Vikipedi

Semerkant: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Kekibec (mesaj | katkılar)
Devriyeler
4.388 değişiklik
Kekibec (mesaj | katkılar)
Devriyeler
4.388 değişiklik
300. satır:
=== İslam ===
İslamiyet öncesi dönemde Semerkant halkının çoğunluğu, [[Zerdüştçülük|Zerdüştîlik]], [[Mazdekçilik|Mazdeizm]], [[Maniheizm]], [[Budizm]], [[Yahudilik]] ve [[Nestûrîlik]] gibi inançlara mensuptu. Günümmüzde Semerkant sakinlerinin çoğu [[Müslümanlar]]'dan oluşur. Müslümanların yaklaşık % 80-85'i [[Sünni İslam|Sünnî]] ve çoğunlukla [[Hanefilik|Hanefî]]dir. Sünnilerin neredeyse tamamını [[Tacikler]], [[Özbekler]] ve Semerkant'ta yaşayan Semerkant Arapları oluşturur. Semerkant'ta Müslüman nüfusun %10-15'lik kısmını ise [[Şiilik|Şiîler]] oluşturur. Özbekistan'daki en kalabalık Şiî nüfus Semerkant'ta yaşamaktadır. Semerkant ilinin yaklaşık 3,5 milyonluk nüfusunun 1 milyonunu Şiiîler oluşturur.<ref>{{cite web|url=http://www.islamsng.com/uzb/pastfuture/5570|başlık=Шииты в Узбекистане|eser=www.islamsng.com|erişimtarihi=3 Nisan 2019}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.dn.kz/index.php?option=com_content&view=article&id=1545:2013-11-29-08-08-10&catid=2:2011-10-23-11-43-45&Itemid=17|başlık=Ташкент озабочен делами шиитов|eser=www.dn.kz|erişimtarihi=3 Nisan 2019}}</ref><ref>{{cite web|url=http://catoday.org/centrasia/uzbekistan-irancy-shiity-stalkivayutsya-c-problemami-s-pravoohranitelnymi-organami-iran|başlık=Узбекистан: Иранцы-шииты сталкиваются c проблемами с правоохранительными органами|eser=catoday.org|erişimtarihi=3 Nisan 2019}}</ref> Semerkant'taki Şiîler, çoğunlukla kendilerini İranî olarak adlandıran Semerkant İranlılarıdır. Semerkant İranlılarının çoğunu, 18. yüzyıldan itibaren [[Türkmenler]] tarafından zorla getirilip köle olarak satılmış, bazıları daha iyi bir hayat için gelmiş bazıları da asker olarak gelmiş ve burada yaşamaya devam etmiş İranlılar oluşturmaktadır. Semerkant'ta birkaç Şiî camii ve medresesi vardır. Bunların en büyüğü Pencap Camii ve Pencap Medresesi'dir.
 
