Koronavirüs: Revizyonlar arasındaki fark

'''Koronavirüs''' ya da '''corona virüsü'''. Virüsün dünya genelinde ki adı farklılık göstermekle beraber 2020 yılı başlarında etkisini hızla göstermeye başlamıştır. ({{dil|la|''Orthocoronavirinae''|dil kodu=|yazı=}}), [[kuşlar]]da ve [[memeli]]lerde hastalıklara sebep olan ve ''[[Coronaviridae]]'' familyasının iki [[alt familya]]sından birini oluşturan [[virüs]]lerdir. Virüsler dünya genelindeki adı farklılık göstermekle beraber 2020 yılı başlarında etkisini hızla göstermeye başlamıştır. İnsanlarda genellikle ciddi olmayan virüs, [[nezle]] vakalarının önemli bir bölümüne yol açmasıyla birlikte, aralarında [[MERS]]-CoV, [[Şiddetli akut solunum yolu sendromu|SARS-CoV]] ve [[Şiddetli akut solunum yolu sendromu koronavirüsü 2|COVID-19 (2019-nCoV)]]'un bulunduğu bazı nadir koronavirüs çeşitleri ölüm riski bulunduran [[Solunum yolu enfeksiyonu|solunum yolu enfeksiyonları]]na neden olabilir.<ref>{{Web kaynağı | başlık = Coronavirus | url = https://www.who.int/health-topics/coronavirus | website = who.int | yayıncı = Dünya Sağlık Örgütü | erişimtarihi = 27 Ocak 2020 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200222130030/https://www.who.int/health-topics/coronavirus | arşivtarihi = 22 Şubat 2020 | ölüurl = no }}</ref> Koronavirüsler [[Sığır|ineklerde]] ve domuzlarda [[ishal]], tavuklarda ise üst solunum yolu hastalıklarına sebep olur. İlk çıkış noktası Çin Halk Cumhuriyeti'nin Wuhan[[Vuhan]] kentinde, bir halk pazarında et satışı yapan bir pazarcı olarak belirtilmektedir. Sonraları ise hızla yayılım alanına kavuşmuş olan virüs binlerce insanın karantinaya alınmasına ve ölümlerine sebebiyet vermiştir. Virüsün ilk semptomları her ne kadar WuhanVuhan şehri olarak başlangıçta lanse edilse de daha sonraları durumun öyle olmadığı ve virüsün bir çeşit biyolojik silah üretimi gerçekleştiren laboratuvarda çok daha önceleri saklandığı ve korundugukorunduğu ortaya çıkmıştır. Virüsün yayılım göstermesi ile beraber, başta WuhanVuhan kenti olmak üzere birçok kentte ciddi ölümler yaşanmıştiryaşanmıştır. Öyle ki kent kısa süre içinde karantinaya alınmış ancak buna rağmen ölümlerin önüne geçilememiştir. Bu olay üzerine dünya genelinde büyük bir korku ve panik havası oluşmuş olmakla beraber virüs kısa sürede diğer birçok devlette yayılım alanına kavuşarak vaka sayısındaki artışın inanılmaz derecede artmasına neden olmuştur. Virüs üzerine gerçekleştirilen çalışmalar göstermektedir ki vakalardaki etkisi genellikle akciğer solunum yolu enfeksiyonu oluşmasına sebebiyet vererek adeta boğarak öldüren bir durum oluşturmaktadır. Ayrıca virüs vakalarında ciddi mide bulantıları, yüksek ateş, baş dönmesi, ağızda kuruluk,halsizlik, tende renk değişimi, kusma, bayılma vb. durumlar gözlemlenmektedir. Bunun yanında virüsün vücuttaki ortalama endikasyon süresi 18 gün olarak ölçülmüştür.

2020 Nisan ayınınnisanının ortalarına kadar dünya genelinde kigenelindeki virüsten kaynaklı ölümlerin yüzde seksenine yakınıniyakınını 65 üstü hastalar oluşturmakta beraber, virüsten kaynaklı bebek ve genç ölümleri de mevcuttur. Virüsü yenen hastaların ten renk değişiminin oluşmasıninoluşmasının sebebi ise virüsün karaciğeri adeta iflas ettirerek görevini ifa edemeyecek seviyeye getirmesine bağlanmıştır. Akciğere bağlı ölümler de ise virüs, virüsün akciğerlerde şu toplanmasinatoplanmasına sebebiyet verdiği ve ayrıca bronsbronş ve bronscuklardabronşçuklarda ciddi hasarlar bıraktığı gözlemlenmiştir.

Koronavirüsler 1960'larda keşfedildi.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.caringlyyours.com/coronavirus/ | başlık = Coronavirus: Common Symptoms, Preventive Measures, & How to Diagnose It | erişimtarihi = 28 Ocak 2020 | tarih = 28 Ocak 2020 | dil = en-US | website = Caringly Yours | arşivengelli = evet}}</ref> İlk keşfedilmiş virüsler arasında tavuklarda görülen [[infeksiyöz bronşitis]] virüsü ile [[soğuk algınlığı]] semptomları gösteren insan hastaların [[Burun boşluğu|burun boşluklarından]] alınmış ve insan koronavirüsü 229E ve OC43 olarak isimlendirilmiş iki virüs türü yer almaktadır.<ref name="pmid23202515">{{Dergi kaynağı |başlık=Human coronaviruses: insights into environmental resistance and its influence on the development of new antiseptic strategies|tarih=Kasım 2012|sayı=11|sayfalar=3044–3068|journal=Viruses|cilt=4|vauthors=Geller C, Varbanov M, Duval RE|doi=10.3390/v4113044|pmc=3509683|pmid=23202515}}</ref> İlerleyen zamanlarda aralarında 2003'te keşfedilen [[SARS]] koronavirüsü, 2004'te belirlenmiş HCoV NL63, 2005'te teşhis edilmiş HKU1, 2012'de fark edilmiş [[MERS|MERS-CoV]] ile WuhanVuhan kökenli [[Şiddetli akut solunum yolu sendromu koronavirüsü 2|CoVID-19]]'un da yer aldığı pek çok yeni koronavirüs türü keşfedilmiştir. Bu virüslerin çoğu ciddi solunum yolu enfeksiyonlarına neden olmaktadır. Dünya genelinde ilk ciddi insan kaynaklikaynaklı ölümlere sebebiyet vermesi ise 2020 yılının ocak ayı olarak kaynaklandirilmaktadirkaynaklandırılmaktadır.