İnka İmparatorluğu: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k →İnkalar'ın tarihsel kökeni: imla, değiştirildi: kaşif → kâşif |
Rescuing 10 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0 |
||
189. satır:
== Din ==
[[Dilbilim]]de ve [[genetik]] dalındaki araştırmalar Kolomb öncesi Amerika halkları ile Asya halklarının aynı kökenden geldiklerini ve MÖ 14.000-12.000 yıl önce aynı dili konuştuklarını ortaya koymaktadır.<ref>[http://www.nps.gov/archive/bela/html/history.htm Amerikan Ulasal Park Servisi İnternet Sitesi] (İngilizce),20 Şubat 2009 tarihinde erişildi.</ref><ref>[http://www.newscientist.com/article/dn11178?DCMP=NLC-nletter&nsref=dn11178 Native American populations share gene signature], 20 Şubat 2009 tarihinde erişildi.[https://www3.nationalgeographic.com/genographic/atlas.html Nationalgeographic/Genographic (Genlerin coğrafyadaki tarihsel dağılımı)], 20 Şubat 2009 tarihinde erişildi.[
of the Shamanic & Ceremonial Traditions of the Inca Medicine Lineage</ref><ref>[http://video.google.com/videoplay?docid=5677340237078339222 Peuvian Shamanism], 20 Şubat 2009 tarihinde erişildi.</ref><ref>[http://www.streetdirectory.com/travel_guide/61676/jewelry/andean_shamanism.html Andean Shamanism],20 Şubat 2009 tarihinde erişildi.</ref><ref>[http://www.supremebeing.net/summary.html INCA SHAMANISM], 20 Şubat 2009 tarihinde erişildi.</ref> Tarihsel süreç içerisinde çeşitli kültürel öğelerden etkilenerek değişimler geçirmiş olması gereken İnka dini imparatorluk döneminde [[politeist|çoktanrılı]], [[animist]] ve [[şamanist]] bir sentez olarak ortaya çıkmaktadır. Bünyesinde şamanist kavramların yanı sıra, güneş kültü, Huaca'lar kültü ve kehanet ve kurban gibi öğeleri barındırır.
223. satır:
=== Ölüm ve öte âlem ===
[[Dosya:Tawa chakana.svg|thumb|100px|Chakana]]
İnka inanışına göre ölüm bir son değildi. Ölenlerin ruhları öte âleme geçerdi. Birçok kaynağa göre, İnkalar’da ruh göçü ([[reenkarnasyon]]) kavramı mevcuttu.<ref>[
Diğer şamanist kültürlerdeki klasik [[yaşam ağacı]] ve üç âlem kavramlarına İnkalar’da da rastlanmaktadır. Üç âlem inanışı İnkalar’da "İnka haçı" denilen ''Chakana'' sembolüyle simgelenirdi. Üç âlem, semboldeki üç ayrı seviyeyi gösteren üç basamakla simgelenirdi. Bunlar ''Hana Pacha'' (tanrıların bulunduğu semavi âlem), ''Kay Pacha'', (yaşadığımız orta âlem) ve ''Ucu'' ya da ''Urin Pacha'' (yeraltı tanrılarının hükmettiği, ölenlerin ruhlarının uğradığı [[yeraltı (Ezoterizm'de)|yeraltı]] âlemi ya da cehennem).<ref>[http://en.wikipedia.org/wiki/Chakana Chakana-1],20 Şubat 2009 tarihinde erişildi.</ref><ref>[http://www.nationmaster.com/encyclopedia/Chakana Chakana-2]</ref> Haçın ortasındaki delik şamanın üç âlem arasındaki yolculuğunu gerçekleştirdiği [[Yer'in ekseni]]dir.<ref>[http://en.wikipedia.org/wiki/Chakana Chakana],20 Şubat 2009 tarihinde erişildi.</ref> Şamanın bu ruhsal yolculukları yapabilmesi için [[trans]]a geçmesi gerekirdi. Bu üç âlem, hayvan sembolleri (yılan, puma, kondor) kullanılarak da temsil edilirdi.