İslam'ın hakim din olmasından sonra Semerkant tarih boyunca bir çok İslami kültür yapılarıyla donatıldı. 8. yüzyıldan başlayarak, Semerkant'ta bugüne kadar birçok camii, medrese ve türbe gibi islami yapı inşa edildi. Müslüman Arapların 687'deki ilk Semerkant kuşatması sırasında şehit düşenler arasında [[Muhammed|Hz. Muhammed]]’in kuzeni olan Kusem bin Abbas da yer almaktaydı. Nitekim Semerkant’ta Kusem'e ait olduğuna inanılan bir mezar bulunmaktaydı. Ölümünden asırlar sonra İslam bu topraklarda tamamen hakim din konumuna geldikten sonra 15. yüzyılda Uluğ Bey zamanında onun mezarı ''Şah-ı Zinde'' adıyla muazzam bir türbeler kompleksi haline dönüştü. İslam dünyasının en önde gelen hadis alimlerinden [[Muhammed el-Buhârî|Buhârî]], Buharalı olmasına rağmen, 870 yılında Semerkant'ta hayatını kaybederek burada defnedilmiştir. Buharî’nin yüzyıllar boyunca sıradan bir mezar olarak kalan kabrinin üzerine Özbekistan’ın bağımsızlığının ardından, 2000’lerin başında Orta Asya sanatının özelliklerini taşıyan bir türbe inşa edildi. Sâmânîlerin Maveraünnehir’de hakim oldukları devirde yaşamış olan ve islam dünyasında iki yaygın Sünni itikad mezhebinden biri olan [[Mâtürîdîlik|Maturidîliğin]] kurucusu olan [[Mâtürîdî|İmam Mâtürîdî]] ise, Semerkant'ta doğmuştur 944 tarihinde Semerkant'ta vefat etmiş ve vasiyeti üzerine Çakerdize Kabristanı'na defnedilmiştir. İmam Mâtürîdî'nin kabrinin bulunduğu Siyop mahallesindeki mezarlık Özbekistan’ın Sovyetler Birliği’nin parçası olduğu senelerde iskâna açılmış, önceleri mezarlık olan alanın tamamına beton dökülmüş, Mâturîdî’nin kabri bir evin bahçesinde kalmıştı. Özbekistan, bağımsızlığının ardından Mâturîdî’nin kabrinin bulunduğu alandaki evler yıktırılıp, dökülmüş betonlar kaldırılarak mezarın üzerine bir türbe, etrafına da fıkıh eğitimi veren bir külliye inşa ettirildi. 14. yüzyılın sonunda Timur, İran'daki [[Susa (antik kent)|Sus]] şehrini fethettiğinde orada yer alan [[Danyal]] peygamber'in kabrinden toprağıyla beraber onun bütün vucudunun, bir başka rivayete göre de kabrinden sadece toprağının alınıp Semerkant'a getirilmesiyle Danyal peygamber için burada şehir kabristanının arka tarafında genişce bir arazi içerisinde yer alan türbe yaptırılmıştır. Ruhabad mozolesi de Timur'un emriyle İslam alimi Şeyh Burhaneddin Sagaradzhi’nin mezarı üzerine inşa edilmiştir.
 
<gallery mode="packed">
File:Namazga mosque 4682.JPG|[[:ru:Мечеть Намазгох (Самарканд)|Namazgah Camii]]
File:La mosquée Khazret Khyzr (Samarcande) (6009412301).jpg|[[:ru:Мечеть Хазрет-Хызр|Hazrat Hizir Camii]]
File:Panjab Shia Mosque in Samarkand.jpg|[[:ru:Панджоб (мечеть)|Panjab Şii Camii]]
File:Panjab Madrasa in Samarkand.jpg|[[:ru:Медресе Панджоб|Panjab Şii Medresesi]]
File:Murad Avliya Mausoleum and Courtyard.jpg|[[:ru:Мавзолей Мурад Авлия|Murad Avliya Türbesi]]
</gallery>
 
