|
==Hayatı==
===Gençlik yılları ve Osmanlı-Rus savaşı===
Şahin Giray, [[1745]] yılında [[Edirne]]'de doğdu. Kırım Hanı [[II. Devlet Giray]]’ın torunudur. Çocukluğu Edirne’de geçti, babası Ahmed Giray'ı küçük yaşta kaybedince annesinin gözetiminde öğrenim gördü. Bir süre [[Selanik]]’te kaldı. Gençlik yıllarında [[Venedik]]’e giderek burada batı tarzında eğitim aldı, [[İtalyanca]] ve [[Yunanca]] öğrendi. Batı kültürüne aşina oldu. Amcası [[Kırım Giray]]’ın hanlığı döneminde Kırım’a çağrıldı. 1770’ten itibaren [[Ruslar]]’ın Kırım’a yönelik saldırılarıyla başlayan karışıklıklar sırasında Rusya taraftarı grup içinde yer aldı. Kırım hanzadeleri adeta birbirlerine düşman vaziyette olup Han olan kimse rakibi olan Han ailesinin ezilmesini istiyordu. Bu nedenle son Kırım hanları kardeş ve kardeş çocukları olduğu halde birbirlerininbirbirlerine gözlerinidüşmanlık oyacak derecede diğerinederecesinde rakiptiler. Rusların birincil hedefi gizli propaganda ile hazırlık yaptıkları Kırım'ıın ilkistilası kezidi. işgal1770 ettikleriyılında [[1735-1739Kırım'a Osmanlı-Rus-Avusturya Savaşı|1735-1739prenslerinden Osmanlı-RusVasili Savaşında]]Dolgoruki Tatarlarkumandasında akıncılıktansevk başkaedilen birordu Kırım Seraskeri İbrahim Paşa'nın Orkapı'da aldığı tertibat üzerine mağlubiyetle neticelenmişti. Ruslar ertesi sene 1771'de Kırım üzerine hücumlarını tekrarladılar. Ruslar Kırım'ı işekolayca yaramayıpele topgeçirmek ve tüfekbazı karşısındaKırım duramadıklarındanhanzadelerini bundanelde sonraetmek amacıyla Kırım'ın savunulmasıileri içingelenlerini kendi taraflarına çektiler. Rus casusları bazı Kırım Seraskerihanzadeleri unvanıve altındamirzalarına birgizlice miktarmektuplar gönderip siz Osmanlı kuvvetiyleDevleti ile bizim savaşımıza müdahale etmeyip bir vezirintarafa [[Kefe]]çekilin sonra biz sizin bağımsız bir devlet olmanızı sağlarız diyerek mirzaları etkileri altına almışlardı. İşte bunun üzerine Kırım halkı, Kırım Seraskeri İbrahim Paşa'deya bulunmasınasoğuk karardavranarak verilmiştiorduya lazım olan araç gereci vermeyip bize Osmanlı askerinin lüzumu yoktur demeye başladı. BuKırım ileri gelenleri Ruslarla anlaştıktan sonra 30,000 Rus, 60,000 Tatar ve Nogay amaçlakuvveti Kırım yarım adasını ana karaya bağlayan ve Kırım'ın kapısıgeçitte olarakyer bilinenalan [[Perekop, Ukrayna|Orkapı'ya]] geçidihücum ettiler. Kırım'ın kilidi olan Orkapı, siperlerOsmanlı kazılıptopçu Kuzeydenserdengeçtileri gelecektarafından Russavunulduğu kuvvetlerinesırada karşıRuslarla tahkimbirlik edilmiştiolan Tatarların kale kapılarını açıp Rusları içeri almasıyla 8 Temmuz 1771'de Ruslar Kırım'a ayak bastılar.<ref name="uzunçarsılı">Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (2003 5. Baskı) ''Osmanlı Tarihi IV. Cilt 2. Kısım: XVIII. Yüzyıl'', Ankara:Türk Tarih Kurumu, ISBN 975-16-0016-2 s.385-389</ref> Kırım hanlarıHanı herhangiIII. Selim Giray bir Rusgemiye hücumundabinerek İstanbul'a kaçtı. Ruslar Şahin Giray'ın abisi II. Sahib Giray'ı han ilan etti. Şahin Giray da büyük bir Tatar kuvvetiyle Kırım yarımSeraskeri adasınınİbrahim içindePaşa'nın bulunmamakyanına içingelerek sonOsmanlı zamanlardaaskerinin asılderhal merkezleriçekilmesini olanbildirdi. BahçesarayOsmanlı kuvvetleri kayıklara binerek, Kefe valisi Mehmed Paşa da bir gemi ile Kefe'ıyi bırakıpterk etti. Şahin Giray'ın Ruslar ile olan bu işbirliğine hayrete düşen Kırım dışındaSeraskeri İbrahim Paşa ise Kefe'yi terk etmeme karaı aldı ancak [[BoğdanTaman Yarımadası]] tarafındatarafından gelen Ruslar'a esir düştü. [[BenderRuslar]], civarındaki[[Kırım]]'da KavşanOsmanlı köyünüDevleti'nin imarelindeki edipbütün burayıstratejik merkezkaleleri yapmışlardıellerine geçirdiler.
