Rekombinant DNA: Revizyonlar arasındaki fark

Bu alanda yapılan işlemler, kısaca [[gen]]lerin herhangi bir organizmadan alınarak üretilmesi ([[klonlama]]) ve üretilen genlerin gerek temel, gerekse uygulamalı araştırmalar için kullanması olarak özetlenebilir. Bu teknoloji bugün [[temel bilimler]], [[tıp]], endüstri, biyoteknoloji, biyomühendislik, hayvancılık, [[ziraat]], çevre mühendisliği gibi alanlarda yaygın bir biçimde kullanılmaya başlamıştır.

 

Bu teknolojinin bilimsel temeli olan [[genetik çeşitlenme|çeşitlenme]] (rekombinasyon) genetik bir olaydır ve doğada canlılar arasında görülen çeşitliliğin önemli nedenlerinden birini oluşturur. Rekombinasyon, farklı [[genotip]]teki bireyler arasında eşleşmeler söz konusu olduğunda, ana-babaya ait [[kalıtsal]] özelliklerin dölde değişik gruplanmalar halinde bir araya gelmesine yol açan olaylar dizisidir. Bu olay moleküler düzeyde, farklı nükleotid dizilerine sahip iki DNA molekülünün [[homoloji]] gösteren bölgeleri arasındaki parça alışverişi sonucunda meydana gelen yeni gruplamalardır. Bunun için DNA molekülleri arasında kırılmalar meydana gelir ve kırılma bölgelerinde DNA molekülleri arasında parça alışverişi oluşur. Sonuçta orijinal durumdaki DNA moleküllerine tam olarak benzemeyen ve onlara ait nükleotid dizilerini kısmen taşıyan ''rekombinant DNA molekülleri'' oluşur.

 

Belirli bir amaç için doğrudan genetik materyal üzerinde yapılan bu teknolojiyle, ''in vitro'' şartlarda genetik materyalde planlı değişiklikler yapılabilmekte, istenilen genlerin istenilen canlıya sokularak, doğal biçimde bulunmadığı bu konakta çoğaltılması ve istenilen ürünü vermesi için nakledilen genin ifadesi sağlanabilmektedir. Bu teknolojiyle, [[prokaryot]]ik ve [[ökaryot]]ik gruplara ait türlerin kendi aralarında olduğu kadar, gruplar arasında da gen aktarımları yapmak ve çeşitlilikler meydana getirmek mümkün olmaktadır.

 

Rekombinant DNA teknolojisi özellikle [[1960]]'lı yılların sonlarına doğru DNA ile ilgili bazı [[enzim]]lerin etki mekanizmalarının anlaşılması sayesinde gerçekleştirilen bir dizi yöntemleri kapsamaktadır. Bununla birlikte bu süreç 1940'lardan 1970'lere kadar [[moleküler biyoloji]]nin gelişmesini sağlayan bilgi birikimi de rekombinant DNA teknolojisinin temelini oluşturmuştur.

 

Özellikle [[1985]]'te ortaya atılan bir veya iki [[hücre]]den elde edilen DNA'nın birkaç saat içerisinde çoğaltılarak 24 saatte genetik tanının konmasına olanak sağlayan [[polimeraz zincir tepkimesi]] (PCR) rDNA teknolojisi için belki en büyük gelişmelerden biri olarak kabul edilebilir.

 

Rekombinant DNA teknolojisinde izlenen olayların sırası şu şekilde özetlenebilir;

* Bir canlıdan elde edilen, istenilen özellikteki ([[gen yalıtımı|yalıtılmış]]) DNA parçalarının taşıyıcı özellikteki bir DNA molekülüne ([[vektör]]e) bağlanması ve rekombinant DNA eldesi,