Barok müzik: Revizyonlar arasındaki fark

[[Jean Jacques Rousseau]]'ya göre "''barok müzik, [[Armoni (müzik)|armoninin]] açık seçik olmadığı, modülasyonlar ve uyumsuzlukla dolu [[Entonasyon|entonasyonları]] güç ve hareketi zor olan müziktir''". Yapı sanatı ile ilgili ilk tanımla [[1788]] yılında "Encyclopédie méthodique"te karşılaşılmaktadır: "mimarlıktaMimarlıkta barok, tuhaflığın bir nüansıdır". Öyle anlaşılıyor ki bu isim, dönemin başlangıcında resim ve heykel çalışmalarındaki değişikliklere gösterilen şaşırmış reaksiyon sonucu çıkmıştır.

'''Barok müzik''' dönemi eserleri batı [[Klasik müzik|klasik müziği]] içinde çok önemli bir yer almakta ve dönemimizde de popüler olarak çalınmakta ve dinlenmektedir. Barok müzik dönemi [[Johann Sebastian Bach]], [[Antonio Vivaldi]], [[Jean-Baptiste Lully]], [[Arcangelo Corelli]], [[Claudio Monteverdi]], [[Jean-Philippe Rameau]] ve [[Henry Purcell]] gibi bestecilerin eserlerini kapsamaktadir. Barok müzik dönemi müzikteki başlıca büyük yeniliği "fonksiyonel tonalite" kavramının çok geliştirilmesindedir. Bu dönemdeki besteciler ve çalgıcılar çok daha ayrıntılı ve incelikli müziksel süsler uygulamaya başlamışlar; müziksel notasyon şeklini değiştirmişler ve müziksel [[Çalgı|çalgıları]] yeni teknikler kullanarak çalmaya başlamışlardır. Barok müziği döneminde müziksel çalgılarla müzik icra edilmesinin ebadı, kapsam genişliği ve karmaşıklığı artmıştır. Barok müzik dönemi [[opera]] görsel sanatının kurulup, geliştirilip ve yaygınlaştırılması dönemidir. Bugün kullanılan müzik terimleri ve kavramlarının çoğunluğu barok müzik doneminde ortaya çıkartılmış ve o zamandan beridir kullanılagelmiştir.

[[Müzik]]teMüzikte [[barok]] dönem, [[1600]] ile [[1750]] yılları [[İtalya]]'daki [[opera]] denemeleriyle başlamış; [[Johann Sebastian Bach]]'ın ölümüyle sona ermiş ve tüm müzik türlerinde günümüze kadar kalıcı olan değişikliklerin oluşmasına neden olmuştur. [[Rönesans]] muzikmüzik dönemi, tüm sanat dallarında sadelik, temizlik ve saflık dürtülerini güçlendirmesine ve duyguları daha yumuşak bir anlatımla ifade etmesine karşın, özellikle müzik alanında, sürekli kullandığı tekdüzelikten dolayı giderek sıkıcı olmaya başlamıştır. O kadar ki, rönesans dönemi bestelerinin en belirgin özelliği, çalgıların aynı anda başlayıp aynı anda eseri bitirmeleri olarak anlatılabilir.

Barok dönemle birlikte, müzik "kontrast" kavramı ile tanışır. Aynı tınılardaki çalgılar birbirleriyle savaşırcasına, birbirleri ile karşıtlık oluşturarak eserde yerlerini alırlar. Klasik Dönem sanatçıları dahi, her ne kadar Barok dönem eserlerini karmaşık, süslü, zevksiz ve abartılı olarak adlandırsalar ve "Barok" kelimesini aşağılayıcı manada kullansalar da kendi kullandıkları ve günümüze kadar uzanan birçok [[armoni]] kuralını bu dönemin ustalarından öğrenmişler ve yer yer kopyalamışlardır. 150 yıla yayılan bir süreci etkileyen Barok akımı, kimi müzik tarihçilerine göre 2, kimine göre 3 evreli bir dönemdir. Herkesin kabul ettiği ortak düşünce ise "Olgun Barok" olarak adlandırılan son dönemde [[Johann Sebastian Bach]]'ın önemli bir yere sahip olduğudur.