=== Hıristiyanlık ===
Hristiyanlık, İslam'ın Orta Asya'ya girmesinden çok önce Soğdiana'da yayılmıştı. Semerkant, Hıristiyanlıkla 5. yüzyılda tanıştı. Orta Asya'da Nesturiliğin merkezlerinden biri oldu. İslam'ın Orta Asya'ya nüfuz etmesinden sonra, Nesturiler'in büyük kısmı İslam dinini kabul etti, geri kalanı da başka yerlere kaçtı. Ancak 15. yüzyıla kadar Semerkant'ta hala Nesturiler yaşamaktaydı. Hıristiyanlık Semerkant'ta birkaç yüzyıl sonra, 19. yüzyılın ortalarından itibaren yeniden ortaya çıktı. Ortodoksluk, Semerkant'ın Rus İmparatorluğu tarafından ele geçirilmesinden sonra 1868'de Semerkant'ta yaygınlaşmaya başladı. 19. yüzyılın sonlarında, birçok kilise ve tapınaklar inşa edildi, 20. yüzyılın başlarında, çoğu SSCB sırasında yıkılan birkaç Ortodoks katedrali, kilise ve tapınak inşa edildi. Günümüzde Semerkant'ta, İslam'dan sonra ikinci büyük dini grup Rus Ortodoks Kilisesi'dir (Moskova Patrikhanesi). Semerkant sakinlerinin yaklaşık % 5'inden fazlası Ortodokstur. Aralarında çoğunlukla Ruslar, Ukraynalılar ve Belaruslular ve kısmen de Semerkant'ın Korelileri bulunur. Semerkant, Moskova Patrikhanesi Rus Ortodoks Kilisesi'nin Orta Asya Büyükşehir Bölgesi'nin Özbekistan ve Taşkent eparşisinin Özbekistan Semerkant şubesinin merkezidir. Şehrin birkaç aktif Ortodoks kilisesi var: St. Alexiy Moscowskiy, Kutsal Bakire Şefaat Kilisesi, St. Kilisesi Muzaffer George'un yanı sıra bazı aktif olmayan Ortodoks kiliseleri ve tapınakları, örneğin St. George Pobedonosets. <ref>Католичество в Узбекистане. Ташкент, 1990.</ref><ref>В. А. Нильсен. У истоков современного градостроительства Узбекистана (ΧΙΧ — начало ΧΧ веков). —Ташкент: Издательство литературы и искусства имени Гафура Гуляма, 1988. 208 с.</ref><ref>''Голенберг В. А.'' «Старинные храмы туркестанского края». Ташкент 2011 год</ref>
 
Semerkant'ta da Polonyalılar, Almanlar ve Semerkant'ın bazı Ukraynalıları olmak üzere birçok Katolik te vardır. Semerkant'taki üçüncü büyük Hıristiyan cemaat ise Ermeni Apostolik Kilisesi'dir. Semerkant'ın batısında Ermeni Kilisesi Surb Astvatsatsin bulunur. Ermeni Kilisesi'nin takipçileri on binlerce Semerkant Ermenisidir. Ermeniler, 19. yüzyılın sonlarından beri Semerkant'ta yerleşmeye başladı ve Semerkant'a gelişleri zellikle Sovyet döneminde arttı.<ref>Armenians. Ethnic atlas of Uzbekistan, 2000.</ref> Semerkant'ta ayrıca binlerce [[Protestanlık]] takipçisi ve ayrıca Kore Presbiteryen Kilisesine mensup Hıristiyanlar da yer alır. Bu Hıristiyan hareketleri Semerkant'ta esas olarak 1991'de [[Özbekistan]] 'ın bağımsızlığından sonra ortaya çıktı.<ref>Бабина Ю. Ё. Новые христианские течения и страны мира. Фолкв, 1995.</ref>
 
<gallery mode="packed">
File:Orthodox church in Samarkand 11-09.JPG|[[:ru:Собор Святителя Алексия Московского (Самарканд)|Orthodox Cathedral of St. Alexiy Moscowskiy]]
File:Church Cover Blessed Virgin in Samarkand 12-55.JPG|[[:ru:Храм Покрова Пресвятой Богородицы (Самарканд)|Orthodox Church of the Intercession of the Holy Virgin]]
File:Church of St. George Victorious Samarkand 08-19.JPG|[[:ru:Храм Святого Георгия Победоносца (Самарканд, действующий)|Orthodox Church of St. George the Victorious]]
File:Church of St. George Victorious in Samarkand 08-18.JPG|[[:ru:Храм Святого Георгия Победоносца (Самарканд, недействующий)|Orthodox Church of St. George Pobedonosets]]
File:Church Saint John Baptist in Samarkand 23-38.JPG|[[St. John the Baptist Church, Samarkand|St. John the Baptist Catholic Church]]
File:St. Mary Church in Samarkand 10-54.JPG|[[:ru:Церковь Святой Богородицы (Самарканд)|Armenian Church Surb Astvatsatsin]]
</gallery>
 
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Semerkant" sayfasından alınmıştır