Zazaca: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
→Zazaca araştırmasının tarihçesi: ekleme + düzenleme |
ekleme |
||
46. satır:
"Daha evvel de tarafımdan savunulan görüş tasdik edildi, yani Zazaca’nın kesinlikle Kürtçe ile ilgisi olmadığını, turfan metinlerindeki Orta Farsça’nın kuzey lehçesinin tüm garip fiil çekimlerini burada Zazaca’da tekrar görüyorum." demiştir. <ref>O. Mann, Nachlaß in der Staatsbibliothek Berlin (W), Briefe; vgl. auch ebenda, Vortrag vom 4. Juli 1909 und 20. Jan. 1909, S. 11.</ref>
Dil bilimci Oscar Mann, seyahatlerinde Zazaların yaşadığı yerlerde, sonrasında İran ve Irak’ta kaldığı üç yıllık süre zarfında birçok irani dilin de kayıt ve analizini gerçekleştirmiştir. Zazaca, Goranca ve Lurca dillerinin gramatik yapısını inceledikten sonra Batı İrani Dillerin tarihi özelliklerini açıklığa kavuşturmuştur. O.Mann bu çalışmalarını "Die Tâjîk-Mundarten der Provinz Fârs" (1909)
Prusya Bilimler Akademisi, O.Mann'ın ölümünden sonra 1917 yılında İranolog Karl Hadank'ı onun eserini tamamlaması için görevlendirmiştir.
65. satır:
[[Zaza-Gorani]]'yi Kürt dilleri veya lehçeleri içinde sınıflandıran dilbilimciler de mevcuttur, ancak 20. yüzyıl itibarıylan bu sınıflandırmayı destekleyenlerin sayısında ciddi bir azalma meydana gelmiştir. Peter Lerch (1856-57)<ref name="Lerch1">Lerch, Peter I. (1857), [http://www.kirdki.com/images/kitaphane/Peter%20Lerch.pdf Forschungen über die Kurden und die Iranischen Nordchaldaer - Band I, St. Petersburg]</ref>, Friedrich Müller (1864)<ref name="Muller">Müller, Friedrich (1865) [http://books.google.com.tr/books/about/Beitr%C3%A4ge_zur_Kenntniss_der_neupersische.html?id=T71DAAAAcAAJ&redir_esc=y Beiträge zur Kenntniss der neupersischen Dialekte: Zaza-Dialekt der Kurdensprache] (Aus dem November-Hefte des Jahrganges 1864 der Sitzungsberichte der phil.-hist. Classe der kais. Akademie der Wissenschaften, XLVIII. Bd., besonders abgedruckt) , cîld: 3</ref>, Albert van Le Coq (1903)<ref name="Lcoq1">Le Coq, Albert Von (1903), [http://www.kirdki.com/images/kitaphane/Albert%20Von%20Le%20Coq-I.pdf Kurdische Texte, Reichsdruckerei, Berlin]</ref>, E. B. Soane<ref name="Soane">Soane, Ely Banister (1913), Grammar of the Kurmanjî or Kurdish Language, London 1913 / E. S. Soane (1909), Notes on Kurdish Dialects, A Classic Reference Tool On The Kurdish Dialects First Published In 1909, Asian Educational Services, 2003 - 98 sayfa, s.6</ref> K. R. Ayyoubi ve I. A. Smirnova (1998)<ref name="Ayubi-Smirnova">Ayyoubi, Kerim Rakhmanovich & Smirnova, Iraida Anatolʹevna / Ed. Yusupova, Zare Aliyevna (1998), [http://www.glottolog.org/resource/reference/id/94341.xhtml The zaza dialect of the Kurdish Language (Dersim), Moscow: Center for Kurdish Studies, 102 r.] ([http://iling.spb.ru/grammatikon/smirn_98_ogl.html?language=en И.А.Смирнова, К.Р.Эйюби. Курдский диалект заза /Отв. ред. З. А. Юсупова. М.: Центр курдских исследований, 1998. 102 с.])</ref> ve Gülşat Aygen<ref>[http://lincom-shop.eu/shop/article_ISBN+9783862880157/LWM-479:-Zazaki_Kirmanck%C3%AE-Kurdish.html?pse=apq/ Gülşat Aygen, Zazaki/Kirmanckî Kurdish]</ref> gibi kimi dilbilimcilere göre Zazaca Kürtçe'nin bir lehçesidir.
Günümüzde Zazacanın dil biliminde yeri belirlenmiş olmasına karşın özellikle Türkçe kaynaklarda, medya ve siyasette, geçmişteki kadar olmasa da, Zaza Dili üzerine bir statükonun hala mevcut olduğu bilinmektedir. Ön yargılar, bilgi ve kaynak eksikliği yada siyasi zorlamalardan ötürü Zazaca Dilinin bir Kürt lehçesi veya dili olduğu ileri sürülmüştür. Oysa Zazacanın, Kürtçeye dahil olduğunu bilimsel olarak kanıtlayan herhangi bir kaynak veya çalışma yoktur. Zazaca, Farsça ve Kürtçenin birbirine olan yakınlığı, biri diğerinin lehçesi veya alt dili olduğundan değil, akraba diller olduğundandır. Aynı şey, Kürtçenin bir Fars lehçesi olduğu görüşü için de geçerlidir. Yani, aynı dil grubuna ait olmasıyla, çoğu dilsel özelliği paylaştığı ve aynı kökenden geldiklerindendir. İranolog Karl Hadank’ın da dediği “Farsça, mevcut birçok diğer İrani dillerin yanında varolan bir dildir sadece, tümünün anası değil.” sözü durumu özetlemektedir. <ref>Bingöl Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü Dergisi Yıl:1, Cilt:1, Sayı:1, Ocak 2015, ss. 93-114</ref>
[[Ludwig Paul]]'a göre, Zazaca [[Kürtçe]]ye nazaran [[Goranice]] ve ölü bir İran dili olan [[Azerice (İran dili)|Azerice]]'nin<ref name="Paul9" /> yanı sıra [[Talişçe]]ye de<ref>{{Web kaynağı | url = http://azargoshnasp.net/languages/zazaki/zazakipositionof.pdf | başlık = THE POSITION OF ZAZAKI AMONG WEST IRANIAN LANGUAGES | yayımcı = | dil = İngilizce | tarih = | erişimtarihi = 10 Nisan 2013 | arşivengelli = evet}}</ref> daha yakındır. Bugün Zazaca'ya en yakın diller Hazar Denizi'nin güney kıyılarında konuşulan [[Gilanice]], [[Mazenderanca]] ve [[Talişçe]]'dir.<ref name="Omniglot">[http://www.omniglot.com/writing/zazaki.htm Zazaki], ''Omniglot''</ref>
| |||