Acıgöl: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k iç bağlantı |
madde genişletme+kaynak eklendi |
||
7. satır:
| koord = 37° K 29° D
| Yüzölçümü = 41,5 km<sup>2</sup>
| derinlik = 150
| EnUzun =
| EnGeniş =
14. satır:
'''Acıgöl''' ('''Çardak Gölü'''), [[Afyonkarahisar (il)|Afyonkarahisar]] ve [[Denizli]] il sınırları içerisinde bulunan [[tektonik]] [[göl]].<ref name= denizlival >{{Web kaynağı | url = http://www.denizlitarim.gov.tr/index.php?dosya=sutun1/denizlimizitaniyalim | başlık = Göller | erişimtarihi = 11 Ocak 2012 | yayımcı = T.C. Denizli Valiliği | arşivurl = https://web.archive.org/web/20131213062112/http://www.denizlitarim.gov.tr/index.php?dosya=sutun1%2Fdenizlimizitaniyalim | arşivtarihi = 13 Aralık 2013 | ölüurl = yes }}</ref><ref name= afyonilkul >{{Web kaynağı | url = http://www.afyonkulturturizm.gov.tr/belge/1-59179/goller.html | başlık = Göller | erişimtarihi = 11 Ocak 2012 | yayımcı = Afyonkarahisar İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü | arşivurl = https://web.archive.org/web/20131005003058/http://www.afyonkulturturizm.gov.tr/belge/1-59179/goller.html | arşivtarihi = 5 Ekim 2013 | ölüurl = yes }}</ref> B Sınıfı Sulak Alan olarak koruma altına alınmıştır<ref name=hrryt/>.
== Fiziki özellikleri ==
Acıgöl, 41,34 km<sup>2</sup><ref name= denizlival />
Gölün denizden yüksekliği 842 m<ref name= denizlival /><ref name= afyonilkul /> olup derinliği ise 150 cm ile 210 cm arasındadır, yaz mevsiminde suyu azalır ve yer yer kurur<ref name=MAO/>. Göl yaz mevsiminde ve yağış azlığı görülen yıllarda büyük oranda kurur. Tuzluluğu iyice artan göl, tuzlu göller sınıfından ''[[Playa Gölü|playa]]'' sınıfına dahil edilir. 1970'te 160 km<sup>2</sup> olan göl alanı 2008'de 50 km<sup>2</sup>'ye düşmüştür.
Denizli’nin Çardak ilçesinde bulunan Acıgöl, [[Türkiye|Türkiye'nin]] tek, dünyanın ise ikinci büyük, temiz ve doğal sodyum potansiyeline sahip kapalı havzasıdır<ref name=hrryt>{{Web kaynağı | başlık = Acı sona 10 kala | url = http://www.hurriyet.com.tr/aci-sona-10-kala-18594890 | website = hurriyet.com.tr | yayıncı = hurriyet.com.tr | tarih = 5 Şubat 2017 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160801070201/http://www.hurriyet.com.tr/aci-sona-10-kala-18594890 | arşivtarihi = 1 Ağustos 2016 | erişimtarihi = 5 Şubat 2017 | ölüurl = no }}</ref>. Ülkemizdeki [[sodyum sülfat]]ın{{ref label|sodyum|A|}} %98’i doğal kaynaklardan, bu miktarın ise %90’ı Denizli'deki Acıgöl’den sağlanmaktadır<ref name=hrryt/>.
Satır 22 ⟶ 23:
Göl yatağında jips ve tuz katmanları, tuzlu su ortamında oluşan mikroorganizmalar ve yataktaki sülfür bakterilerince ayrıştırılarak mirabilit cevheri şeklinde sodyum sülfat oluşmaktadır<ref>{{Web kaynağı | soyadı1 = Hunter | ad1 = Sophie | başlık = Göller Yöresi | url = http://www.atlasdergisi.com/fotograf-galerisi/nggallery/atlas-11/goller-yoresi | yayıncı = atlasdergisi.com | erişimtarihi = 5 Şubat 2017 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170212134158/http://www.atlasdergisi.com/fotograf-galerisi/nggallery/atlas-11/goller-yoresi | arşivtarihi = 12 Şubat 2017 | ölüurl = no }}</ref>. Gölden çıkarılan tuz, potasyum, sodyum ve sülfat gibi maddeler çevredeki işletmeler tarafından değerlendirilmekte,<ref name= afyonilkul /> örneğin sodyum sülfat, [[kâğıt]], [[cam]], [[deterjan]], [[tekstil]] ve benzeri sanayilerde kullanılmaktadır<ref name=MAO>{{Web kaynağı | soyadı1 = ÖZDEMİR | ad1 = Mehmet Ali | soyadı2 = BAHADIR | ad2 = Muhammet | başlık = ACIGÖL’DE (DENİZLİ-AFYONKARAHİSAR) KLİMATİK PARAMETRELER İLE TUZ ÜRETİMİ ARASINDAKİ İLİŞKİLER | url = http://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423867082.pdf | yayıncı = Sosyal Bilimler Dergisi | tarih = 2010 | arşivengelli = evet}}</ref>.
