|
|parçası = [[I. Dünya Savaşı]] ve [[Türk Kurtuluş Savaşı]]
|resim = Occupation of Constantinople 3.jpg
|başlık = [[İstiklal Caddesi]]'nde İtilaf Devletleri askerlerinin geçit töreni.
|tarih = 13 Kasım 1918 – 4 Ekim 1923
|yer = İstanbul
|notlar =
}}
'''İstanbul'un İşgali''', [[Osmanlı İmparatorluğu]] ve [[İtilaf Devletleri]] arasında imzalanan [[Mondros Bırakışması]] ile [[I. Dünya Savaşı|Birinci Dünya Savaşı]]'nın bu ülkeler arasında sona erdiğinin ilan edilmesinin ardından gerçekleşmiştir. Osmanlı başkenti [[İstanbul]], önce 13 Kasım 1918, sonra 16 Mart 1920'de olmak üzere iki kez işgal edildi.<ref name=turan>{{Web kaynağı | soyadı1 = Farajova | ad1 = Turan | başlık = İstanbul'un İşgali (18 Kasım 1918-16 Mart 1920) | url = https://www.academia.edu/30899028/%C4%B0STANBUL_UN_%C4%B0%C5%9EGAL%C4%B0_18_KASIM_1918-16_MART_1920_ | yayıncı = İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü | erişimtarihi = 16 Mart 1920 | arşivengelli = evet}}</ref> İlk işgalde , İstanbul'un önemli ve stratejik noktaları kontrol altına alınmışalındı ancak idareye el konulmamıştı; ikinci işgal ile idareye el konuldu.<ref name=mehmet>{{Web kaynağı | soyadı1 = Özdemir | ad1 = Mehmet | başlık = İstanbul’un İşgalini Takip Eden Dönemde Türk Milletinin Egemenlik Haklarını Ele Almasına Yönelik | url = http://www.atam.gov.tr/dergi/sayi-46/istanbulun-isgalini-takip-eden-donemde-turk-milletinin-egemenlik-haklarini-ele-almasina-yonelik-calismalar | yayıncı = Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Sayı 46, Yıl 2000 | erişimtarihi = 16 Mart 2018 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20180325161259/http://www.atam.gov.tr/dergi/sayi-46/istanbulun-isgalini-takip-eden-donemde-turk-milletinin-egemenlik-haklarini-ele-almasina-yonelik-calismalar | arşivtarihi = 25 Mart 2018 | ölüurl = no }}</ref> İşgal, son İtilaf birliklerininBirlikleri'nin 4 Ekim 1923'te şehri terk etmesinden sonra, [[Şükrü Naili Paşa]] komutasındaki 3. Kolordu birliklerininBirlikleri'nin [[İstanbul'un Kurtuluşu|6 Ekim 1923'te tören eşliğinde şehre girmesiyle sona erdi]].<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.sozcu.com.tr/2017/gundem/6-ekim-istanbulun-kurtulusu-2039060/ | başlık = 6 Ekim İstanbul'un Kurtuluşu | yayıncı = [[Sözcü]] | tarih = 6 Ekim 2017 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190604054826/https://www.sozcu.com.tr/2017/gundem/6-ekim-istanbulun-kurtulusu-2039060/ | arşivtarihi = 4 Haziran 2019 | erişimtarihi = 22 Mayıs 2019 | ölüurl = no }}</ref>
== İşgal öncesi gelişmeler ==
İstanbul, I. Dünya Savaşı yıllarında İtilaf Devletleri'nin bir askeri hedefi olmuştu.<ref name=zekeriya>{{Web kaynağı | soyadı1 = Türkmen | ad1 = Zekeriya | başlık = İstanbul'un İşgali ve İşgal Dönemindeki Uygulamalar (30 Kasım 1918- 16 Mart 1920) | url = http://www.atam.gov.tr/wp-content/uploads/Zekeriya-T%C3%9CRKMEN-%C4%B0stanbulun-%C4%B0%C5%9Fgali-ve-%C4%B0%C5%9Fgal-D%C3%B6nemindeki-Uygulamalar-13-Kas%C4%B1m-1918-16-Mart-1920.pdf | yayıncı = Atatürk Araştırma Merkezi dergisi, Cilt 18, Temmuz 2002 | erişimtarihi = 16 Mart 2018 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170517053902/http://www.atam.gov.tr/wp-content/uploads/Zekeriya-T%C3%9CRKMEN-%C4%B0stanbulun-%C4%B0%C5%9Fgali-ve-%C4%B0%C5%9Fgal-D%C3%B6nemindeki-Uygulamalar-13-Kas%C4%B1m-1918-16-Mart-1920.pdf | arşivtarihi = 17 Mayıs 2017 | ölüurl = no }}</ref> Türk ordularının Suriye cephesinden çekildiği sırada başkenti vurup psikolojik baskı uygulamak isteyen İtilaf Devletleri İstanbul'a hava saldırıları gerçekleştirdi. Bu saldırılar, Osmanlı Devleti'ni bir an evvel barış masasına oturmaya zorlamak amacını taşıyordu.<ref name=zekeriya/> Ateşkes görüşmeleri [[Mondros]]'ta gerçekleştirildi ve İstanbul'un işgaline giden süreç, 30 Ekim 1918'de ateşkesin imzalanması ile başladı.
