Kararlı Güç Harekâtı: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Rescuing 5 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0 |
Rescuing 8 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0 |
||
32. satır:
== Tarihsel Geri Plan ==
[[Soğuk Savaş]]'ın bitiminden beri [[Yugoslavya’nın Dağılması|Yugoslavya’nın parçalanması]] planları yapan ABD, İngiliz [[ITN]] televizyonunun [[6 Ağustos]] [[1992]]'de gösterdiği Trnopolye 'ölüm kampı'ndan görüntüler dolayısıyla Balkanlara askeri müdahalede hazırlama çalışmalarını başlattı.<ref>[http://www.srpska-mreza.com/guest/LM/lm-f97/LM97_Bosnia.html The picture that fooled the world] "In the USA, where the 1992 presidential election campaign was in full swing, Democratic Party candidate Bill Clinton and running mate Al Gore used the ITN pictures to demand that president George Bush should take military action against the Bosnian Serbs. In Brussels, meanwhile, Nato staff responded by planning a military intervention in the Balkans"</ref> 29 Kasım 1992'te, [[ABD Hava Kuvvetleri]] Eski Komutanı [[w:en:Michael Dugan (military)|Michael J. Dugan]], [[The New York Times]] gazetesinde ABD'nin Sırplara saldırı hazırlığı içinde olduğunu bildirmişti. 'Balkan Fırtınası' adlı bir plana göre, Pentagon Sırpların askeri hedeflerine ve Sırbistan'daki elektrik santralılara, fabrikalara, depolara ve ulaşım yollarına bombardımana tutmak niyetindeydi.<ref>
ABD'nin baskısı altında bulunan BM Güvenlik Konseyini, 31 Mart 1993'te, Bosna-Hersek üzerindeki uçuş yasağını ihlal eden Sırp uçaklarının belirli şartlarda düşürülmesini öngören 816 sayılı kararı çıkarttı. Ve 12 Nisan günü, BM 816 nolu kararı uyarınca NATO'ya bağlı savaş uçakları [[w:en:Operation Deny Flight|Deny Flight (Uçuş Yasağı) Harekatı]] başlattı. Mart ve Nisan 1993'teki Srebrenitsa krizi üzerine, BM Güvenlik Konseyi, [[Körfez Savaşı]]’nda Irak’taki Kürt bölgeler için kullandığı 'Güvenli Bölge' formülünü benimsemiş ve 16 Nisan 1993'te çıkardığı 819 sayılı karar ile [[Srebrenica]]’yı 'güvenli bölge' olarak ilan etmiştir. Buna ek olarak BM, 6 Mayıs 1993'te çıkardığı 824 sayılı karar ile [[Jepa]], [[Tuzla]], [[Saraybosna]], [[Gorajde]] ve [[Bihaç]]’ı 'güvenli bölge' kapsamına dahil ederek, güvenli bölge sayısını altıya çıkartmıştır. ABD'nin amacı, 'güvenli bölgeler'deki Boşnaklara sivil Sırplara saldırması için yeşil ışık yakmak ve olası misilleme durumunda, Sırplara da karşı kuvvet kullanmaktı. NATO uçakları, Bosna-Hersek üzerindeki 'uçuşa yasak bölge'nin ve 'güvenli bölgeler'in korunması gerekçesiyle 28 Şubat, 10-11 Nisan, 5 Ağustos, 22 Eylül, 21-23 Kasım 1994 ve 25-26 Mayıs, 11 Temmuz, 4 Ağustos 1995 tarihlerinde Sırplara yönelik saldırılar gerçekleşti. Buna aynı zamanda anti-Sırp koalisyonu, [[Krayina Sırp Cumhuriyeti]]'ne ve [[Sırp Cumhuriyeti]]'ne ait bölgelerde keşif yaparak büyük operasyon hazırlıkları devam etti. Batı ve Müslüman ülkelerinden [[UNPROFOR]] askerleri, Krayina ve Bosna Sırp Ordularının teşkilat ve mevcudu hakkında bilgi topladıktan ve Sırp askeri hedeflerinin koordinatları belirledikten sonra bu bilgiler NATO'ya, Hırvatlara ve Boşnaklara gönderdi. Hatta, [[CIA]], 1994'te [[Arnavutluk]]'ta ve [[Braç Adası]]'nda, yeni bir üsler kurdu ve bölgedeki 'potansiyel hedefleri' belirlemeye başladı. Ambargoyu denetlemek için Adriyatik denizine 1991'de yerleştirilen NATO filosu yeni gemilerle filosunu da sürekli güçlendiriyordu. Bu amaçla [[Adriyatik Denizi]]ne uçak gemileri, güdümlü roket kruvazörleri ve denizaltılar bile gönderildi.
