Dijitalleştirme: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Gufosowa (mesaj | katkılar)
genel düzenleme
Gufosowa (mesaj | katkılar)
makale tarzı atıfların detayları kaynakçada bulunmalı. Olmayanları kaldırdım
1. satır:
{{Çıkmaz sokak|tarih=Aralık 2016}}
'''Dijitalleştirme''', özellikle eski yazılı kaynakların [[OCR]] ve benzeri uygulamalarla [[Dijital ortam|dijital ortama]] aktarılma işlemidir. Dijitalleştirme görsel veya işitsel ögelerin bilgisayara tanımlanabilmesi, işlenebilmesi ve saklanabilmesi amacıyla sayısal kodlara dönüştürülmesidir. (Deren , 2006 , s.28)
Bu işlemin amacı belgenin bütünlüğünü, içeriğini ve fiziksel özelliklerini koruyarak gelecek nesillere aktarmaktır.(Bullock,1999.s.48)<ref>Şahin,İ.D.(2010).Yerel Kültür Mirasının Dijitalleştirilmesi ve Halk Kütüphaneleri :Yalova Örneği .Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Bilgi ve Belge Yönetimi Anabilim Dalı.Ankara.http://www.bby.hacettepe.edu.tr 'den erişildi.</ref>
 
== Dijitalleştirmenin Temel Amaç ve/veya Hedefleri ==
18. satır:
 
:'''Belgenin aslının korunması'''; kaynakların orijinal kopyalarının elden ele dolaşarak zarar görmesini engellemektir.
:'''Bilginin yaygınlaştırılması'''; kaynaklar dijitalleştirilirken genellikle nadir ya da tek kopya oluşları fiziksel olarak bir yerden bir yere nakledilemiyor olmaları dikkate alınmaktadır. Bu nedenle sınırlı erişim söz konusu olduğu bu tip değerli kaynaklar dijitalleştirilmektedir. Burada amaç dünyanın neresinde olursa olsun bilgiye erişmek ve materyali bilgisayar ekranı aracılığıyla da olsa görüntüleyebilmektir. Bunun yanı sıra çok talep edilen bir materyalin aynı anda birden fazla kullanıcı tarafından kullanılmasına olanak sağlaması açısından da dijitalleştirme önem göstermektedir'(Lee, 2001, s.45).
:'''Bilgi kaynağının yıpranmasını önleme'''; çok kullanılan koleksiyonların yıpranmasını önlemeye yönelik koruma amacıdır.(Alaman ,2004 ,s.87)<ref><span style="font-size: 12px; line-height: 17.265625px; background-color: rgb(255, 255, 255);">Şahin,İ.D.(2010).Yerel Kültür Mirasının Dijitalleştirilmesi ve Halk Kütüphaneleri :Yalova Örneği .Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Bilgi ve Belge Yönetimi Anabilim Dalı.Ankara.</span><a href="http://www.bby.hacettepe.edu.tr/" rel="nofollow" class="external free" style="color: rgb(102, 51, 102); background-image: url(); background-color: rgb(255, 255, 255); padding-right: 13px; font-size: 12px; line-height: 17.265625px; background-position: 100% 50%; background-repeat: no-repeat no-repeat;">http://www.bby.hacettepe.edu.tr</a><span style="font-size: 12px; line-height: 17.265625px; background-color: rgb(255, 255, 255);"> 'den erişildi.</span>
</ref>
29. satır:
:# Bu ortama ulaşacak kişilere dijitalleştirmenin ne gibi olasılıklar sunulacağı,
:# Sayısal ortamı saklama çeşitleri,
:# Sayısal ortamın telif haklarının kime ait olacağı (Deren, 2006, s.28).
 
:Ayrıca dijitalleştirmeye başlamadan önce olumlu, ölçülebilir ve ulaşılabilir amaçlar, nedenler, kullanıcı grubu, dijitalleştirilecek malzemenin kalitesi, erişimde uygulanacak sınırlamalar, dağıtım, çoğaltma ve kullanım haklarının neler olacağı belirlenmelidir. Projelendirmede ilk adım planlama olmalıdır. Bir projenin başarılı olması aşağıdaki konuların açıklığa kavuşturulması gerekmektedir:
36. satır:
:# Çalışmayı kim/kimlerin yürüteceği,
:# Projenin süresi,
:# Maliyetinin ne olacağı (Charlottesville, 2006, s.1).
 
:Projenin tamamlanabilmesi için projenin konu uzmanları,koruma uzmanları (conservation experts),dijital ve [[analog]] fotoğrafçılar, katalogcular, bilgi teknolojileri uzmanları, yöneticiler gibi çeşitli uzmanların elinden geçmesi de gerekmektedir (Küçük ve Soydal,2003,s.124)
'''Dijitalleştirme projesinin aşamaları''' ayrıntılı bir biçimde şu şekilde incelenebilir:
 
46. satır:
# Teknik altyapı sistemi,
# Dağıtım/ Sunum,
# Saklama/ Sayısal koruma (Ergün, 2007, s.2).
 
