Vikipedi

Hâkimler ve Savcılar Kurulu: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Justinianus (mesaj | katkılar)
Devriyeler
23.336 değişiklik
k dz.
YBot (mesaj | katkılar)
Botlar
1.760.065 değişiklik
Arşiv bağlantısı eklendi
24. satır:
|koordinatlar = {{Koordinat|39.9394142|32.8223874|display=inline, title}}
|personel sayısı =
|bütçe = {{Türk lirası}}93.163.000<ref>{{webWeb kaynağı | url = https://www.hsk.gov.tr/Eklentiler/Dosyalar/d914b55c-cda8-45f8-95ac-7acd9afa12a3.pdf | başlık = Hâki̇mler ve Savcılar Kurulu 2020 Yılı Performans Programı | yayıncı = hsk.gov.tr | tarih = Ekim 2019 | erişimtarihi = 26 Mart 2020 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200326120755/https://www.hsk.gov.tr/Eklentiler/Dosyalar/d914b55c-cda8-45f8-95ac-7acd9afa12a3.pdf | arşivtarihi = 26 Mart 2020}}</ref> (<small>2020</small>)
|yönetici adı1 = [[Abdulhamit Gül]]
|yönetici türü1 = Başkan
30. satır:
|yönetici türü2 = Başkanvekili
|yönetici adı3 = Seyfi Han
|yönetici türü3 = Genel Sekreter<ref>{{webWeb kaynağı | url = https://www.hsk.gov.tr/GenelSekreterlik/GenelSekreter.aspx | başlık = Genel Sekreter - Hâkimler ve Savcılar Kurulu | yayıncı = hsk.gov.tr | erişimtarihi = 3 Nisan 2020 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170530074218/https://www.hsk.gov.tr/GenelSekreterlik/GenelSekreter.aspx | arşivtarihi = 30 Mayıs 2017}}</ref>
|web = {{URL|http://www.hsk.gov.tr}}
}}
44. satır:
Hâkimler ve Savcılar Kurulu, yapı olarak ilk kez 1961 Anayasası ile ortaya çıkmıştır. [[27 Mayıs Darbesi]]'nin ardından, 6 Ocak 1961 tarihinde [[Millî Birlik Komitesi]] ve [[TBMM 1961 Temsilciler Meclisi|Temsilciler Meclisi]] üyelerinden oluşan ''Kurucu Meclis'', [[Enver Ziya Karal]] ve [[Turhan Feyzioğlu]] başkanlığında Kurucu Meclis'e bağlı 20 kişilik bir anayasa komitesi kurularak yeni anayasa için çalışmalara başladı.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.inkilap.info/ataturk-sonrasi-turkiye/yeni-siyasetler/27-mayis-1960-hareketi.html | başlık = 27 Mayıs 1960 Hareketi | erişimtarihi = 17 Haziran 2008 | arşivengelli = evet}}</ref> 9 Temmuz 1961'de yapılan [[1961 Türkiye anayasa referandumu|referandum]] ile, hazırlanan yeni anayasa kabul edildi.<ref>{{Web kaynağı | url = http://yenisafak.com.tr/politika/default.aspx?t=21.10.2007&i=76205 | başlık = Tarihin 5. referandumu bugün | erişimtarihi = 14 Haziran 2008 | yayımcı = Yeni Şafak | tarih = 21 Ekim 2007 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20140714125312/http://yenisafak.com.tr/politika/default.aspx?t=21.10.2007&i=76205 | arşivtarihi = 14 Temmuz 2014 | ölüurl = no }}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=233026 | başlık = 1961 Anayasası 'Bu elbise bize bol geliyor' diye değiştirildi | erişimtarihi = 14 Haziran 2008 | yayımcı = Radikal | tarih = 16 Eylül 2007 | ilk = Altan | son = Öymen | arşivurl = https://web.archive.org/web/20140714145201/http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=233026 | arşivtarihi = 14 Temmuz 2014 | ölüurl = no }}</ref> Bu anayasada ''Yüksek Hâkimler Kurulu'' adıyla yer alan kurulun amacı, hâkimlerin bağımsızlığını sağlamaktı.{{Kdş|Gözler|2014|s=40}}
 