42. satır:
24-25 Temmuz ve 1 Ağustos 1995 tarihlerinde NATO Konseyi [[Brüksel]]'de yaptığı toplantıda, ABD casus uydularının, [[CIA]]'ye ait pilotsuz keşif uçaklarının ve [[UNPROFOR|BM görevlilerin]] verilerine dayanarak, hava bombardımanı için seçilmiş Bosna Sırp hedeflerin listesini tutmuş ve [[Sırp Cumhuriyeti]]'ne saldırı planı onaylamıştır. Bundan hemen sonra, 26 Temmuz'da BM Genel Sekreteri [[Butros Gali]], NATO'nun Sırplara karşı düzenlemesi olası hava operasyonları için karar verme yetkisini, [[Bernard Janvier]]'e devretti. 4-8 Ağustos 1995 tarihleri arasında Hırvatistan Ordusu, NATO ve Boşnak 5. Kolordu, büyük bir operasyonla [[Krayina Sırp Cumhuriyeti]]'ni ve [[Batı Bosna Cumhuriyeti]]'ni yıkmıştı. [[Fırtına Harekâtı]], [[MPRI]] tarafından planlanmış ve kısa sürede çok başarılı olarak, bölgedeki askeri güç dengesini ABD müttefikleri Hırvatlar ve Boşnaklar’ın lehine değiştirmiştir. Fırtına Harekatından hemen sonra, [[10 Ağustos]] [[1995]]'te Zagreb'deki Pleso Havaalanında Eski Yugoslavya'daki UNPROFOR'un Komutanı Fransız General [[Bernard Janvier]] ve [[NATO]] Güney Avrupa Müttefik Kuvvetler Komutanı Amerikan Amiral [[Leighton W. Smith]] 'karşılıklı anlayış muhtırası'nı imzaladılar.<ref>Confidential Memorandum of understanding (MOU) between CINCSOUTH and FC UNPF pursuant to the North. Atlantic Council (NAC) decisions of 25 July 1995 and 1 August 1995 and the Direction of the UN Secretary-General. Camp Pleso, Croatia. 10 August 1995. Lieutenant-General Force Commander UN Peace Forces. Leighton W. Smith Admiral Commander in Chief of Allied Forces Southern Europe</ref><ref name="hri13">[http://www.hri.org/news/balkans/yds/1995/95-09-13.yds.html 13 September 1995]</ref> BM Anayasasına aykırı bir şekilde yapılan bu gizli anlaşma, "dual-key" ("iki anahtar") düzenlemesini ortadan kaldırmış ve NATO'ya Eski Yugoslavya'da askeri güç kullanımı konusunda sınırsız ve süresiz yetki vermiştir.
