Çölleşme: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Düzeltme yapıldı.
InternetArchiveBot (mesaj | katkılar)
Rescuing 5 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0
1. satır:
[[Dosya:Desertification map.png|thumb|400px|Küresel çölleşme riski haritası]]
[[Dosya:ShrinkingLakeChad-1973-1997-EO.jpg|thumb|250px|2001 uydu görüntüsünde [[Çad Gölü]]. Mavi renk gerçek göl.Göl 1960'lardan beri %94 oranında küçülmüştür.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=92439 | başlık = Dünya hızlı yaşlanıyor | yazar = | tarih = 18 Ekim 2003 | eser = | yayıncı = radikal.com.tr | erişimtarihi = 9 Eylül 2015 | arşivurl = httphttps://web.archive.org/web/20160325223704/http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=92439 | arşivtarihi = 25 Mart 2016 | ölüurl = no }}</ref>]]
'''Çölleşme''', doğal yollarla 'lı yılların sonlarında Afrikadaki Sahel bölgesi ile girdi. Ayrıca insanların doğa üzerindeki madencilik, tarım, ağaç kesme gibi aktiviteleri ile de gerçekleşir. Yağışların azalması, bitkilerin seyrekleşmesi, çıplak toprak arazisinin artması doğal [[çöl]] oluşumunun sebepleridir<ref>[[Reşat İzbırak|İZBIRAK, Prof. Dr. Reşat]], Coğrafya Terimleri Sözlüğü, 1992, İstanbul, 975.11.0665-6</ref>. Çölleşme var olan çöllerin genişlemesini değil, yeni bir çölün oluşumunu ifade eder<ref name=tema>{{Web kaynağı | url = http://www.tema.org.tr/web_14966-2_1/neuralnetwork.aspx?type=97 | başlık = Çölleşmeyle Mücadele | yazar = | tarih = | eser = | yayıncı = tema.org.tr | erişimtarihi = 8 Eylül 2015 | arşivurl = httphttps://web.archive.org/web/20160405194010/http://tema.org.tr/web_14966-2_1/neuralnetwork.aspx?type=97 | arşivtarihi = 5 Nisan 2016 | ölüurl = no }}</ref>.
 
Yağış yetersizliği, [[Kuraklık|kuraklığın]] yanında, aşırı otlatma, [[ormansızlaşma]], yanlış/aşırı [[sulama]], toprağın kirlenmesi, çölleşmeye etki eden diğer faktörlerdir. Pek çok afette olduğu gibi temel sebep artan dünya nüfusunun doğal kaynak talebidir<ref name=cem>{{Web kaynağı | url = http://www.cem.gov.tr/erozyon/AnaSayfa/collesme.aspx?sflang=tr | başlık = Çölleşme Nedir? | yazar = | tarih = | eser = | yayıncı = cem.gov.tr | erişimtarihi = 8 Eylül 2015 | arşivurl = httphttps://web.archive.org/web/20160304222333/http://www.cem.gov.tr/erozyon/AnaSayfa/collesme.aspx?sflang=tr | arşivtarihi = 4 Mart 2016 | ölüurl = no }}</ref>. Önce toprağı bir arada tutan bitkiler yok olur, daha sonra da toprak erozyonla kaybedilmeye başlanır. Çölleşme yüzlerce yılda oluşan toprak katmanının önce incelmesine, sonra yok olmasına neden olur.
 
== Dünyada çölleşme ==
9. satır:
Çölleşme; yoksulluk, kıtlık, açlık, sel ve taşkın, göç ve savaşlara sebep olabilmektedir. Erozyon, gıda üretiminde azalma, [[biyoçeşitlilik|biyoçeşitliliğin]] azalması çölleşmenin diğer sonuçlarıdır. Dünya karalarının %30'unu tehdit eden çölleşme, Asya, Afrika ve K. Amerika'yı ciddi şekilde tehdit etmektedir. Avrupa'da beş devletin çölleşme problemi bulunmaktadır<ref name=cem/>.
 