1961 Anayasası'na göre, Yüksek Hâkimler Kurulu on sekizi asıl, beşi yedek olmak üzere toplam yirmi üç üyeden oluşmaktaydı.<ref name=Gözler1961 /> Bu üyelerin altısı [[Yargıtay (Türkiye)|Yargıtay]] Genel Kurulunca, altısı birinci sınıfa ayrılmış hâkimlerce gizli oy yoluyla seçilmekteydi. Geri kalan altı asıl üyenin üç tanesi [[Türkiye Büyük Millet Meclisi|Millet Meclisi]], kalan üç tanesi ise [[Cumhuriyet Senatosu (Türkiye)|Cumhuriyet Senatosu]]nca yüksek mahkemelerde hâkimlik yapmış ya da bu niteliği kazanmış kişiler arasından üye tam sayılarının salt çoğunluğu ve gizli oy ile seçilmekteydi. Kurulun başkanı, üye tam sayısının salt çoğunluğu ile kendi içinden bir başkan seçecekti.<ref name=Gözler1961>{{webWeb kaynağı | url = http://www.anayasa.gen.tr/1961ay.htm | başlık = 1961 Anayasa metni | yayıncı = anayasa.gen.tr | yazar = Kemal Gözler | erişimtarihi = 26 Mart 2020 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20040608193126/http://www.anayasa.gen.tr/1961ay.htm | arşivtarihi = 8 Haziran 2004}}</ref>
 
Yüksek Hâkimler Kurulu üyelerinin görev süresi dört yıl olarak belirlenmişti. İki yılda bir üyelerinin yarısının seçimi yapılmaktaydı. Hâkimlik görevinde iken seçilenlerin tekrar seçilmesi mümkün değildi. Üyelerin başka bir iş ve ya görev almaları ise yasaktı. [[Türkiye Cumhuriyeti Adalet Bakanlığı|Adalet Bakanı]]nın toplantılara katılması serbest olmakla birlikte, oy kullanması ise kanunen yasaklanmıştı.<ref name=Gözler1961/>
60. satır:
1971 yılında yapılan değişiklikle, Yüksek Hâkimler Kurulu'nun yapısında da bazı değişiklikler yaşandı. On sekiz asıl ve beş yedek üyeden oluşan kurulun üye sayısı, on bir asıl ve üç yedek olmak üzere on dörde düşürüldü. Bütün üyeler, Yargıtay Genel Kurulunca kendi üyeleri arasından üye tam sayısının salt çoğunluğu ve gizli oyla seçilecekti. Kurulun başkanı ile bölüm başkanları ise kendi üyeleri arasından seçilecekti. Dört yıllık görev süresi değiştirilmemiş, görev süresi sona erenlerin tekrar seçilebileceği hükme bağlanmıştı.<ref name=Gözler1961/> Adalet Bakanı, gerekli gördüğü hâllerde toplantılara başkanlık edebilecek ve oy kullanabilecekti.{{Kdş|Keser|Niyazioğlu|2011|s=124}} Kurulun kuruluşu, çalışma usûlü, bölümleri ve bölümlerin görevleri ile toplantı ve karar yeter sayılarının ise kanunla düzenleneceği belirtilmişti.<ref name=Gözler1961/> Bu değişikliklerle birlikte Yüksek Hâkimler Kurulunun yanında bir de ''Yüksek Savcılar Kurulu'' ihdas edildi.{{Kdş|Keser|Niyazioğlu|2011|s=124}}
 
Bu değişikliklerle birlikte, kurulun özlük işleri hakkındaki kararlarına karşı itiraz yolu kapatılsa{{Kdş|Keser|Niyazioğlu|2011|s=125}} da, [[Anayasa Mahkemesi (Türkiye)|Anayasa Mahkemesi]] bu hükmü iptal etti.<ref>{{webWeb kaynağı | url = http://kararlaryeni.anayasa.gov.tr/Karar/Content/3d520e05-f8ca-41b9-aa99-72fee620c660?excludeGerekce=False&wordsOnly=False | başlık = AYM, 27.01.1977 T. 1976/43 E., 1977/4 K. sayılı kararı | yayıncı = Anayasa Mahkemesi | erişimtarihi = 26 Mart 2020 | arşivengelli = evet}}</ref> Bunun ardından, 1982 Anayasası ve onun ardından çıkarılan yeni kanuna kadar, kurulun kararlarına karşı açılan davalar Danıştay'da görülmüştür.{{Kdş|Keser|Niyazioğlu|2011|s=125}} Bununla birlikte, disiplin ile meslekten çıkarma cezalarının bir kez daha incelenmesini, Adalet Bakanı ya da hakkında karar verilen hâkim isteyebilecekti.<ref name=Gözler1961/> Bunun dışında Anayasa değişikliğiyle kurul hakkında başka bir değişiklik yapılmamıştır.
 