'''Seçme:'''Dijitalleştirme işlemine uygun malzemeleri ya da koleksiyonu seçme ile belirleyebiliriz. Seçme de konu uzmanları, arşiv yöneticileri, koruma elemanları ve kurumun karar verici yöneticilerinden bulunmalıdır.
52. satır:
'''Dönüştürme/Oluşturma:'''Belirlenmiş olan amaç ve hedeflere uygun olan kültürel miras ögelerine karar verildikten sonra , materyalin durumuna göre en uygun tarama yöntemi belirlenmelidir.Dönüştürme ve oluşturma standartları , her bir materyalin kullanım amaçları doğrultusunda belirlenmektedir.
 
'''Kalite Kontrol:''' Dijitalleştirmenin en önemli aşamasıdır.Kalite kontrol , kalitenin denetlenmesi , kontrolü , doğruluğu , ve sayısal ürünlerin devamlılığının sağlanmasını kapsar .(Moving theory...2003 , s.46)
 
'''Metadata''' :Al ve Küçük (2001 ,s.46) internetİnternet sınıflaması olmayan , büyük hacimli bir bilgi kaynağı olarak nitelemektedir. Sınıflama yapmadan büyük hacimli bir bilgi yığınlarıyla başa çıkmanın kolay olmadığının belirtildiği aynı çalışmada sınıflama olgusunun, internet üzerinde bulunan bilginin dizinlenmesinde metadata kavramı olarak karşımıza çıktığı belirtilmektedir.'Metadata , bir bilgi kaynağını tanımlayan , açıklayan(hakkında bilgi veren),yerini belirten ya da yönetimini kolaylaştıran bilgiye verilen isimdir. Metadata, bilgiyi yaratan kişi arasında bir köprü gibidir. Metadata , Web'in çöpçatanıdır.'(Neil, 1998, s.87)
 
'''Teknik Altyapı Sistemi:''' Dijitalleştirmenin teknik alt yapısı planlanırken çok dikkatli davranmak gerekmektedir.Çünkü teknoloji çok hızlı değişmektedir ve dijitalleştirmenin maliyeti oldukça fazladır. Teknik donamım gereksiniminin kullanıcıların eğilimlerini , beklentilerini göz önünde tutarak , gerçekçi zamanlama tablolarını belirleyerek en iyi seçimi yapmaya yardımcı olur. Sayısallaştırma projelerinin teknik alt yapısında ;donanım,yazılım ve ağlar bulunmaktadır.(Moving theory...,2003,s.1-2)
 
'''Dağıtım/Sunum:'''Dijitalleştirme , kaynakların korunması , keşfini , dağıtımını , okunmasını , araştırılmasını ve son olarak da kaynakları bozulmadan sayıları üzerinde oynama olanağı sağlamak amacı ile yapılmaktadır. Çevrimiçi erişimi olan kullanıcılar için erişim alanlarında tutulabilir , e-posta ya da faks ile kendilerine iletilme olanağı vardır.(Coyle ,2006, s.205-207)
 
'''Saklama/Dijital Koruma:'''Saklama sırasında dosya isimlendirme , karşılıklı işlerlik ve dijital kaynakların sahipliğini göstermesi bakımından önemlidir. Her bir dosya için taranan her bir objenin karakteristik özellikleri taşıyan tek bir isme sahip olması ve üst veri kaydıyla uyumlu olması gerekir.(Reerink,2003,s.159)
68. satır:
-Dijital bilginin üzerinde bulunduğu taşıyıcı eskimeden yeni taşıyıcılara aktarılması (medya dönüştürümü ya da göçü),
 
-Kopyalama süreci boyunca bilginin bütünlüğünün korunması” (Russell,1198,aktaran Küçük ve Alır;2003,s.342).<ref name="bby.hacettepe.edu.tr"><span style="font-size: 12px; line-height: 17.265625px; background-color: rgb(255, 255, 255);">Şahin,İ.D.(2010).Yerel Kültür Mirasının Dijitalleştirilmesi ve Halk Kütüphaneleri :Yalova Örneği .Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Bilgi ve Belge Yönetimi Anabilim Dalı.Ankara.</span><a href="http://www.bby.hacettepe.edu.tr/" rel="nofollow" class="external free" style="color: rgb(102, 51, 102); background-image: url(); background-color: rgb(255, 255, 255); padding-right: 13px; font-size: 12px; line-height: 17.265625px; background-position: 100% 50%; background-repeat: no-repeat no-repeat;">http://www.bby.hacettepe.edu.tr</a><span style="font-size: 12px; line-height: 17.265625px; background-color: rgb(255, 255, 255);"> 'den erişildi.</span><br></ref>
 