28 Ağustos 1995'te [[Markale Katliamı|bir bombanın Saraybosna’da bir pazar yerine düşerek]] 37 sivilin ölümüne, 90 kişinin de yaralanmasına yol açması, '''Deliberate Force''' operasyonunu tetikledi. Bosna-Hersek'te [[UNPROFOR]] Komutanı İngiliz General [[Rupert Smith]] hiçbir araştırma ve soruşturma yapmadan, bombalı katliamdan Sırpları sorumlu tuttu ve korkunç saldırıya ''"güçlü bir şekilde karşılık verileceğini"'' bildirdi.<ref>
== Saldırı ==
54. satır:
Uluslararası camianın olanlar karşısındaki tepkisizliği NATO'culara cezasızlığın tadını vermiştir. Bütün dünya kamuoyunun gözünün önünde bombalar sivil hedeflere (cephe hattından 100 kilometre uzaklıktaki şehirler ve köyler dahil olmak üzere) isabet ediyor ve çok sayıda insan yıkıntılar altında gömülü terkediyordu. Batı'da gelişen aşırı [[Sırp düşmanlığı]] boyutları o kadar ileri gitmiş ki, kendi Sırplar Sırp sivilleri öldürmek ve zarara uğratmakla da suçlandı. [[Özgür Avrupa Radyosu]] yorumcusunun sözleri ise Batı'nın tutumunu açıkça ortaya koymaktadır: ''"NATO Sırp mevzilerine darbeyi umutsuzluk anlarında indiriyordu"''.{{Kaynak belirt}}<ref name="sovrossia">НАТО разыгрывает "Бурю в пустыне"//Советская Россия. 2 сентября 1995.</ref>
NATO'cular 'misilleme harekatı' başlatarak ilk fırsatta [[Radovan Karaciç]]'i öldürmek amacını gütmüşlerdir. Harekatı ilk günü Sırp Cumhuriyeti başkenti [[Pale]] birkaç kez havadan bombardımana uğramıştı, idare binaları ve Karaciç'in ikametgâhı tahrip edilmişti. Bunlarla birlikte NATO, Karaciç'in Saraybosna'da bulunduğu haberi sebebiyle Sırp Saraybosnasını en yoğun bir bombardımana tabi tuttu. Üç günlük bombardımanlar sonucu Haciçi'de evlerin 100'den fazlası, su kalesi, benzin istasyonu tahrip edilip Ortodoks Mezarlığı hasar gördü. Uşivak'taki 40 ton kimyasal maddenin bulunduğu bir depo da hasar gördü.<ref>[http://mediafilter.org/sj/Conf/0995/September.4.1995.22.30.12 Send a Message via Sarajevo Pipeline]{{Ölü bağlantı|date=Nisan 2020 }} 4 Eylül 1995</ref>
30 Ağustos günü NATO tarafından Rogatica'ya atılan 1.000 kg'lık bomba, on kişinin ölmesine, beş insanın da kalıcı yaralar edinmesine neden oldu. Aynı gün Kasindol hastanesi hasar gördü, [[Nevesinje]] Belediye Sarayı, Majevica Dağındaki Sırp köyleri ve Lukavica Teknik Üniversitesi vuruldu. 250 sivil Üniversitesi'nin mahzenlerinde siperlendiler. Çarşamba sabahı NATO, Kmur Tepesindeki verici ve Çayniçe'nin çevresindeki sivil hedeflerini de vurdu. Podrinje bombalamaları sürdürülürken, Srbinje ile Gorajde arasındaki Ustikolina köyüne atılan füzeler ve ağır bombalar nedeniyle evlerin birçoğu yakıldı.<ref>[http://www.hri.org/news/balkans/yds/1995/95-08-31.yds.txt hri.org 31 August 1995]</ref> 31 Ağustos günü NATO tarafından Ozren Dağı yakınındaki Kalauzoviçi ve Komar köylerinin bombalanması sonucunda birçok sivil öldü.<ref>[http://www.hri.org/news/balkans/yds/1995/95-09-01.yds.txt hri.org 1 September 1995]</ref>
146. satır:
=== Ateşkes ===
