|
'''Martin Luther King, Jr.''' (15 Ocak 1929, [[Atlanta, Georgia]] - 4 Nisan 1968, [[Memphis, Tennessee]]), [[Afrikalı-Amerikalı]] [[Baptistler|Baptist]] [[papaz]] ve Amerikan yurttaş hakları hareketi önderi.
Dünya genelinde şiddet karşıtı ve ırksal eşitlik görüşleriyle tanınmaktadır ve [[1964]] yılında [[Nobel Barış Ödülü]]'nü kazanmıştır. Ayrıca, [[1977]] yılında, ölümünden 9 yıl sonra, eski ABD başkanı [[Jimmy Carter]] tarafından Başkanlık Özgürlük Ödülü'ne layık görülmüş ve onuruna Martin Luther King Günü kutlanmaya başlanmıştır. King'in en bilinen ve etkili konuşması "Bir Hayalim Var"'dır.
[[Dosya:Martin Luther King Jr NYWTS.jpg|thumb|sağ|Martin Luther King Jr]]
== Ailesi ve geçmişi ==
Martin, [[Atlanta]], [[Georgia]]'da Marthin Luther King ve [[Alberta Williams King]]'in çocuğu olarak dünyaya geldi. Martin Luther King Jr.'ın doğum kayıtlarına göre doğduğunda ismi Michael idi. Liseden sonra [[Marehouse Koleji]]'ne devam etti. Burada rektör olan ve aynı zamanda bir yurttaş hakları lideri olan [[Benjamin Mays]]'den etkilendi. [[1948]] yılında Sosyoloji bölümünden mezun oldu. Daha sonra [[1951]] yılında Chester, [[Pensilvanya]]'daki Crozer Teoloji Fakültesinden 1. olarak mezun oldu. [[1955]] yılında [[Boston Üniversitesi]]'nde Sistematik Teoloji konusunda yüksek lisans yaptı.<ref>https://www.yeniakit.com.tr/kimdir/Martin_Luther_King</ref>
King [[1953]] yılında [[Coretta Scott]] ile evlendi. King'in babası düğünü gelinin babasının evinde gerçekleştirdi. King ve Scott'ın 4 çocuğu oldu: Yolanda Denise, Martin Luther III, Dexter Scott ve Bernice Albertine. King'in 4 çocuğu da babalarının yolunda gidip birer yurttaş hakları savunucusu oldular Coretta Scott 30 Ocak [[2006]]'da öldü.
== Yurttaş hakları eylemciliği ==
King, [[1953]] yılında daha 24 yaşındayken en önemli siyah kilisesi olan Montgomery, [[Alabama]]'daki Dexter Avenue Baptist Kilisesinin pastörü oldu. [[1 Aralık]] [[1955]] günü [[Rosa Parks]], [[Jim Crow yasaları]] gereği yerini bir beyaza vermesi gerektiği halde buna karşı geldiği için tutuklandı. Bunun üzerine King, Montgomery Otobüs Boykotunu düzenledi. Boykot 382 gün sürdü ve durum o kadar gerginleşti ki King'in evi bombalandı. Bu boykot sırasında King tutuklandı. Boykot, Amerikan Yüksek Mahkemesi'nin eyaletler arası otobüslerde ve diğer ulaşım araçlarında ırk ayrımcılığını kanun dışı ilan etmesine kadar devam etti.
Bu boykottan sonra King, siyahi kiliselerin güç birliği yapmasını ve yurttaş hakları reformu için barışçıl gösteriler yapmayı amaç edinen Güney Hristiyan Liderlik Konferansı (SCLC)'nin [[1957]] yılında kurulmasında önemli rol oynadı. King ölümüne kadar bu kuruluşta önemli rol oynadı. King, [[Mahatma Gandhi]] tarafından uygulanan, şiddete dayanmayan sivil itaatsizlik felsefesinin takipçisiydi ve bu felsefeyi SCLC tarafından gösterilerde uyguladı.
[[FBI]], [[1961]] yılından itibaren, Yurttaş Hakları hareketine komünistlerin sızdığı korkusuyla King'i dinlemeye başladı. Fakat, böyle bir kanıta ulaşılamadı. FBI 6 sene boyunca elde ettiği kayıtları, daha sonra King'i liderlik pozisyonunu bırakması için zorlamak amacıyla kullandı.
Bir pasifist olan A.J. Muste, siyasi eylemlerinde Marthin Luther King'e danışmanlık yaptı. King, [[Jim Crow yasaları]] olarak da bilinen güneydeki ırk ayrımcısı sisteme karşı şiddete dayanmayan, iyi organize edilmiş gösteriler medyada büyük ilgi görecekti. Gerçekten de, gazetecilerin yazdıkları ve televizyonlarda yayımlanan programlar Yurttaş Hakları Hareketi'ne karşı büyük bir ilgi uyandırdı ve bu hareketi 1960'lı yıllarda Amerika'nın en önemli gündem maddesi haline getirdi.
King, siyahların oy hakkı, ayrımcılığın sona ermesi, çalışan hakları ve diğer temel haklar için gösterileri düzenledi ve organize etti. Bütün bu haklar [[1964]] yılında çıkan Yurttaş Hakları Kanunu (Civil Rights Act of 1964) ile [[1965]] yılında çıkan Oy Hakkı Kanunu (Voting Rights Act of 1965) ile Amerikan hukukunun birer parçası oldu.
