Vikipedi:Türkçe yazım kuralları: Revizyonlar arasındaki fark

İçerik silindi İçerik eklendi
ayrılmıyor bu
Değişiklik özeti yok
230. satır:
 
Gelenekleşmiş olan ''T.C.'' (Türkiye Cumhuriyeti) ve ''T.'' (Türkçe) kısaltmalarının dışında büyük harflerle yapılan kısaltmalarda nokta kullanılmaz.
 
::[[Resim:Symbol opinion vote.svg|20px|NOT]] '''NOT''': Dil Derneği ''Yazım Kılavuzu''<nowiki>'</nowiki>na göre büyük harfle yapılan kısaltmalarda harfler arasına ve kısaltmadan sonra nokta konmaz: ''TC, TBMM, MEB, ODTÜ, DTCF, CMUK'' vb.
 
:'''2.''' Ölçü birimlerinin uluslararası kısaltmaları kullanılır: ''m'' (metre), ''mm'' (milimetre), ''cm'' (santimetre), ''km'' (kilometre), ''g'' (gram), ''kg'' (kilogram), ''l'' (litre), ''hl'' (hektolitre), ''mg'' (miligram), ''m²'' (metrekare), ''cm²'' (santimetrekare) vb.
Satır 306 ⟶ 308:
 
:'''6.''' Tırnak içinde olmayan alıntı cümlelerinden sonra konur: ''Aç karnına sigara içmekle hiç de iyi etmiyorsun, dedi.'' (Necati Cumalı)
 
::[[Resim:Symbol opinion vote.svg|20px|NOT]] '''NOT''': Dil Derneği ''Yazım Kılavuzu''<nowiki>'</nowiki>na göre tırnak içinde aktarılan bir anlatımın sonuna virgül konabilir:
 
::''"Sözcüklere boş yere harcamayacak kadar çok seviyorum," diyen ozandan dilimize pek az şiir çevrilmiştir.''
 
:'''7.''' Konuşma çizgisinden sonraki alıntı cümlesinin bitimine konur: ''– Bu akşam Datça'ya gidiyor musunuz, diye sordu.''
Satır 496 ⟶ 502:
:'''1.''' Cümledeki anlamı tamamlayan ve cümlenin dışında kalan ek bilgiler için kullanılır. Yay ayraç içinde bulunan ve yargı bildiren anlatımların sonuna uygun noktalama işareti konur: ''Anadolu kentlerini, köylerini (Köy sözünü de çekinerek yazıyorum.) gezsek bile görmek için değil, kendimizi göstermek için geziyoruz.'' (Nurullah Ataç)
 
::[[Resim:Symbol opinion vote.svg|20px|NOT]] '''NOT''': Dil Derneği ''Yazım Kılavuzu''<nowiki>'</nowiki>na göre bir tümcenin sonunda ayraç içinde açıklama yapılmışsa ve ayraç içindeki tümcenin ilk sözcüğü özel ad değilse küçük yazılır, nokta kapama ayracından sonra konur:
 
::'' Kitap basımı son yıllarda hızla artmaktadır (niceliksel artışın, niteliksel artış anlamına gelip gelmediği tartışılabilir).''
 
:: [[Resim:Symbol opinion vote.svg|20px|NOT]] '''NOT''': Dil Derneği ''Yazım Kılavuzu''<nowiki>'</nowiki>na göre ayraç içine alınan bir anlatım, içinde kullanıldığı tümcenin bir öğesi [Türk Dil Kurumuna göre ''öge''] durumundaysa sonuna nokta konmaz:
 
::''İlk konuşmamı (1980'lerde, yine bu kentte yapmıştım) anımsıyorum.''
::''O zaman, yorgun ve umutsuz (hatta dünyaya küsmüş) biriydim.''
:'''2.''' Özel veya cins isme ait ek, ayraçtan önce yazılır: ''İmek fiilinin (ek fiil) geniş zamanı şahıs ekleriyle çekilir.''
 
Satır 540 ⟶ 554:
=== Kesme işareti ( ' ) ===
:'''1.''' Özel adlara getirilen iyelik, durum ve bildirme ekleri kesme işaretiyle ayrılır: ''Kurtuluş Savaşı'nı, Mustafa Kemal Atatürk'üm, Türkiye'mizin, Fatih Sultan Mehmet'e, Muhibbi'nin, Gül Baba'ya, Sultan Ana'nın, Mehmet Emin Yurdakul'dan, Kâzım Karabekir'i, Yunus Emre'yi, Ziya Gökalp'tan, Refik Halit Karay'mış, Ahmet Cevat Emre'dir, Namık Kemal'se, Şinasi'yle, Alman'sınız, Kırgız'ım, Karakeçili'nin, Osmanlı Devleti'ndeki, Cebrail'den, Çanakkale Boğazı'nın, Samanyolu'nda, Sait Halim Paşa Yalısı'ndan, Resmî Gazete'de, Millî Eğitim Temel Kanunu'na, Telif Hakkı Yayın ve Satış Yönetmeliği'ni, Eski Çağ'ın, Yükselme Dönemi'nin, Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı'na'' vb.
 