Sırpların ağır silahlarını 20 km'lik kapalı alanın dışına çekmediğini bahane eden NATO [[30 Ağustos]] - [[1 Eylül]], [[5 Eylül]] - [[13 Eylül]] tarihlerinde Bosna Sırp hedeflerini bombaladı. 5-20 Eylül içinde Sırplar, ağır silahlarını ve 250 tankı Saraybosna'dan çekmek zorunda kaldılar. Bunun üzerine [[Bernard Janvier]] ve [[Leighton W. Smith]] tarafından alınan karar doğrultusunda yapılan ortak açıklamada, Sırpların Saraybosna etrafındaki ağır silahlarını çekme konusunda BM şartlarına uyduğu, bu nedenle şu an için yeni bir hava operasyonuna gerek olmadığı yolunda görüş birliğine varıldığı kaydedildi.<ref name="eylul1995">
=== Ekim 1995 Saldırıları ===
[[4 Ekim]] [[1995]]'te NATO savaş uçakları, Sırpların füze bataryalarına üç ayrı hava akını düzenledi. NATO Sözcüsü Binbaşı Dag Christensen yaptığı açıklamada, hava akınlarını doğrularken, Sırplar'ın radarlarının, Bosna üzerindeki uçuş yasağını denetleyen NATO uçaklarına kilitlendiğini, bunun üzerine NATO uçaklarının kendilerini savunmak amacıyla Sırp füze bataryalarına [[AGM-88 HARM|HARM füzeleri]] fırlattığını söyledi.<ref name="ekim1995">
[[8 Ekim]] [[1995]]'te Boşnaklar, [[NATO]] hava desteğini sağlamak için [[Tuzla]] yakınındaki [[Živinice]] mülteci kampını bombaladılar. Saldırı sonucu 9 kişinin öldüğü, 30 kişinin de yaralandığı bildirildi. Bu olay üzerine harekete geçen NATO uçakları, Sırp kontrol ve komuta merkezlerini tahrip ettiler.<ref name="ekim1995"/>
169. satır:
1996 yılında Bosna-Hersek Sırp Cumhuriyeti'ni işgal eden NATO'cularca kukla bir hükûmet kuruldu. [[Bilyana Plavşiç]] kukla hükümeti, doğal felaketin boyutlarını gizlemek için elinden geleni yaptı. Bu maksatla Plavşiç, kanser hastalıkların artış nedenleri incelemek muhalefet girişimleri sertçe bastırıyordu. Bosna-Hersek'te radyoaktif silah kullanılması, beş yıl boyunca en fazla gizlenmeye çalışılan konulardan birisiydi. Ancak 2001 yılı Ocak ayında patlayan 'Balkan Sendromu' skandalı sessizlik perdesini yırttı. Dünya kamuoyu, Kosova'da görev yapmış bir NATO askerleri arasındaki kanserden ölümler ve [[NATO’nun Yugoslavya’yı bombalaması|1999 yılındaki uranyumlu füzeleri ve bombaları kullanması]] haberlerini aldıktan sonra Bosna-Hersek sorunlarıyla da ilgilendi.
Belgrad Askeri Hastanesi Adli Tıp Başkanı Dr. Zoran Stankoviç, Bosna-Hersek'te kullandığı [[zayıflatılmış uranyum]] içeren bombalardan dolayı, toplumun yüzde 10'luk kısmının ölümle karşı karşıya olduğunu ileri sürdü.<ref>[http://www.porttakal.com/ahaber-nato-bombalari-sebebiyle-yuzlerce-sirp-kanserden-oldu-iddiasi-339357.html nato bombaları sebebiyle yüzlerce sırp kanserden öldü" iddiası] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20110806080416/http://www.porttakal.com/ahaber-nato-bombalari-sebebiyle-yuzlerce-sirp-kanserden-oldu-iddiasi-339357.html |date=6 Ağustos 2011 }} 13 Ocak 2001</ref> Hava bombardımanlar yüzünden en büyük zarar Sırp Saraybosnası (özellikle [[Hadžići]]) gördü. [[Hadžići]]'den ayrılmak zorunda kalan mültecilerde ağırlıklı olarak akciğer, karaciğer ve böbrek kanseri görülüyor. Ve geçen 5 yılda yaklaşık 400 kişinin de [[kanser]]den ölmüştü.