Barok müziğinin yapısında en belirgin özellik, müzikte "kontrast"lar kullanılması olmuş ve bununla birlikte [[Konçerto|konçertolar]] devri başlamıştır. Müziksel ifadeyi güçlendirmek için kullanılan ses düzeyinin alçalıp yükselmesi Barok dönemde keşfedilen ve gelişen işaretlerle başlar. [[Orta Çağ]] ve Rönesans'ta ses şiddeti, hep aynı seviyede kullanılmaktaydı. Barok dönemde ''[[piyano]]'' (düşük ses) ve ''forte'' (gür ses) terimleri ile eserlerde ses şiddetinin önemi ve katkısı görülmeye başlar.

Kontrastlar üzerine kurulan Barok müzikte ritmik yapıda da büyük gelişmeler olur. Rönesans'tan Barok müziğe sıçrayan, metine bağlı müzikal anlatım, konuşma dilindeki vurguların abartılmasına neden olur. Barok dönemde doğan Operaopera ve [[Kantat|kantatlar]] günümüzde de aynı kurala bağlı kalınarak abartılı bir dilde seslendirilirler. Barok dönemle beraber çalgı müziği büyük ilerleme gösterir. Yalnız çalgılar için bestelenen yapıtlar çoğalır. Ses müziği ve çalgı müziğinin birleştirilmesi de Barok dönemde filizlenir. Eşlik görevi gören sürekli bas çalgıları ve insan sesi birleşir. Kontrast oluşturmak amacıyla eşlik çalgıları tekdüze hareket ederken, [[vokal]] hareketli ve süslü davranır. [[16. yüzyıl]]ın sona ermesiyle birlikte İtalyan besteciler [[madrigal]] adını verdikleri, [[Şiir|şiirler]] üzerine yazdıkları çok sesli müzikler üzerine yoğunlaşmaya başlamıştı. [[Claudio Monteverdi|Monteverdi]]'nin opera eserleri ve madrigalleri, barok dönemin ilk zamanlarının zirve noktası olmuş ve daha sonra gelecek müziğe liderlik etmiştir. Dinsel bir tema üzerine kurulu dramatik eserler olan [[oratoryo]]lar, kökünü [[Roma]]'dan alır. [[Avrupa]]'ya yayılması ise [[Almanlar|Alman]]-[[İngilizler|İngiliz]] besteci [[George Frideric Handel]] sayesinde olmuştur. Handel, ünlü ''Messiah'' oratoryosunu [[İngiltere]]'de bestelemiştir ([[1741]]).

[[Sonat]], kendini barok dönemin ilk zamanlarında bulmuş bir başka müzik formudur. İtalya'da sonat, yavaş ve hızlı dans parçalarından oluşan eser veya yavaş-hızlı kontrastlarıyla gelişen eserlere denirdi (daha sonra bu tarz [[Kilise|kiliselerde]] de kullanılmıştır). [[Arcangelo Corelli]] gibi her iki tarzda da müzik yapan besteciler olmuştur. İtalya'nın dışında ise [[süit]] adı verilen dans parçaları besteleniyordu. Barok dönemde sonatlar kadar yaygın olan süit formu, zamanla popülaritesini yitirmiş ve sonat formu kadar kalıcı olamamıştır. Süitler, [[kantat]]lardakantatlarda olduğu gibi tek bir çıkış noktasından hareketle iki veya üç bölümlü forma ulaşırdı (örneğin [[Domenico Scarlatti]]'nin klavye sonatları gibi, Bach'ın bestelediği 1'denbirden çok formlu eserler gibi). İlk sonatlar, ya tek bir enstrüman ya da küçük bir grup için yazılırdı. 17. yüzyılın sonlarına doğru (barok dönemin ortaları), bu sonat formu konçerto grosso şekline dönüştü. Solist grup ise genellikle konçertino (iki keman ve continuo) olurdu. Daha sonra ise konçerto durumuna dönüştü. Şüphesiz ki Bach'ın [[Brandenburg Konçertoları]] konçerto grosso stilinin bu dönemdeki en iyi örneklerinden birisidir. Ayrıca [[Antonio Vivaldi]]'nin solo konçertoları da bu dönemin en önemli modellerinden olmuştur.