::[[Resim:Symbol opinion vote.svg|20px|NOT]] '''NOT''': Dil Derneği ''Yazım Kılavuzu''<nowiki>'</nowiki>na göre kimi özel adlara getirilen ekler kesme imiyle ayrılmaz. çünkü bu tür özel adlar, bir kişiyi değil toplulukları, toplulukların düşünce ve eylem biçimlerini yansıtmakta, bu nedenle üst üste ekler alabilmektedir:
 
::''Atatürkçü, Atatürkçünün, Atatürkçülük, Türkün, Türklük, Türklüğün, Türklerin, Ankaralı, Ankaralının, Avrupalılaşmak, Almanın, Almanların, Rumun, Rumların...''
 
::''"Türkiyesiz bir çağdaş dünya düşünülebilir mi?"''
 
::''"Yeşil adada kalıcı barış, Türkün ve Rumun birbirini iyi anlamasıyla kurulacaktır."''
 
::[[Resim:Symbol opinion vote.svg|20px|NOT]] '''NOT''': Dil Derneği ''Yazım Kılavuzu''<nowiki>'</nowiki>na göre kişi, ülke, kent vb. adlarıyla kurulan kimi tamlamalarda, ikinci ada getirilen ek (tamlanan eki), kesme imiyle ayrılmaz:
 
::''Mustafa Kemal'in Türkiyesi, Atatürk Türkiyesi; (benim) Ankaram, Atatürküm, 1950'lerin İstanbulu...''
 
::[[Resim:Symbol opinion vote.svg|20px|NOT]] '''NOT''': Dil Derneği ''Yazım Kılavuzu''<nowiki>'</nowiki>na göre "Tanrı, Allah, Tanrıça, Rab, Mevla, Yaradan" gibi adların yer aldığı deyimlerin, bu adlardan türetilenlerle bileşik [Türk Dil Kurumuna göre ''birleşik (kelime)''] sözcüklerle terimlerin kullanım sıklığı düşünülerek ikili yazıma yol açmamak için, bu sözcüklere getirilen ekler kesme imiyle ayrılmaz:
 
::''Tanrım, Allahım, Tanrıcı, Tanrısal; Tanrının günü, Allahından bulsun, Allaha emanet, Allahtan kork, Rabbim seni korusun, Yaradana sığınıp...''
 
::[[Resim:Symbol opinion vote.svg|20px|NOT]] '''NOT''': Dil Derneği ''Yazım Kılavuzu''<nowiki>'</nowiki>na göre semt, mahalle, alan, bulvar, sokak adlarına gelen ekler kesme imiyle ayrılmayabilir:
 
::''Mamaktan, Kadıköyün, Beyoğlunun; Atatürk Bulvarının, Bağdat Caddesinden...''
 
::[[Resim:Symbol opinion vote.svg|20px|NOT]] '''NOT''': Dil Derneği ''Yazım Kılavuzu''<nowiki>'</nowiki>na göre yön adlarıyla kalıplaşmış olan veya yazı içinde belli bölgeleri, uygarlıkları yansıtmakta kullanılan "Uzakdoğu [Türk Dil Kurumuna göre ''Uzak Doğu''], Yakındoğu [Türk Dil Kurumuna göre ''Yakın Doğu'']; Kuzey Ülkeleri, Güney Ülkeleri, Üçüncü Dünya..." gibi bileşik [Türk Dil Kurumuna göre ''birleşik (kelime)''] sözcüklerle tamlamalara getirilen ekler kesme imiyle ayrılmaz:
 
::''Yakındoğuya bakış, birçok bilimsel araştırmaya konu olmuştur.''
 
:Yer bildiren özel isimlerde kısaltmalı söyleyiş söz konusu olduğu zaman ekten önce kesme işareti kullanılır: ''Hisar'dan, Boğaz'dan'' vb.
 
:Belli bir kanun, tüzük, yönetmelik kastedildiğinde büyük harfle yazılan kanun, tüzük, yönetmelik sözlerinin ek alması durumunda kesme işareti kullanılır: ''Bu Kanun'un 17. maddesinin c bendi... Yukarıda adı geçen Yönetmelik'in 2'nci maddesine göre...'' vb.
 
::[[Resim:Symbol opinion vote.svg|20px|NOT]] '''NOT''': Dil Derneği ''Yazım Kılavuzu''<nowiki>'</nowiki>na göre yasa, yapı, yapıt, ören adlarına getirilen ekler kesme imiyle ayrılmayabilir:
 
::''1982 Anayasasının, Medeni Kanunun; Çankaya Köşkünden, Yıldız Sarayına; Düşünen Adamın (yontu), Efes Harabelerinin...''
 