===1982 Anayasası dönemi===
66. satır:
12 Eylül 1980 tarihinde gerçekleşen [[12 Eylül Darbesi|darbe]] ile [[Türk Silahlı Kuvvetleri]] yönetime el koydu. 29 Haziran 1981 tarihinde çıkarılan bir kanun ile, yeni anayasayı hazırlamak üzere bir Kurucu Meclis oluşturuldu. Bu meclis, [[Millî Güvenlik Konseyi]] ile [[TBMM 1981 Danışma Meclisi|Danışma Meclisi]]nden ibaret olacaktı. Danışma Meclisi, kendi üyeleri içerisinden 15 üyeden oluşan bir ''Anayasa Komisyonu'' oluşturdu. Bu komisyonun oluşturduğu taslak metin, 23 Eylül 1982'de Danışma Meclisince, 18 Ekim 1982'de ise Millî Güvenlik Kurulunca kabul edildi. 7 Kasım 1982'de yapılan [[1982 Türkiye anayasa referandumu|referandum]] ile de kabul edilerek yürürlüğe girmiştir.{{Kdş|Gözler|2014|s=42-43}} [[Türkiye Cumhuriyeti Anayasası|1982 Anayasası]] ile önceki anayasa sürecinde ayrı kurumlar olan Yüksek Hâkimler Kurulu ile Yüksek Savcılar Kurulu, ''Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'' adıyla birleştirildi. Ayrıca idarî yargı hâkimleri de kurulun görev kapsamına dahil edildi.{{Kdş|Keser|Niyazioğlu|2011|s=125}}
 
14 Mayıs 1981 tarihinde [[T.C. Resmî Gazete|Resmî Gazete]]'de yayınlanarak yürürlüğe giren 2461 Sayılı ''Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu Kanunu'' ile hâkim ve savcılar ile ilgili hükümler tek bir kanunda toplanmış oldu.<ref name=2461SK /> Bu kanun ile, Adalet Bakanı kurulun başkanı olarak belirlendi. Yargıtay ve Danıştay genel kurulları, kendi daire başkanları ve üyeleri arasından göstereceği adaylardan, devlet başkanı (Cumhurbaşkanı) tarafınca ikişer asıl ve yedek üye seçilecekti. Ayrıca Adalet Bakanı Müsteşarı ile Özlük İşleri Genel Müdürü de kurulun üyelerinden olacaktı.<ref name=2461SK>{{webWeb kaynağı | url = https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/17340.pdf | başlık = Resmî Gazete - 2461 Sayılı Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu Kanunu | yayıncı = T.C. Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı Hukuk ve Mevzuat Genel Müdürlüğü | erişimtarihi = 26 Mart 2020 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200326120745/https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/17340.pdf | arşivtarihi = 26 Mart 2020}}</ref> Kurulun bağımsızlığı kanunda da vurgulanmıştı.<ref name=2461SK/> Adalet Bakanı ile Müsteşarı, kurulun tâbi üyeleriydi.{{Kdş|Keser|Niyazioğlu|2011|s=126}}
 
Kanun, kurula üç çeşit görev vermişti. Bunlardan ilki, Yargıtay, Danıştay ve [[Uyuşmazlık Mahkemesi]] üyelerini seçmekti. İkincisi, Adalet Bakanlığınca bir mahkemenin ya da kadronun kaldırılması ya da mahkemenin yargı çevresinin değiştirilmesine yönelik verilen tekliflerin uygun olup olmadığına karar vermekti. Üçüncü olarak ise, hâkim ve savcıların mesleğe kabulü, atanma ve nakilleri, geçici yetkilendirilmeleri, yükselmeleri ve birinci sınıfa ayrılmaları, kadro dağıtımları, meslekte uygun görülmeyenler hakkında işlem yapma, disiplin cezası verme ve görevden uzaklaştırma gibi işlemlerini yapmaktı. Bunlar dışındaki özlük işleri bizzat Adalet Bakanlığınca yapılacaktı.<ref name=2461SK/>
91. satır:
Kurulda son olarak [[2017 Türkiye anayasa değişikliği referandumu|2017 anayasa değişikliği referandumu]] ile değişiklikler meydana geldi. Kurulun adı değiştirilerek adındaki "Yüksek" ibaresi çıkartılmış, kurulun adı ''Hâkimler ve Savcılar Kurulu'' olmuştur. Referandum ile birlikte, kurulun görev ve yetkilerinde bir değişiklik olmamış fakat kurulun yapılanmasında bazı düzenlemeler yapılmıştır.{{Kdş|Çelik|2018|s=1080}}
 