377. satır:
İnka İmparatorluğunun resmî dili olan [[Quechua]]'yı konuşanlar bu dili ''Runa simi'' (runa "insan" ve simi "sözcük", yani "insan sözcüğü") olarak adlandırırlar. Günümüzde halen 7-10 milyon kişi tarafından konuşulmakta olan bu dil And-Ekvator dil ailesine aittir ve yerli Amerika dilleri içinde en çok konuşanı olan dildir. Başta Peru (4,5 milyon kişi) olmak üzere, Ekvator’da (2 milyon kişi), Bolivya’da (1,5 milyon kişi) ve az sayıda kişi tarafından Arjantin’de, Kolombiya’da ve Şili’de konuşulmaktadır. Quechua [[İspanyolca]] ve [[Aymara]]'nın yanında Peru ve Bolivya'nın resmi devlet dilidir. İspanyolca konuşulan Güney Amerika'nın bazı büyük üniversitelerinde bu dil yabancı dil olarak öğretilir.
Quechua, dilbilimde yapısı bakımından [[eklemlemeli dil|eklemlemeli (agglutinant) dillerden]], diğer adıyla "bitişken diller"den biridir. Yani sözcük sonuna [[morfem]] denilen değişmez temel öğelerin eklenmesiyle yeni sözcüklerin elde edildiği bir dildir. Bu özellik Ural-Altay dil ailesi gibi bazı dil ailelerinin ayırt edici baskın özelliğidir; [[Türkçe]], [[Moğolca]], [[Macarca]], [[Fince]], [[Tibetçe]], [[Sümerce]], [[Hatti]] dili, [[Etrüskler|Etrüsk]] dili ve Kuzey ve Güney Amerika yerli dillerinin yer aldığı eklemlemeli dillerin en tipik örnekleri olarak Türkçe ve Quechua gösterilir.<ref>[http://www.glottopedia.org/index.php/Agglutinating_language Agglutinating language],20 Şubat 2009 tarihinde erişildi.</ref> Bu iki dil arasında gramer yapısı bakımından başka benzerlikler de bulunur.<ref>[
İnkalar’ın benimsettiği Quechua, Cuzco Krallığı’nda kullanılan Quechua’nın (Güney Quechua’sının erken bir biçimi) bir uyarlanmasıydı ki, bunu bazı tarihçiler “Proto- Quechua” ya da Cuzco lehçesi olarak adlandırmışlardır.<ref>[http://www.macalester.edu/linguistics/endangered/Quechua/Quechua.htm Quechua] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20081012083947/http://www.macalester.edu/linguistics/endangered/Quechua/Quechua.htm |date=12 Ekim 2008 }} ,20 Şubat 2009 tarihinde erişildi.</ref>
<ref>[http://www.quechua.org.uk/Eng/Sounds/Quechua/QuechuaOriginsAndDiversity.htm Origins And Diversity of Quechua],20 Şubat 2009 tarihinde erişildi.</ref> Quechua lehçeleri bir dizi şive farklılıkları oluşturur. Bunlar iki büyük gruba ayrılır. Peru'lu dilbilimci Alfredo Torero bu grupları "Quechua I" ve "Quechua II" olarak tanımlar.
426. satır:
=== Dış bağlantılar ===
* {{İng}} [http://www.crystalinks.com/inca.html Inca Civilization and the mysteries]
* {{Fra}} [https://web.archive.org/web/20090408053211/http://hypo.ge-dip.etat-ge.ch/www/cliotexte/html/perou.colonisation.html Textes sur les Incas et la conquête espagnole]
* {{Fra}} [http://icalendrier.fr/calendriers-saga/calendriers/inca/ Le calendrier et la notion du temps chez les Incas]
* [http://aulex.org/qu-es/?idioma=en Quechua-Spanish dictionary Runasimi on-line]
| |||