===Dijitalleştirme Uygulamaları===
84. satır:
:
 
Dijital kütüphanelerin oluşmasının nedeni, bilginin yayılmasının eskiye göre daha iyi olacağına duyulan inanç olarak belirtilmektedir. Geleneksel kütüphaneler toplumun önemli bir parçası olmakla birlikte, bilgi erişim açısından mükemmel değillerdir. Bilgisayar ve bilgi ağları, insanların iletişim kurma yollarını ve bilgi erişim yöntemlerini değiştirmiş ve dijital kütüphanelere karşı duyulan ilgiyi arttırmıştır (Küçük ve Soydal, 2003, s.123).<ref name="bby.hacettepe.edu.tr"/>
 
Dijital Kütüphanelerin Özellikleri Nedir?
162. satır:
 
== Dijitalleştirme Projeleri ==
InterPARES (International Research on Permanent Authentic Records in Electronic Systems): Dijital ortamda belgelerin özgünlüğü, güvenilirliği ve uzun süre korunmasına dönük yaklaşımlar ve uygulama modelleri geliştirmeyi hedefleyen, alanında en uzun soluklu projesidir (Asproth, 2005, s.33). 1999 yılından bu yana devam etmekte olan Proje içerisinde elde edilen veriler, çeşitli standartlar ve kaynak dokümanların hazırlanmasına referans olmuştur (The InterPARES Project, 2009).
 
CEDARS (Curl Exemplars in Dijital ARchiveS); projesinin ana hedefi dijital koruma üzerine en iyi uygulamaları tanımlayan stratejik, metodolojik ve uygulamalı rehber sağlamak olmuştur. Proje 2002 yılında sonuçlandırılmıştır (CEDARS, 2006).
 
CAMiLEON (Creatieve Archiving at Michigan & Leeds: Emulating the Old on The New): Michigan ve Leeds Üniversiteleri tarafından yürütülen proje belgelerin uzun süre alıkonması, korunması ve eski sistemlerde tanımlanmış dijital kayıtların erişimine dönük teknolojilerin araştırılması üzerine odaklanmıştır (CAMiLEON, 2003). NEDLIB (Networked European Deposit Library): Avrupa ulusal kütüphanelerinin birlikte yürüttüğü bir projedir. Ağlaşmış Avrupa derleme kütüphanelerinin temel alt yapısını oluşturmayı hedefleyen bir projedir (Nedlib, 2009).
 
MINERVA (Ministerial NEtwoRk for Valorising Activities in digitisation): Web Koruma Projesi ilgili konuda temel kaynakları derleyerek daha geniş programlarıbaşlatmak için oluşturulmuştur. Farklı uzmanlık alanlarındaki takımlar kataloglama, kamu hizmetleri ve teknolojik olanaklar konularında çalışmalar yürütmüş, elektronik ortamda materyallerin seçimi, derlenmesi, kataloglanması, erişimi ve korunması üzerine araştırmalar yapmışlardır (MINERVA, 2009). PANDORA (Preserving and Accessing Networked Documentary Resources of Australia): Avustralya ulusal koruma programına seçilen çevrimiçi Avustralya yayınlarının sağlanması, arşivlenmesi ve uzun süre erişimi üzerine prosedürlerin geliştirilmesi amacıyla başlatılmıştır (PANDORA, 2008).
 
VERS (Victorian Electronic Records Strategy); elektronik belgelerin sağlanması, yönetimi ve korunması üzerine çözümler üretmektedir. VERS elektronik belgelerin güvenilirliği ve özgün olarak arşivlenmesi üzerine standartlar rehberleri eğitim materyalleri, danışmanlık ve ilgili alanda proje uygulamaları için bir çerçeve oluşturmaktadır (VERS, 2009).
 
ERA (The Electronic Records Archives): ABD Ulusal Arşivi tarafından elektronik formatların herhangi birinde kaydedilmiş belgelerin sistematik, kapsamlı ve dinamik biçimcekorunmasınısağlamayadönük stratejik yaklaşımlageliştirmeyihedeflemektedir (Asproth, 2005, ss.33-34; ERA, 2009).
 
EUROPEANA , Avrupa’nın kültürel ve bilimsel tüm kaynaklarına dijital erişimi sağlamayı amaçlamaktadır. Günümüzde 4.6 milyon dijital kaynağa ulaşım sağlamakta olan Europeana’da sağlanan materyal türleri; resim belgeleri, metin belgeleri, ses kayıtları ve video kayıtlarıdır.