Rusların birinci derecedeki hedefleri gizli propaganda ile hazırlık yaptıkları Kırım'ın istilası idi. 1770 yılında Kırım'a Rus prenslerinden Vasili Dolgoruki kumandasında sevk edilen ordu Kırım Seraskeri İbrahim Paşa'nın Orkapı'da aldığı tertibat üzerine mağlubiyetle neticelenmişti. Ruslar ertesi sene 1771'de Kırım üzerine hücumlarını tekrarladılar. Ruslar Kırım'ı kolayca ele geçirmek ve bazı Kırım hanzadelerini elde etmek amacıyla Kırım'ın ileri gelenlerini kendi taraflarına çektiler. Kırım hanları dahi Kırım içinde oturmayarak Kavşan'da bulunduklarından Rus casusları bazı kırım hanzadeleri ve mirzalarına gizlice mektuplar gönderip siz Osmanlı ile bizim savaşımıza müdahale etmeyip bir tarafa çekilin sonra biz sizin bağımsız bir devlet olmanızı sağlarız diyerek Mirzaları ellerine almışlardı. İşte bunun üzerine Kırım halkı, Kırım Seraskeri İbrahim Paşa'ya soğuk davranıp yüz vermeyerek orduya lazım olan araç gereci vermeyip bize Osmanlı askerinin lüzumu yoktur demeye başladı. Kırım ileri gelenleri Ruslarla anlaştıktan sonra 30,000 Rus, 60,000 Tatar ve Nogay kuvveti Orkapı'ya hücum ettiler. Kırım'ın kilidi olan Orkale, topçu serdengeçtileri tarafından savunulduğu sırada Ruslarla birlik olan Tatarların kale kapılarını açıp Rusları içeri almasıyla 8 Temmuz 1771'de Ruslar Kırım'a ayak bastılar.<ref name="uzunçarsılı">Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (2003 5. Baskı) ''Osmanlı Tarihi IV. Cilt 2. Kısım: XVIII. Yüzyıl'', Ankara:Türk Tarih Kurumu, ISBN 975-16-0016-2 s.385-389</ref> Kırım Hanı III. Selim Giray bir gemiye binerek İstanbul'a kaçtı. Ruslar Şahin Giray'ın abisi II. Sahib Giray'ı han ilan etti. Şahin Giray da büyük bir Tatar kuvvetiyle Kırım Seraskeri İbrahim Paşa'nın yanına gelerek Osmanlı askerinin derhal çekilmesini çekilmedikleri taktirde yağma edeceklerini bildirdi. Osmanlı kuvvetleri kayıklara binip ayrılarak Kefe valisi Mehmed Paşa da bir gemi ile Kefe'yi terk etti. Şahin Giray'ın Ruslar ile olan bu işbirliğine hayrete düşen Kırım Seraskeri İbrahim Paşa ise Kefe'yi terk etmeyerek [[Taman Yarımadası]] tarafından gelen Ruslar'a esir düştü. [[Ruslar]], [[Kırım]]'daki bütün stratejik kaleleri ellerine geçirdiler.
Şahin Giray, 1771’de Kırım’a giren ve buranın müstakil hanlık olması yolunda propaganda yapan General Dolgorukij’in beyannamesini görüşmek üzere kurulan heyetin başında elli altmış kadar Mirzayla 1771 Kasımında gittiği [[Saint Petersburg|St. Petersburg]]’da bir taraftan anlaşmayla ilgili müzakerelere katılırken diğer taraftan Çariçe [[II. Katerina]] ve Rus ileri gelenleriyle tanışma fırsatı buldu. 4 Aralık 1771’de Çariçe [[II. Katerina]], Şahin Giray'ı resmen kabul etti ve büyük bir ayrıcalık olarak yanında oturttu. Bu diplomatik görevi Şahin Giray'ın hayatının dönüm noktası oldu. St. Petersburg’da Rus kültürünü tanıdı, tiyatroları, eğlence yerlerini, müzeleri, kütüphaneleri gezdi. Bu sıralarda Rus üniforması giyip çariçenin yaverleri arasında yer aldığı da belirtilir. Batı kültürüne olan yakınlığı sebebiyle Çariçe II. Katerina’nın takdirini kazandı. Çariçe II. Katerina, Fransız yazar [[Voltaire]]’e yazdığı mektupta Şahin Giray'dan çok zeki, kültürlü, yakışıklı ve sevimli bir Tatar genci diye söz etmiştir. Şahin Giray, Çariçeden sadece Rus menfaatlerine uygun hareket etmesi sebebiyle değil bu yönleriyle de büyük destek aldı. Çariçe, St. Petersburg’da hayli isim yapan ve bu arada epeyce borçlandığı anlaşılan Şahin Giray’a 10.000 ruble tahsis etti ve ayrıca 12.000 rubleyi bulan borçlarını da ödedi. 1773 yılında Kırım hanlığı için Ruslar’ın kuvvetli bir adayı olarak Kırım’a döndü. Ancak Kırım Hanı olan kardeşi [[II. Sahib Giray]], Osmanlı taraftarlarına katılmıştı. Şahin Giray, [[Kalgay]] olarak [[Simferopol|Akmescid]]’de oturdu. Burada iken Ruslar’la sürekli irtibat halindeydi. Bu sırada Rusya’da patlak veren Pugaçev isyanı II. Katerina’nın Kırım’a olan ilgisini bir süre için geri plana attı ve Şahin Giray’ı yeterince destekleyemediğinden onu [[Poltava]]’ya getirterek kendisine 1000 ruble tahsisat ayırdı.<ref>[http://www.runivers.ru/lib/book4555/54880/ А. А. Гирс. Россия и Ближний Восток. Материалы по истории наших сношений с Турцией. стр. 3]</ref>.
|