<ref>[http://www.evrensel.net/01/01/17/dunya.html NATO vahşeti sahipleniyor] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20060502015959/http://www.evrensel.net/01/01/17/dunya.html |date=2 Mayıs 2006 }} 17 Ocak 2001</ref><ref>[http://www.radikal.com.tr/2001/01/15/dis/02olu.shtml Ölüm saçan bilyeler] 15 Ocak 2001</ref> Uranyumlu bombaların kurbanları olan 300 Sırp mülteci Doğu Bosna'nın Bratunac mezarlığında gömülmüştür. Radyoaktif tozu çekme veya radyoaktif maddelere dokunma sonucu ölen Saraybosnalı Sırpların kesin sayısı bilinmiyor. Çünkü Avrupa ve Kuzey Amerika ülkelerine göçü tercih eden Sırp mültecileri hakkında istatistik tutulmuyor. Zaten, nakledilen 8.000 Saraybosnalıların kaybolup durumunun kamuoyundan gizlendiği tahmin edilmektedir.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.srpska-mreza.com/Bosnia/atrocities/Bratunac-deaths.html |başlık=8,000 people disappeared and the state is silent |erişimtarihi=10 Temmuz 2010 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20090601125633/http://www.srpska-mreza.com/Bosnia/atrocities/Bratunac-deaths.html |arşivtarihi=1 Haziran 2009 |ölüurl=yes }}</ref>
NATO bombardımanları nedeniyle Saraybosna ile birlikte Miliçi, Vlasenica, Han Pijesak, Sokolac, Pale, Rogatica, Nevesinje, Srbinje (Foča), Kalinovik, Doboj bölgelerinin radyasyon tehdidi altında olduğu ortaya çıktı. Bu bölgelerde yaşayan Sırp nüfus bağışıklık sisteminin azalması, sık baş ağrısı, zatürre, sedef hastalığı, alerji, uykusuzluk, dozlaklık, habis tümörleri, [[Hiroşima'ya atom bombası saldırısı]]nı yaşamış olan Japonlar arasında en sık görülen beyin kanseri bir türü gösterirler. Hasta olmadan da sağlıklı insanlar bilinmeyen nedenlerle ani ölümün kurbanı olmaktadırlar. Ölü olarak doğan çocuk ve düşük vakaları arttı. Dünyaya gelen çocuklar ise kansızlık ve solunum hastalıklara müptela oluyor.
175. satır:
Zayıflatılmış uranyum da hayvanlar ve bitkiler alemi üzerinde olumsuz etki yaptı. Çeşitli eksik organları eksik olarak doğmuş veya mutasyona uğramış danaların ömrünün uzun olmaz.<ref>[http://www.independent.co.uk/news/world/europe/robert-fisk-in-another-bosnian-town-two-small-boys-lie-in-their-hospital-beds-is-this-collateral-damage-703153.html Robert Fisk: In another Bosnian town two small boys lie in their hospital beds. Is this collateral damage?]</ref> 1996-1997 yıllarında Majevica ve Ozren dağlarında otlar kurur ve sararırken, ağaçların çiçeklenmesi dururken, göçmen kuşlar ve yırtıcı hayvanlar ortadan kaybolurken, yeni bir sivrisinek ve sıçan türleri çok ürediler ve çabuk çoğaldılar.
[[Pentagon]], Bosna-Hersek'te 10 bin 800<ref>
== İlginç Bilgiler ==
197. satır:
# [http://www.youtube.com/watch?v=3a12GtYsuwE NATO'nun Pale'yi bombalaması]
# [http://www.youtube.com/watch?v=8PVCarm4duQ Operation Deliberate Force, Bosnia]
# [https://web.archive.org/web/20121113183450/http://video.google.ru/videoplay?docid=2641348308685449804&ei=A2axS76TD5Pe2wKysc3TBg
# [http://www.directart.co.uk/mall/more.php?ProdID=5094 Heavy Mortars of the Royal Netherlands Marine Corps in action at Mount Igman, Bosnia, August 1995. by David Rowlands]
# [http://www.directart.co.uk/mall/more.php?ProdID=5098 105mm Light Guns coming into action at Malopolje, Mount Igman, August 1995. 19th Regiment Royal Artillery. by David Rowlands]
| |||