Westminster modeli: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
InternetArchiveBot (mesaj | katkılar)
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0
Yeni Üye (mesaj | katkılar)
Değişiklik özeti yok
3. satır:
'''Westminster sistemi''', [[Birleşik Krallık|Birleşik Krallık'ın]] demokratik parlamenter sistemine verilen isimdir. Bu sistem ismini [[İngiltere]] Parlamentosu'nun merkezi olan [[Westminster Sarayı]]'ndan almaktadır.
 
Bu sistem [[yasama]] organının işleyişi ile ilgilidir. İlk olarak 1848 yılında [[Kanada]]'da uygulanan sistem daha sonra 1855-1890 yılları arasında [[Avustralya]] kolonilerinde uygulandı. Kendine has özellikleri nedeniyenedeniyle Batı Avrupa parlamentolarındaki yasama sisteminden farklılık arz etmektedir.<ref>http://en.wikipedia.org/wiki/Westminster_system</ref>
 
Normatif, geleneksel ve kraliyete ait birtakım öğeler içeren bu model parlamento egemenliği üzerine inşa edilmiştir. Kabine parlamentoya karşı sorumludur. Merkezin çevre üzerinde belirgin bir üstünlüğü vardır. Westminster modelinin birbiri ile ilişkili özelliklerini sıralamak gerekirse; yürütme gücünün merkezde toplanması (güçlü iktidar-güçlü başbakan), asimetrik iki meclislilik, iki partili sistem, çoğunlukçu seçim sistemi, tekçi-merkeziyetçi yönetim, yazılı olmayan anayasa, parlamento egemenliği, temsili demokrasi söylenebilir<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.siyasaliletisim.org/pdf/ingilteredesiyaset.pdf |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=8 Haziran 2013 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20111125045500/http://www.siyasaliletisim.org/pdf/ingilteredesiyaset.pdf |arşivtarihi=25 Kasım 2011 |ölüurl=yes }}</ref>
9. satır:
== Genel bilgiler ==
[[Dosya:House of Commons.jpg|thumb|sağ|250px| [[Avam Kamarası]] ]]
[[İngiltere]]'de uygulanan bu modelde yasama erki halkın temsilcilerinin oluşturduğu [[yasama]] organında vücut bulur. Bu erk başka hiçbir kurum tarafından paylaşılamaz. Üstelik, serbest ve hakça seçimlerle temsilcilikleri tescil olunmuş bulunan milletvekilleri halk adına siyasal karar alma yetkisine meşru olarak sahip olan tek heyettir. Çünkü, egemen olan iradeyi temsil yetkisi meşru olarak tescil edilmiş olanlar onlardır. [[Halk]] (seçmenler) bu gücü onlara seçildikleri yasal süre boyunca kullanmak üzere devir ve teslim ettiğini seçim işlemiyle tescil etmiş bulunmaktadır. Dolayısıyla, halkın (seçmenin) temsilcisi konumunda bulunan parlamento (uygulamada alt-meclis konumundaki [[Avam Kamarası]] üyeleri) her türlü konuda meţrumeşru otoriteye dayalı karar alma yetkisine sahiptirler. Onlar, ancak [[seçim]] döneminde halka siyasal kararları dolayısıyla hesap verirler. Halk (seçmen) bunları onaylamıyorsa, onlara oy vermemek suretiyle tercihini belirtir. Bu kararların kaldırılması veya yerine yeni kararların alınması bir dönem sonra seçilecek olan temsilcilerin görevidir. Bu uygulamada halkın siyasal sistemin yönetimine doğrudan doğruya bir etkisi yoktur; halk kararları ancak dolaylı olarak etkiler.
 
== Westminster Modeli'nin Genel Özellikleri ==
36. satır:
Westminster modeli demokrasinin beşinci unsuru [[Üniter devlet|merkeziyetçi]] bir yönetim yapısına sahip olmasıdır. Örneğin İngiltere'de [[yerel yönetim]]ler önemli birtakım işlevleri yerine getirmelerine karşın büyük ölçüde merkezi hükümete bağımlıdırlar. Yerel yönetimlerin mali bakımdan özerk olmamaları ve yetkilerinin [[federal]] sistemde olduğu gibi anayasa tarafından garanti altına alınmamış olmaması bu bağımlılığın önemli göstergeleri olarak değerlendirilebilir.
 
Westminster modeli demokrasinin önemli unsurlarından birisi de meclis egemenliği ilkesidir. Yine İngiltere örneğine bakılacak olursa parlamentonun gücü açık bir şekilde görülebilir. [[İngiltere]]'de parlamentoyu denetleyecek bir organ yoktur. Hukuki açıdan yasama gücüne konulmuş hiçbir sınır yoktur. Parlamento anayasal nitelikli kuralları da aynı adi yasalar gibi koyar veya kaldırır. Parlamentonun dikkate aldığı tek etken kamuoyudur. Öte yandan İngiltere'de parlamentonun gücünü sınırlandırma işlevini görebilecek yazılı bir anayasanın olmaması kamuoyunun önemini daha da arttırmıştır. Bu bağlamda Westminster modeli demokrasinin temelinde özgür bir kamuoyu ve bu kamuoyuna duyarlı olmayı içerisinde barındıran bir politik [[kültür]]ün olduğu söylenebilir. Bu politik kültür nedeniyledir ki İngiltere'de muhalefetin iktidarın baskı ya da zorbalığından korkmasına gerek yoktur. Herhangi bir hukuki ve kurumsal güvence olmamasına karşın ıngilizİngiliz halkındaki özgürlük duygusu en büyük güvencedir. Duverger, hoşgörü ve liberalizm geleneklerinden eteri kadar payını almamış diğer ulusların Britanya kurumlarını tehlikesizce benimseyemeyeceklerini ve bu ulusların aslında Britanya kurumlarında bulunmayan ama bu kurumlardan türemiş bazı benzer rejimlerde görülen frenleri ve güçler dengesini de birlikte kabul etmeleri gerektiğini ifade ederek [[liberal]] politik kültürün çoğunlukçu demokrasi modeli açısından önemini vurgular.
 
Son olarak Westminster modelinin “münhasıran [[temsili demokrasi]]” düşüncesini esas aldığını söyleyebiliriz. Bu düşünce aslında parlamentonun egemenliği ilkesinin bir sonucu olarak da görülebilir. Parlamenter egemenlik demek referandum gibi doğrudan demokrasi unsurlarına yer olmaması demektir. Referandum gibi doğrudan demokrasi uygulamalarının halk egemenliği ilkesine dayandığı düşünüldüğünde, Westminster modelinde demokrasinin “halkın [[iktidar]]ı” şeklinde [[etimoloji]]k anlamıyla telakki edilmediği görülür. [[Giovanni Sartori|Sartori]]'nin de belirttiği gibi tek tek bireylerin üzerinde onları kuşatan organik bir toplum kavrayışı Anglo-Sakson dünyaya yabancıdır. [[Fransızca]] “peuple”, [[İtalyanca]] “populo”, [[Almanca]] “Volk” gibi muadilleriyle karşılaştırıldığında “people” çoğuldur.