Bu değişikliklerle, kuruldaki asıl üye sayısı yirmi ikiden on üçe düşürülmüş, yedek üyelik ise kaldırılmıştır. Üç olan daire sayısı ise ikiye düşürülmüştür. Adalet Bakanı ve Müsteşarı{{efn|2017 referandumu ile birlikte bakanların, bakan yardımcıları da atayabileceği ön görülmüştür.<ref name="AY" /> 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile eklenen 32. geçici madde ile, müsteşar kadroları iptal edilmiş, yerlerini bakanlıklarda bakan yardımcıları almıştır.<ref>{{webWeb kaynağı | url = https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/4.5.375.pdf | başlık = 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname | yayıncı = T.C. Cumhurbaşkanlığı Hukuk ve Mevzuat Genel Müdürlüğü | erişimtarihi = 31 Mart 2020 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20130626050008/https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/4.5.375.pdf | arşivtarihi = 26 Haziran 2013}}</ref> Bu nedenle kurulun güncel üyeleri içerisinde müsteşar değil, bakan yardımcısı vardır. Şu an için bu isim, Cengiz Öner'dir.<ref>{{webWeb kaynağı | url = https://www.adalet.gov.tr/Bakanlik/TeskilatYapisi/ | başlık = Adalet Bakanlığı Teşkilat Yapısı | yayıncı = Adalet Bakanlığı | erişimtarihi = 26 Mart 2020 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20141123200834/https://www.adalet.gov.tr/Bakanlik/TeskilatYapisi/ | arşivtarihi = 23 Kasım 2014}}</ref>}} yine kurulun tâbi üyesi olarak kalmıştır.{{Kdş|Çelik|2018|s=1080}} Kalan üyelerden; üçü birinci sınıf olup birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri kaybetmemiş adlî yargı hâkim ve savcıları arasından, biri birinci sınıf olup bu sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri kaybetmemiş idarî yargı hâkim ve savcıları arasından Cumhurbaşkanınca; üç üyesi Yargıtay, bir üyesi Danıştay, üç üyesi ise kanunda belirtilen yükseköğretim kurumlarının hukuk dallarında görev yapan öğretim üyeleri ile avukatlar arasından Türkiye Büyük Millet Meclisince seçilir.<ref name=AY>{{webWeb kaynağı | url = https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2709.pdf | başlık = T.C. Anayasası | yayıncı = T.C. Cumhurbaşkanlığı Hukuk ve Mevzuat Genel Müdürlüğü | erişimtarihi = 26 Mart 2020 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110725074305/https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2709.pdf | arşivtarihi = 25 Temmuz 2011}}</ref>
 
Üyeler dört yıllık bir süre için seçilir. Seçilen üyeler sonra bir kez daha seçilebilir. Bakan ile Müsteşar dışındaki üyelerin üyelik dışında başka bir iş ve ya görevle ilgilenmeleri yasaktır.{{Kdş|Çelik|2018|s=1081}} Bu değişikliklerle ön görülen meslekten çıkarma cezası haricindeki kararlara karşı yargı yolunun kapalı olması hükmü de hâlen varlığını sürdürmektedir.<ref name="AY" />
99. satır:
{{Sütun-3}}
===Genel kurul===
*''26 Mart 2020 itibarıyla''<ref>{{webWeb kaynağı | url = https://www.hsk.gov.tr/Daireler/Uyeler.aspx | başlık = Genel Kurul Üyeleri - HSK | yayıncı = hsk.gov.tr | erişimtarihi = 26 Mart 2020 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170523120059/https://www.hsk.gov.tr/Daireler/Uyeler.aspx | arşivtarihi = 23 Mayıs 2017}}</ref>
{| class="wikitable"
|-
147. satır:
{{Sütun-3}}
===Birinci Daire===
*''26 Mart 2020 itibarıyla''<ref>{{webWeb kaynağı | url = https://www.hsk.gov.tr/Daireler/1-DaireUyeler.aspx | başlık = Birinci Daire Üyeleri - HSK | yayıncı = hsk.gov.tr | erişimtarihi = 26 Mart 2020 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170523143056/https://www.hsk.gov.tr/Daireler/1-DaireUyeler.aspx | arşivtarihi = 23 Mayıs 2017}}</ref>
{| class="wikitable"
|-
174. satır:
{{Sütun-3}}
===İkinci Daire===
*''26 Mart 2020 itibarıyla''<ref>{{webWeb kaynağı | url = https://www.hsk.gov.tr/Daireler/2-DaireUyeler.aspx | başlık = İkinci Daire Üyeleri - HSK | yayıncı = hsk.gov.tr | erişimtarihi = 26 Mart 2020 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170523143312/https://www.hsk.gov.tr/Daireler/2-DaireUyeler.aspx | arşivtarihi = 23 Mayıs 2017}}</ref>
{| class="wikitable"
|-
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Hâkimler_ve_Savcılar_Kurulu" sayfasından alınmıştır