:Özel adlar için yay ayraç içinde bir açıklama yapıldığında kesme işareti yay ayraçtan önce kullanılır: ''Yunus Emre'nin (1240?-1320), Yakup Kadri'nin (Karaosmanoğlu)'' vb.
Satır 557 ⟶ 599:
 
:'''2.''' Kişi adlarından sonra gelen saygı ve unvan sözlerine getirilen ekleri ayırmak için konur: ''Nihat Bey'e, Ayşe Hanım'dan, Mahmut Efendi'ye, Enver Paşa'ya; Türk Dil Kurumu Başkanı'na'' vb.
 
::[[Resim:Symbol opinion vote.svg|20px|NOT]] '''NOT''': Dil Derneği ''Yazım Kılavuzu''<nowiki>'</nowiki>na göre bir özel ada bağlı saygı sözcüklerine, sanlara ve takma adlara getirilen ekler kesmeyle ayrılmayabilir: ''Can Beyin, Ali Ağadan, Şenay Hanımın, Nene Hatunun...''
 
:'''3.''' Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için konur: ''TBMM'nin, TDK'nin, BM'de, ABD'de, TV'ye'' vb.
Satır 571 ⟶ 615:
 
:'''7.''' Bir ek veya harften sonra gelen ekleri ayırmak için konur: ''a'dan z'ye kadar, Türkçede -lık'la yapılmış sözler.''
 
<div align="center"><nowiki>*****</nowiki></div>
 
::[[Resim:Symbol opinion vote.svg|20px|NOT]] '''NOT''': Dil Derneği ''Yazım Kılavuzu''<nowiki>'</nowiki>na göre ay ve gün adlarında kesme işareti kullanılmaz: ''1919 Mayısı, 12 Eylülün, 28 Ocağın'' vb.
 
== Yabancı özel adların yazılışı ==
Satır 675 ⟶ 723:
 
:'''19.''' Arapça kurala göre oluşturulan sözler bitişik yazılır: ''aliyyülâlâ, ceffelkalem, darülaceze, darülfünun, daüssıla, fevkalade, fevkalbeşer, hıfzıssıhha, hüvelbaki, şey­hülislam, tahtelbahir, tahteşşuur; aleykümselam, Allahualem, bismillah, fenafillah, fisebilillah, hafazanallah, inşallah, maşallah, velhasıl'' vb.
 
::[[Resim:Symbol opinion vote.svg|20px|NOT]] '''NOT''': Dil Derneği ''Yazım Kılavuzu''<nowiki>'</nowiki>na göre ''olmayan'' anlamındaki ''gayri'' sözüyle kurulan birleşik kelimelerin çoğu, -''gayrimenkul'' ve ''gayrimüslim'' gibi kalıplaşmış örnekler dışında- bitişik yazılır: ''gayri akli, gayri ahlaki, gayri ihtiyari'' vb.
 
::[[Resim:Symbol opinion vote.svg|20px|NOT]] '''NOT''': Dil Derneği ''Yazım Kılavuzu''<nowiki>'</nowiki>na göre Arapça ve Farsça tamlamaların (terkiplerin) çoğunun kuruluşu aynı olmakla birlikte kimisinin bileşik, kimisinin ayrı yazılması yaygınlaşmıştır; özellikle bilimsel alanlarda kullanılan bu tamlamaların kuruluşunu Türkçe tamlamalarla karşışlatırmak doğru değildir. bu nedenle kılavuzda bu tür tamlamalara kural getirilmemiş, yaygın yazım biçimi yeğlenmiştir: ''asarıatika, çarkıfelek, daüssıla...; ahdi milli, devleti âli, erkânı harbiye...'' vb.
 
:'''20.''' Müzikte kullanılan makam adları bitişik yazılır: ''acembuselik, hisarbuselik, muhayyerkürdi'' vb.
Satır 737 ⟶ 789:
 
:Cümle içinde tırnak veya yay ayraç içine alınan cümleler büyük harfle başlar ve sonlarına uygun noktalama işareti (nokta, soru, ünlem vb.) konur: ''Mustafa Kemal Atatürk "Muhtaç olduğun kudret, damarlarındaki asil kanda mevcuttur!" diyor.''
 
::[[Resim:Symbol opinion vote.svg|20px|NOT]] '''NOT''': Dil Derneği ''Yazım Kılavuzu''<nowiki>'</nowiki>na göre tırnak içinde aktarılan bir anlatım, içinde kullanıldığı tümcenin öğesi [Türk Dil Kurumuna göre ''öge''] durumundaysa sonuna nokta konmayabilir:
 
::''Mustafa Kemal, "benim, manevi mirasım bilim ve akıldır" demiştir.''
 
