Mısır: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
düzeltme AWB ile |
|||
50. satır:
| olay3_tarihi = 18 Haziran 1953
| olay4 = Ulusal Gün
| olay4_tarihi =
| olay5 = [[Hüsnü Mübarek]]'in devrilmesi
| olay5_tarihi = 11 Şubat
| olay6 = [[2013 Mısır askerî darbesi]]
| olay6_tarihi =
| olay7 =
| olay7_tarihi =
167. satır:
* [[İngiliz egemenliği (Mısır)|İngiliz egemenliği]] ''[[1882]] - 15 Mart [[1922]]''
* [[Mısır Krallığı]] ''19 Nisan [[1922]] - [[Temmuz]] [[1952]]''
* [[Mısır Cumhuriyeti (1953-1958)|Mısır Cumhuriyeti]] ''
* [[Birleşik Arap Cumhuriyeti]] 1 Şubat ''[[1958]] - [[2 Eylül]] [[1971]]''
240. satır:
Halk desteği zayıf olan Kral Fuad, Vafd ve İngiltere arasındaki çekişmeden yararlanarak konumunu sağlamlaştırmak istiyordu. Halkın gerçek temsilcisi durumunda olan Vafd Partisi bir yandan İngiliz egemenliğine son verecek bir bağımsızlığı, bir yandan da kralın yetkilerini kısıtlayacak bir anayasal yönetimi savunuyordu. Ama önderleri arasında İngilizlerle ya da kralla uzlaşarak iktidarı ele geçirme eğilimi güçlüydü. Çeşitli bölünmelere yol açan bu yapı, Vafd içinde sürekli kopmalara elverişli bir ortam hazırlıyordu. Bunun ilk örneği daha 1922'de kurulan Liberal Anayasacı Parti'ydi. Ekonomik çıkarlarının yanı sıra [[Süveyş Kanalı]]'nın denetimini güvence altına almak isteyen [[Birleşik Krallık]] ise böyle bir antlaşmayı imzalayacak güçlü ve istikrarlı bir yönetimin oluşmasından yanaydı. Ama büyük ödünler koparmak için tarafları birbirine karşı kullanmaktan da kaçınmıyordu.
Ocak 1924'teki ilk genel seçimi Vafd Partisi'nin kazanması üzerine [[Saad Zaglul]]'un kurduğu hükûmet, İngilizlerle yapılan görüşmelerin sonuçsuz kalması ve kralla ortaya çıkan gerginlikler yüzünden ancak birkaç ay başta kalabildi. Vafd [[Mart]] [[1925]]'teki seçimden de en güçlü parti olarak çıktı; ama parlamento toplandıktan hemen sonra dağıtıldı. Ülke bir yılı aşkın bir süre kararnamelerle yönetildi. [[Mayıs]] [[1926]]'daki üçüncü seçimi gene Vafd Partisi'nin kazanmasına karşın, İngilizlerin baskısıyla hükûmeti Liberal Anayasacı Adli Yeken kurdu. Kral ve parlamento arasındaki çekişmeler karşısında istifa eden Adli Yeken'in yerine gene aynı partiden Abdülhalik Servet başbakan oldu. İngilizlerle antlaşma taslağını meclisten geçiremeyen yeni hükûmet çekilmek zorunda kaldı ([[Mart]] [[1928]]). Vafd'ın yeni önderi Mustafa Nahhas'ın başbakan olması üzerine, kral parlamentoyu dağıttı. [[Aralık]] [[1929]]'daki dördüncü seçimin ardından yeniden bu görevi üstlenen Nahhas'ın başlattığı antlaşma görüşmeleri [[Sudan]] sorunu nedeniyle kesintiye uğradı. Kralla da çatışmaya giren hükûmet [[Haziran]]
Saraya bağlı hükûmetler aracılığıyla yönetimi sürdüren Kral Fuad, iç ve dış baskılar karşısında [[Nisan]] [[1935]]'te eski anayasayı yeniden yürürlüğe koydu. Ama bir yıl sonra yerini genç oğlu Faruk'a bırakarak öldü. [[Mayıs]] [[1936]]'daki seçimler sonunda üçüncü kez başbakan olan Nahhas, [[Ağustos]] [[1936]]'da İngilizlerle bir karşılıklı savunma ve ittifak antlaşması imzaladı. [[Temmuz]] [[1937]]'de fiilen krallık görevini üstlenen Faruk, Vafd'dan çıkarılan Mahmud Fehmi Nukraşi ile Ahmed Mahir'in Saadçi Grup'u oluşturmasından da yararlanarak Nahhas'ı başbakanlıktan uzaklaştırdı. [[Nisan]] [[1938]]'deki seçimlerde Vafd yalnızca 12 sandalye kazanabildi.
252. satır:
Milliyetçi dalgayı etkileyen önemli bir öğe de Arap dünyasındaki genel sorunlara karşı artan ilgiydi. Geçmişte Mısır milliyetçiliği kendi yerel koşulları içinde orataya çıkmıştı. [[1936]]'dan sonra [[Filistin]] sorunuyla ilgilenmeye başlayan Mısır, [[Arap Birliği]]'nin ([[1943]]-[[1944]]) oluşmasında öncü bir rol oynadı. [[I. Arap-İsrail Savaşı]]'nda ([[1948]]-[[1949]]) alınan ağır yenilgi Arap davasına bağlılığı güçlendirirken, siyasi istikrarsızlığı da derinleştirdi. [[Müslüman Kardeşler]]'in şiddet eylemleri yoğunlaştı. Örgütü sindirmeye çalışan Nukraşi bir suikast sonucunda öldü.
Vafd'ın [[Ocak]]
Mısır'da giderek belirginleşen iktidar boşluğunu, [[Temmuz]] [[1952]]'de bir darbeyle krallığı devirerek yönetime el koyan [[Hür Subaylar Hareketi]] doldurdu.
=== Birleşik Arap Cumhuriyeti ===
370. satır:
== Nüfus ve sosyal yaşayış ==
[[Dosya:Egypt demography.png|150px|thumb|sağ|Mısır'da nüfus artış grafiği - [[1800]]'de 2,5 milyon, [[1900]]'de 12,5 milyon,
Uzun yıllar Osmanlı hakimiyetinde kalan Mısır'da Osmanlı paşalarının sülalelerinden gelmekle övünen birçok yerli aile sosyal hayatta önemli yerlerdedir. Osmanlı sonrasında yerleşen İngilizler'in getirdikleri "kulüp" anlayışı Mısırlılar için ayrıcalığın simgesidir. Nesilden nesile verasetle de geçen üyelikler kişinin sosyal statüsünü belirlemekte önemli role sahiptir. 1900 yılında yaklaşık 12,5 milyon olan nüfusu günümüzde 90 milyon civarındadır.
| |||