Barok dönemde icat edilmesine karşın dönemin bestecileri [[piyano]] için eser yazmamıştır. Klavsene göre cılız bir sese ve sert tuşeye sahip piyanoya eser veren ilk besteci [[Muzio Clementi]]'dir. [[1773]]'de daha on sekizindeyken piyano için üç sonat yazmış, çalgıyı popüler hale getirmiştir. Barok dönem bestecilerinin günümüzde piyanoda çalınan eserleri aslında piyano için yazılmamıştır. Dolayısıyla ''piyano'' ve ''forte'' gibi nüanslar ve ''[[staccato]]'' gibi çalım tekniklerinin hiçbiri eserlerin aslında yoktur veya çok azdır.

Bütün bu değişiklikler birbirlerine paralel olarak gelmiş ve barok dönemi oluşturmuştur. Eski kurallardan ve [[polifonik]] takıntılardan kurtulunması, yeni bir tarz ve kural geleneği yapma gereğini doğurdu. Bu da, kadanslar veya armonik geri planlar üzerine doğal olarak solistlik yapan, [[Melodi|melodiyi]] ortaya çıkardı. Bu armoniler içinde sequence'ı (zincirleme)'i getirdi ve tüm bu armonik gelişimler bir yandan da ritmik gelişmeleri doğurdu. Bas bölümleri, [[Orta Avrupa]] dans müziğinin tipik ritimleriyle kaynaştı ve tüm bunlar barok müziğimüziğini barok müzik yaptı.

18. Yüzyılyüzyıl, bilindiği gibi, Avrupa'da müziğin Barok yüzyılıdır. [[Georg Friedrich Händel|Händel]] gibi, [[Johann Sebastian Bach|Bach]] gibi, Barok müziğin büyük ustaları eserlerini bu yüzyılda vermişlerdir. Ancak Barok müzik, diğer sanatlarda olduğu gibi, [[Feodalizm|feodal]] [[Aristokrasi|aristokrasiye]] hizmet eden bir yapı sergilemektedir.

Salon müzik ilişkisine örnek: Barok dönemde besteciler kiliselerde, belediye ve saraylarda veya bir operada görevliydiler. Bu yerlerin ortak özellikleri küçük olmaları idi. Genellikle dikdörtgen şeklinde yansıtıcı yüzeylere sahiptiler. Bu akustik çevrelerdeki yankılanma süresi kısadır. Böyle bir çevrede çalınan müzik çok parlak olur ancak seslerin dolgunluğu azdır. Klasik dönem Haydn, [[Wolfgang Amadeus Mozart|Mozart]], [[Ludwig van Beethoven|Beethoven]], bu dönemdeki orkestrada 40 kadar çalgıcı bulunuyordu. [[Yaylı çalgılar|Yaylı]], ağaç üflemeli, pirinç üflemeli, [[vurmalı çalgılar]] kullanılıyordu. O zamanki konser salonları şimdikilerden küçük, dinleyiciler ise 300-400 kişi kadardı. Bu salonlar, tümüyle doluyken yankılanma süresi 1,5 ssaniye olmaktadır. 19. yüzyılyüzyılda daha büyük yapılar inşa edildi ve süre 1,5 s - 1,8 ssaniye aralığına uzadı. Bugün Klasik dönem müzikleri için en iyi yankılanma süresi 1,5 – 1,7 saniye arsında kabul edilmektedir. Romantik devir daha kişiseldir. Bestecinin duygularının anlatımı önemlidir. [[Brahms]], [[Wagner]], [[Çaykovski]], [[Debussy]] gibi bestecilerin dönemidir. Daha dolgun seslere ve daha uzun yankılanma sürelerine ihtiyaç duyulur. Bu dönemde yankı süreleri 2 s'yesaniyeye kadar uzamıştır. Bugün romantik müzikler için yankılanma süresi 1,9 s - 2,2 ssaniye arasında kabul edilmektedir.