Ateşkesi takip eden günlerde [[İttihat ve Terakki]] kendini lağvetti. [[Enver Paşa|Enver]], [[Talat Paşa|Talat]], [[Cemal Paşa|Cemal]] paşalarPaşalar yurt dışına kaçtı. 6 Kasım'da [[Boğazlar]] silahsızlandırıldı.
== İtilaf Devletleri'nin İstanbul'a gelişi ==
İtilaf Devletleri donanmasıDonanması, 7 Kasım'da mayınları[[mayın]]ları temizlemek bahanesiyle [[Çanakkale Boğazı]]'ndan geçti ve İstanbul'a ulaştı. Önce İtilaf Devletleri'nin 61 harp gemisinden oluşan donanması 13 Kasım 1918 günü İstanbul önlerine demir attı. 11 harp gemisi ile bir Yunan zırhlısının da katılmasıyla, İstanbul önlerinde demirleyen gemi sayısı 73'e çıktı.<ref name=zekeriya/>
[[Dosya:British occupation troops marching in Beyoglu.jpg|thumb|200px|İngiliz birlikleri Beyoğlu'nda.]]
[[Dosya:RHS Lemnos.jpg|thumb|200px|Yunan zırhlısı "[[Kilkis (zırhlı)|Kilkis]]" (yanındaki [[muhrip]] "Psara")]]
[[Dosya:Karikatür fatih sultan mehmet.JPG|thumb|200px|İstanbul'un işgali üzerine ''Büyük Mecmua''{{'}}nın 30 Mayıs 1919 tarihli sayısında [[Fatih Sultan Mehmet]]'in işgale karşı olan üzüntüsü karikatürize edilmiş.]]
O gün İtilaf filosundanFilosu'ndan çoğu İngiliz 3626 asker karaya çıktı.<ref name=zekeriya/> İstanbul'da çeşitli resmî ve gayri-resmî binalara yerleştirildiler. Beyoğlu ve Rumeli yakası İngilizler, İstanbul yakası Fransızlar ve Anadolu yakası İtalyanlar'ın kontrolüne bırakılmıştı.<ref name=turan/> İşgal komutanı Maitland Wilson, Beyoğlu'ndaki İngiliz Kız Lisesi'nde, törenle karargâhKarargâh kurdu. İstanbul önlerinde demirleyen gemi sayısı 15 Kasım'a kadar 167'ye çıktı.<ref name=zekeriya/>
== Mustafa Kemal'in İstanbul'a gelişi ==
Filistin-Suriye-Irak cephesini savunan [[Yıldırım Ordular Grubu]]'nun Komutanı Mustafa Kemal Paşa, Yıldırım Ordular Grubu lağvedilince İstanbul'a hareket etti. 13 Kasım 1918'de, İtilaf donanmasınınDonanması'nın İstanbul önlerine demirlediği sırada [[Haydarpaşa Garı]]'na ulaştı. BoğazaBoğaz'a demirli düşman savaş gemilerini gördüğünde, ünlü "''Geldikleri gibi giderler''" sözünü söyledi. İstanbul'da yaklaşık beş buçuk ay kaldı ve yakın arkadaşlarıyla görüşerek ülkenin kurtuluşuna yönelik faaliyetlerde bulundu.
== İşgale karşı tepkiler ==
[[Dosya:SultanahmetMitingi.jpg|thumb|200px|Sultanahmet Mitingi]]
İtilaf Devletleri'nin İstanbul'a asker çıkarmaları Osmanlı Mebusan Meclisi'nde ateşli ve sert tartışmalara sebep oldu. Bu tartışmalar meclisinMeclis'in sonunu getirmişgetirdi ve padişahınPadişahın emri ile 21 Aralık 1918'de Osmanlı Mebusan Meclisi feshedilmiştirfeshedildi.
İşgalden sonra İstanbul basını, kamplara ayrılmış olarak yayın yaptıyapmaya başladı: İngiliz yanlısı yayın yapanlar veile [[Kuvâ-yi Milliye]] hareketini destekleyenler. [[Süleyman Nazif]]'in 9 Şubat 1919'da ''Hadisat'' gazetesinde yayımlanan ve Fransız Generali'nin İstanbul'a gelişinin şehirdeki azınlıklar tarafından sevinç gösterileri ile karşılanmasını kınayan "''Kara Bir Gün''" başlıklı yazısı, İstanbul'un işgaline dair o günlerde yazılmış yazıların en ünlülerindendir.<ref name=feryat>{{Web kaynağı | soyadı1 = Yılmaz | ad1 = Mehmet | başlık = Ümtle Ümitsizlik Arasında Bir Feryat: Süleyman Naizf'in Birinci Dünya Savaşı'ndaki Tavrı | url = http://dergipark.gov.tr/download/article-file/165219 | yayıncı = Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı 37, Yıl 2015 | erişimtarihi = 16 Mart 2018 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170612040711/http://dergipark.gov.tr/download/article-file/165219 | arşivtarihi = 12 Haziran 2017 | ölüurl = no }}</ref>
[[Dosya:Avni Lifij-Kara Gün.jpg|thumb|200px|Ressam [[Avni Lifij]]'in [[Karagün]] tablosu. Adını [[Süleyman Nazif]]'in ''Kara Bir Gün'' başlıklı ünlü yazısından alır.]]
| 