=== Washington'a yürüyüş ===
[[Dosya:Lyndon Johnson signing Civil Rights Act, July 2, 1964.jpg|thumb|200px|[[1964 Medeni Haklar Yasası]]'nı imzalayan dönemin ABD başkanı [[Lyndon B. Johnson]] ve arkasında görülen Amerikan medeni haklar hareketinin önderi Martin Luther King (2 Temmuz 1964)]]
King görevi süresince birçok defa yazı ve konuşmalar yaptı. [[1963]] yılında yazdığı, "Birmingham Hapishanesinden Mektup" adalet arayışının tutkulu bir göstergesidir. [[1964]] yılında, ABD'de ırksal ön yargıyı yıkmak için şiddet içermeyen bir direniş sergilediği için, en genç yaşta [[Nobel Ödülü]] almış oldu
=== Tazminat konusundaki tutumu ===
Çeşitli defalar Martin Luther King, siyah Amerikalıların tarihi haksızlıklar nedeniyle tazminat alması gerektiğini ifade etmiştir. [[1965]] yılında Alex Haley ile konuşurken, beyazlarla siyahlar arasındaki ekonomik farkı kapatmak için sadece siyahlara eşitlik sağlanmasının yeterli olmadığını söylemiştir. King, kölelik nedeniyle mahrum olunan maaşların geri alınmasını amaçlamıyordu, zaten bunun imkansız olduğunu düşünüyordu. King, 50 milyar dolar değerindeki paranın bir devlet tazminat programı çerçevesinde 10 yıl içinde siyahlara dağıtılmasını öneriyordu. King, bu harcanacak paranın, düşük suç oranları, düşük okul bırakma oranları, aile parçalanmalarının azalması gibi sağlayacağı faydaların topluma harcanan paradan çok daha fazla maddi getirisi olacağını fark ediyordu. King, 1964 yılında yazdığı "Neden Bekleyemeyiz" (Why We Can't Wait) adlı kitabında bu fikrini daha da detaylandırdı.
=== "Kanlı Pazar" ===
== Chicago ==
[[1966]] yılında, Güney'de elde edilen başarılardan sonra, King ve diğer Yurttaş Hakları Eylemcileri bu hareketi Kuzey'e yaymaya çalıştılar. İlk hedefleri [[Chicago]] şehri oldu. King ve Ralph Abernaty, ikisi de orta sınıf kişiler oldukları halde, fakirlere olan desteklerini göstermek ve eğitici bir deney olması amacıyla Chicago'nun varoş mahallelerine taşındılar.
Örgütleri olan The Southern Christian Leadership Conference (SCLC), Albert Raby, Jr. tarafından kurulmuş bir örgüt olan Coordinating Council of Community Organizations (CCCO) ile The Chicago Freedom Movement (CFM)adı altında bir işbirliğine gitti. O bahar, gayrimenkul ofisleri üzerinde yapılan siyah çift/beyaz çift testleri, şu an Gayrimenkul Endüstrisi tarafından yasaklanmış olan "steering" uygulamasını açığa çıkardı. Bu testler, ev taleplerinin ırka dayalı değerlendirmeye tabi tutulduğunu, aynı gelire, eğitime, çocuk sayısına ve diğer ortak özelliklere sahip çiftlerin sadece ırklarından dolayı farklı bir muameleye tabi tutulduğu gerçeğini ortaya çıkardı.
== Biyografi ==
Morehouse Koleji Sanatlar Fakültesi, [[1948]] sosyoloji mezunudur. Crozer Theoloji Seminerlerinden ilahiyat lisansını [[1951]]'de almıştır. [[1955]] te [[Boston Üniversitesi]]'nde felsefe doktorası yapmıştır. [[1954]]'te, Martin Luther King, Montgomery, [[Alabama]]'daki Dexter Baptist Kilisesi'nin papazı olmuştur. Montgomery otobüs boykotlarında liderlik etmiştir. Otobüs boykotları ülkedeki ayrımcılık yüzünden çıkmıştır. Bayan [[Rosa Parks]]'ın bir beyaza kendi oturduğu yeri vermemesi üzerine çıkan gerilim sonrası boykotlar görülmüştür. Siyahların ayaklanmaları başlamıştır. Martin Luther King eylemine, ABD yönetiminin otobüslerde gerçekleşen ayrımcılığı durdurmasıyla beraber son vermiştir.
Irkların eşitliği inancı için çabalamış, haksızlıklara karşı şiddeti öngörmeyen direnişi savunmuştur. [[Alabama]] eyaletinin Montgomery kentinde ilk protesto gösterilerini düzenleyen King, [[Georgia]] eyaletinin [[Atlanta]] şehrinde barışçı eylemleriyle tanınmıştır. King, daha sonra [[Washington, DC|Washington]]'da [[Ağustos]] [[1963]]’te1963’te Lincoln Anıtı’nın önünde ünlü "Bir Hayalim Var" konuşmasını yapmıştır. Martin Luther King’in başlattığı barış yanlısı protesto eylemleri, [[1964]] Yurttaş Hakları Yasası’nın çıkmasını sağlamıştır. Yasayla [[Amerika Birleşik Devletleri]]’nde ırk ayrımcılığı yasaklanmıştır.
[[İnsan hakları]] için ve siyahların ikinci sınıf vatandaş olmaktan çıkarılması için yaptığı çalışmalarla King, [[1964]] [[Nobel Barış Ödülü]]ne layık görülmüştür.
Martin Luther King, [[Tennessee]] eyaletinin [[Memphis]] kentinde [[4 Nisan]] [[1968]]'de bir suikast sonucu ölmüştür.
[[1986]]’dan1986’dan beri her yıl Ocak ayının üçüncü Pazartesi günü [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]'de King’in doğum gününde medeni haklar lideri ve yaşamı boyunca savunduğu idealler anılıyor, konuşuluyor, King’in barış sevgisi dile getiriliyor.
== Ayrıca bakınız ==
| 