:'''Uyarı:''' İki çizgi arasındaki açıklama cümleleri büyük harfle baş­lamaz: ''Bir zamanlar -bu zamanlar çok da uzak değildir, bundan on, on iki yıl önce- Türk saltanatının maddi sınırları uçsuz bucaksız denilecek ka­dar genişti.'' (Yakup Kadri Karaosmanoğlu)
Satır 795 ⟶ 851:
::'''k.''' Yer adlarında ilk isimden sonra gelen ve ''deniz, nehir, göl, dağ, boğaz'' vb. tür bildiren ikinci isimler büyük harfle başlar: ''Ağrı Dağı, Aral Gölü, Asya Yakası, Çanakkale Boğazı, Dicle Irmağı, Ege Denizi, Erciyes Dağı, Fırat Nehri, Süveyş Kanalı, Tuna Nehri, Van Gölü, Zigana Geçidi'' vb.
::'''Uyarı:''' Özel ada dâhil olmayıp tamlama kuran ''şehir, il, ilçe, belde, köy'' vb. sözler küçük harfle başlar: ''Konya ili, Etimesgut ilçesi, Uzungöl beldesi, Taflan köyü'' vb.
 
:::[[Resim:Symbol opinion vote.svg|20px|NOT]] '''NOT''': Dil Derneği ''Yazım Kılavuzu''<nowiki>'</nowiki>na göre tamlama biçiminde bileşip [Türk Dil Kurumuna göre ''birleşip''] kalıplaşmamış coğrafya adlarına getirilen ekler, kesme imiyle ayrılmayabilir:
 
:::''Ağrı Dağının, Ihlara Vadisinin, Amik Ovasına, Tuz Gölünün...''
 
::'''l.''' Mahalle, meydan, bulvar, cadde, sokak adlarında geçen ''mahalle, meydan, bulvar, cadde, sokak'' kelimeleri büyük harfle başlar: ''Halit Rifat Paşa Mahallesi, Yunus Emre Mahallesi, Karaköy Meydanı, Zafer Meydanı, Gazi Mustafa Kemal Bulvarı, Ziya Gökalp Bulvarı, Nene Hatun Caddesi, Cemal Nadir Sokağı, İnkılap Sokağı'' vb.
Satır 822 ⟶ 882:
 
::'''t.''' Tarihî olay, çağ ve dönem adları büyük harfle başlar: ''Kurtuluş Savaşı, Millî Mücadele, Cilalı Taş Devri, İlk Çağ, Lale Devri, Cahiliye Dönemi, Buzul Dönemi, Millî Edebiyat Dönemi, Servetifünun Dönemi'nin, Tanzimat Dönemi'nde'' vb.
 
:::[[Resim:Symbol opinion vote.svg|20px|NOT]] '''NOT''': Dil Derneği ''Yazım Kılavuzu''<nowiki>'</nowiki>na toplumların yaşamını etkileyen bilimsel, yazınsal, tarihsel olay, olgu ve oluşumları, kimi toplulukları ve eylemleri yansıtan adlara getirilen ekler kesme imiyle ayrılmaz:
 
:::''Milli Edebiyatın, İkinci Yeninin, İttihat ve Terakkiye, Kurtuluş Savaşından, Dil Devrimine, Tanzimatta, Lozan Antlaşmasına...''
 
::'''u.''' Özel adlardan türetilen bütün kelimeler büyük harfle başlar: ''Türklük, Türkleşmek, Türkçü, Türkçülük, Türkçe, Avrupalı, Avrupalılaşmak, Asyalılık, Darvinci, Konyalı, Bursalı'' vb.
Satır 954 ⟶ 1.018:
::'''a.''' Geniş ünlüler: ''a, e, o, ö''
::'''b.''' Dar ünlüler: ''ı, i, u, ü''
 
== Tarihlerin Yazımı ==
Dil Derneği ''Yazım Kılavuzu''<nowiki>'</nowiki>na göre gün bildiren tarihlerin yazımı şöyledir:
 
22 Mayıs 2005<br/>
22.V.2005<br/>
22.5.2005<br/>
22/5/2005<br/>
22-5-2005<br/>
<br/>
01/09/2005<br/>
01-09-2005<br/>
01.09.2005<br/>
 
== Ayrıca bakınız ==
Satır 960 ⟶ 1.037:
== Kaynakça ==
*{{Web kaynağı|url=http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_content&view=category&id=50|başlık=Yazım Kuralları|yayıncı=tdk.gov.tr|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170926164503/http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_content&view=category&id=50|arşivtarihi=26 Eylül 2017|erişimtarihi=26 Eylül 2017}}
*Dil Derneği, Yazım Kılavuzu (10. Baskı), Ankara, Şubat 2018.
 
[[Kategori:Vikipedi:Biçem]]