</ref>

'''''Uzay Yolu: Atılgan''''' ''(Star Trek: Enterprise)''(ilk olarak sadece "'''''Atılgan'''''" olarak yayınlandı) diğer Uzay Yolu serilerinin başlangıcı niteliğindedir. [[Pilot bölüm]] [[Birleşmiş Gezegenler Federasyonu|Federasyon]]'un kurulmasından on yıl önce geçer. [[Uzay Yolu: İlk Temas]] filmindeki olaylar ve orijinal Uzay Yolu arasındaki bir zamanda geçer.<ref name="ENT prequel">[http://www.starpulse.com/Television/Star_Trek:_Enterprise/Summary/ Star Trek: Enterprise Summary] En son erişim [[24 Ağustos]] [[2006]]</ref> Dizi Kaptan [[Jonathan Archer]] ([[Scott Bakula]]) yönetimi altındaki Dünya Yıldız Gemisi [[Enterprise (NX-01)|''Atılgan'']] uzayı keşfini konu alır. ''Atılgan'' kendisinden önceki bütün insan yapımı taşıtlardan daha hızlıdır ve daha uzağa gidebilmektedir. Atılgan'ın başlangıçtaki reytingleri oldukça güçlü olmasına rağmen hızla düşmeye başladı. Orijinal seride olduğu gibi fanlar sayesinde 2. ve 3. sezonda da yayında kalması sağlandı. Seri dördüncü yılında da reyting kaybetmeye devam etti ve Paramount 2005 başında seriyi iptal etti.<ref name="ENT cancelled">[http://www.startrek.com/startrek/view/news/article/9469.html STARTREK.COM : Article] En son erişim [[24 Ağustos]], [[2006]]</ref>

[[Paramount Pictures]] bugüne kadar on adet Uzay Yolu Filmi yayınladı. Bunlardan ilk altısı [[Uzay Yolu: Orijinal Seri|Orijinal Seri]]'nin kahramanlarını, geri kalan dördü ise [[Uzay Yolu: Yeni Nesil|Yeni Nesil]]'in kahramanlarını içermektedir. [[Kuzey Amerika]] ve [[Birleşik Krallık]]'ta altıncı filmden sonra numara verilmek adetinden vazgeçilmesine rağmen [[Avrupa]]'da hala numaralama sistemi devam etmektedir. Uzay Yolu hayranları arasında çift rakam ile başlayan filmlerin tek ile başlayanlara oranla daha başarılı olduğu gibi bir batıl inanç vardır. Hayranlara göre 2, 4, 6 ve 8 no'lu filmler tepede Uzay Yolu I ve V ise dipte yer almaktadır.<ref name="curse">[http://www.startrek.com/startrek/view/store/news/article/13943.html STARTREK.COM : Article] En son erişim [[24 Ağustos]], [[2006]]</ref> 2009 yılında J.J. Abrams'ın orijinal dizinin ruhunu koruyarak yeni bir yorum getirmesiyle Uzay Yolu XI en son Star Trek filmi oldu.<ref name="XI">[http://www.startrekmovie.com StartrekMovie.com : Article] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20130512133427/http://www.startrekmovie.com/ |datetarih=12 Mayıs 2013 }} En son erişim 23 Haziran [[2009]]</ref>. (Sonrasında 2 film daha çekildi.)

"Uzay Yolu" ismi, [[Kaptan Kirk]], Mr. [[Spock]] vs. bugün dünyada en çok bilinen isimler arasındadırlar. Uzay Yolu'nun kültürel etkisi uzun yaşamını ve popülerliğini geride bırakmıştır. Günümüzde Uzay Yolu ve türevleri birçok ülkenin televizyonlarında yayınlanmaktadırlar. Hayranlar kendilerine [[Trekkie]]<ref name="Trekkies">[http://www.imdb.com/title/tt0120370/ Trekkies (1997)] En son erişim [[24 Ağustos]], [[2006]]</ref> adını takmışlardır ve şovun etrafında bir [[alt-kültür]] oluşmuştur.

Uzay Yolu otomatik kapılar, [[tablet PC]]'ler, [[PDA]]'lar [[cep telefonu|cep telefonları]] gibi bir sürü günümüz teknolojisi için esin kaynağı olmuştur. Işınlanma olarak tasvir edilen madde-enerji dönüşümünü popüler hale getirmiştir. Kaptan Kirk'in "Işınla, Scotty" ([[:en:Beam me up, Scotty]]) ve doktorun "Ölmüş, Jim" sözleri halk diline girmiştir. 1976'da gelen mektuplar ve kampanyalar sonunda [[NASA]] ilk [[uzay mekiği]]ni kurgusal [[yıldız gemisi]] Atılgan'a atıfla Enterprise (Atılgan) olarak isimlendirmiştir.<ref name="Enterprise">[http://science.ksc.nasa.gov/shuttle/resources/orbiters/enterprise.html Shuttle Orbiter Enterprise (OV-101)] En son erişim [[24 Ağustos]], [[2006]]</ref>

Adını seride, 2063 yılının Nisan ayında Vulcanlarla insanlar arasında gerçekleşen ilk temasdan alan “İlk Temas Günü” her yıl Nisan ayında Uzay Yolu hayranları tarafından çeşitli etkinliklerle kutlanıyor.<ref>{{Cite web|url=https://intl.startrek.com/news/how-to-celebrate-first-contact-day-in-2020|başlık=How to Celebrate First Contact Day in 2020|erişimtarihi=|tarih=5 Nisan 2020|çalışma=|yayıncı=}}</ref>

17 Ekim 1972’de de Türkiye’de siyah beyaz tek kanallı TRT televizyonunda Uzay Yolu adıyla gösterilmeye başlandı. Aynı yıl Günaydın gazetesi Uzay Yolu'nu çizgi roman formatında yayınladı.

[[Türkiye Radyo Televizyon Kurumu|TRT]] tarafından duyarlı bir şekilde yapılan çeviri ve seslendirmeler, o dönemlerde pek az kişinin kullandığı [[tarayıcı]] , [[alıngaç]] , [[bilgisayar]] gibi kelimelerin halk tarafından benimsenerek dilimize kazandırılmasını sağlamıştır. O yıllarda çok fazla bilinmeyen [[Lazer]], [[ışınlama]], [[ışık hızı]] gibi birçok bilimsel kavram ile de bu dizi sayesinde tanışılmıştı. Türkiye 'de [[1984]]'ten [[1998]]'e kadar 6 kanal dolaşmıştır:[[TRT 1]], [[Star TV]], [[Show TV]], [[Cine 5]], [[Kanal 6]] ve [[TGRT]].

Uzay Yolu [[Turist Ömer Uzay Yolunda]] ([[1973]]) filmine de ilham kaynağı olmuştur. [[Hulki Saner]]'in yönettiği filmde başrollerde [[Sadri Alışık]] ve o yıllarda [[Türkiye Radyo Televizyon Kurumu|TRT]] de yayınlanan dizideki seslendirmeyi yapan tiyatro sanatçıları oynamışlardı. Bilal Tahir Sümer seslendirme ekibinin başlıcalarındandır. Hulki Saner’in filmi, dünya sinemasında ilk Uzay Yolu uyarlaması olarak bilinir.<ref>{{Cite web|url=https://www.ucuztarih.com/ucuz-roman/50-yillik-uzay-yolunun-turkiye-seruveni/|başlık=50 Yıllık Uzay Yolu'nun Türkiye Serüveni|erişimtarihi=|tarih=4 Eylül 2016|çalışma=|yayıncı=UcuzTarih.com}}</ref>