Her yıl dünyada en verimli üst kısmından olmak üzere 24 milyar ton toprak erozyon ile taşınmaktadır. Çölleşen alanın boyutu yıllık 6 milyar hektardır. Dünyada 10 milyon insan çölleşme sonucu ekolojik göçmen konumuna düşmüştür<ref name=kalkinma>{{Web kaynağı | url = http://tarim.kalkinma.gov.tr/wp-content/uploads/2015/01/collesme_Strateji-Belgesi-04-11-2014.pdf | başlık = Giriş | yazar = | tarih = | eser = ÇÖLLEŞME İLE MÜCADELE ULUSAL STRATEJİ BELGESİ | yayıncı = | erişimtarihi = 8 Eylül 2015 | arşivurl = httphttps://web.archive.org/web/20160614071008/http://tarim.kalkinma.gov.tr/wp-content/uploads/2015/01/collesme_Strateji-Belgesi-04-11-2014.pdf | arşivtarihi = 14 Haziran 2016 | ölüurl = no }}</ref>.
 
Çölleşme dünya gündemine 1960'lı yıllarda altı yıllık kuraklık yaşanan [[Sahel]] bölgesi ile girdi. Sahel, Sahra Çölü'nün güneyindeki 11 ülkeyi kapsayan, yarı kurak-nemli bölgedir. 1968 ile 1974 yılları arasında yağış azlığı ile bitki örtüsü yok olmuş, milyonlarca hayvan ölmüş, hayatta kalabilen insanlar güneydeki kurak ve kalabalık kentlere göçmek zorunda kalmıştır<ref name>{{kitap kaynağı |soyadı1=TÜMERTEKİN |ad1=Prof. Dr. Erol |soyadı2=ÖZGÜÇ |ad2=Prof. Dr. Nazmiye |başlık=Beşeri Coğrafya |yayıncı=Çantay Kitabevi |isbn=9757206156 |sayfa=468 |basım=1997 |erişimtarihi=3 Eylül 2019}}</ref>.
19. satır:
 
== [[Karapınar kumulları]] örneği ==
Karapınar kumullarının oluşumu tipik bir çölleşme olayıdır. Daha önce çöl olmayan bir alanda şartların oluşması durumunda çölleşme başlayacağını göstermektedir. Bu alandaki çölleşme Türkiye'nin kurak alanlarının çölleşmeye karşı hassasiyetini teyit etmiştir. Alan 15 yıl gibi kısa zamanda çöl görünümü almıştır<ref name=mfa>{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/birlesmis-milletler-collesme-ile-mucadele-sozlesmesi-ve-turkiye_de-ornek-uygulama-_konya-karapinar_.tr.mfa | başlık = Birleşmiş Milletler Çölleşme ile Mücadele Sözleşmesi ve Türkiye'de Örnek Uygulama "Konya Karapınar" | yazar = AĞCA, Barçın | tarih = | eser = Uluslararası Ekonomik Sorunlar Dergisi | yayıncı = mfa.gov.tr | erişimtarihi = 9 Eylül 2015 | arşivurl = httphttps://web.archive.org/web/20160721070315/http://www.mfa.gov.tr/birlesmis-milletler-collesme-ile-mucadele-sozlesmesi-ve-turkiye_de-ornek-uygulama-_konya-karapinar_.tr.mfa | arşivtarihi = 21 Temmuz 2016 | ölüurl = no }}</ref>.
 
Çölleşmenin başladığı alanda rüzgar erozyonuna karşı önlemler alınarak çölleşme durdurulmuştur. Kamış perdeler, otlandırma ve ağaçlandırma çalışması yapılmıştır. Ağaç çeşidi olarak iklime uygun akasya, iğde, dişbudak, akçaağaç, karaağaç, çam, sedir, badem kullanılmıştır<ref name=mfa/>. Karapınar çalışmaları dünyadaki en başarılı 10 projeden biri kabul edilir. Çölleşen arazi yeniden tarım arazisine dönüşmüştür<ref name=tema/>.
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Çölleşme" sayfasından alınmıştır