== Canlı hayatı ==
Göl civarında 20 familyaya ait 176 kuş türü tespit edilmiştir. Ayrıca dünyada ender bulunan [[Dişli Sazancık]] (Aphanius transgrediens) yalnızca Acıgöl'de bulunmaktadır<ref>{{Web kaynağı | soyadı1 = UYAN | ad1 = Umut | başlık = Acıgöl’de bir endemik | url = https://www.academia.edu/6240256/Ac%C4%B1g%C3%B6lde_Bir_Endemik | yayıncı = akdenizkoruma.org.tr | erişimtarihi =5 Şubat 2017| arşivengelli = evet}}</ref>. Dişli sazancık Acıgöle güneyden dökülen
== Sorunlar ==
Ancak çevredeki evlerden kaynaklı atıklar ve fabrikaların üretim faaliyetleri, sucul yaşamı olumsuz etkilemekte ve göl çevresindeki canlı çeşitliliği ve sayısında düşüşe yol açmaktadır.<ref>http://www.haberler.com/acigol-un-flamingolari-tarihe-karisti-2995492-haberi/</ref><ref>http://www.yg.yenicaggazetesi.com.tr/habergoster.php?haber=56286{{Ölü bağlantı|date=Nisan 2020 }}</ref>
Acıgöl Havzasında sıcaklıkta artış, yağışlarda azalma yönelimi belirlenmiştir. Göl yakınındaki istasyonlardan Çardak'da, yağış miktarları 250–350 mm arasında değişmektedir. Dazkırı'da bu değerler 250–300 mm arasındadır. Her iki istasyonda en yüksek yağışlar 1980–1990 yılları arasında görülmüştür. Gelecekte küresel iklim değişikliğinin de etkisiyle, yarı kurak iklimin yerine kurak iklim hakim olacağı tahmin edilmektedir<ref>{{web kaynağı |soyadı1=ÖZDEMİR |ad1=Mehmet Ali |soyadı2=BAHADIR |ad2=Muhammet |başlık=Acıgöl Havzası’nda Yağışın Trend Analizi ve Haritalanması |url=http://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/198432 |yayıncı=Türk Coğrafya Dergisi |erişimtarihi=21 Nisan 2020 |tarih=2011}}</ref>.
1970'lere göre 2/3 oranında küçülen gölün çekildiği alanlarda tuz ve kum açığa çıkmıştır. Yazın kuruyan otların koruyucu etkisinin kalkması ile [[Yüreğil, Dazkırı|Yüreğil]] çevresi, [[Başmakçı]]'nın batısı, Çardak'ın doğusunda, kurak bölgelere özgü [[Toz fırtınası|toz fırtınaları]] görülmeye başlanmıştır. Meyve bahçeleri, tarım alanları ve bitki örtüsünün zarar gördüğü alan 60 km²'ye ulaşmıştır. Bu toz fırtınalarından korunmak için geniş yapraklı ve tuza dayanıklı otlar ve ağaçlar ile (söğüt ve kavak) koruyucu bariyer yapılmalıdır<ref>{{web kaynağı |soyadı1=ÖZDEMİR |ad1=Mehmet Ali |soyadı2=BAHADIR |ad2=Muhammet |başlık=ÇÖLLEŞME SÜRECİNDE ACIGÖL (1970-2008) |url=http://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/231049 |yayıncı=Coğrafya Dergisi |erişimtarihi=21 Nisan 2020 |tarih=2009}}</ref>.
== Notlar ==
| |||