Vikipedi

Ankara: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
AskParvez (mesaj) tarafından yapılmış VP:İNV değişiklikler geri getirildi. (TW)
Etiket: Geri al
YBot (mesaj | katkılar)
Botlar
1.760.058 değişiklik
k düz.
109. satır:
'''Ankara''', [[Türkiye]]'nin [[başkent]]i ve en kalabalık ikinci [[il]]i.<ref name="başkent">{{Web kaynağı | url = http://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/anayasa.uc?p1=3 | başlık = TBMM resmi sitesi, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası sayfası | erişimtarihi = 29 Mayıs 2009 | alıntı = 1982 Anayasası Madde 3 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150630012558/https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/anayasa.uc?p1=3 | arşivtarihi = 30 Haziran 2015 | ölüurl = no }}</ref> Nüfusu 2019 itibarıyla 5.639.076 kişidir. Bu nüfus; 25 ilçe ve bu ilçelere bağlı 1425 mahallede yaşamaktadır. İl genelinde nüfus yoğunluğu 215'tir. Coğrafi olarak Türkiye'nin merkezine yakın bir konumda bulunur ve Batı Karadeniz Bölgesi'nde kalan kuzey kesimleri hariç, büyük bölümü [[İç Anadolu Bölgesi]]'nde yer alır. Yüzölçümü olarak ülkenin üçüncü büyük ilidir. Etrafı [[Bolu (il)|Bolu]], [[Çankırı (il)|Çankırı]], [[Kırıkkale (il)|Kırıkkale]], [[Kırşehir (il)|Kırşehir]], [[Aksaray (il)|Aksaray]], [[Konya]] ve [[Eskişehir]] illeri ile çevrilidir.
 
Ankara'nın başkent ilan edilmesinin ardından (13 Ekim 1923) şehir hızla gelişmiş ve Türkiye'nin ikinci en kalabalık ili olmuştur. Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk yıllarında ekonomisi [[Türkiye'de tarım|tarım]] ve [[hayvancılık|hayvancılığa]] dayanan ilin topraklarının yarısı hâlâ tarım amaçlı kullanılmaktadır. Ekonomik etkinlik büyük oranda [[ticaret]] ve [[sanayi]]ye dayalıdır. Tarım ve hayvancılığın ağırlığı ise giderek azalmaktadır. Ankara ve civarındaki gerek kamu sektörü gerek özel sektör yatırımları, başka illerden büyük bir nüfus göçünü teşvik etmiştir. [[Türkiye Cumhuriyeti'nin ilanı|Cumhuriyetin kuruluşu]]<nowiki/>ndan günümüze, nüfusu ülke nüfusunun iki katı hızda artmıştır. Nüfusun yaklaşık dörtte üçü hizmet sektörü olarak tanımlanabilecek memuriyet, ulaşım, haberleşme ve ticaret benzeri işlerde, dörtte biri sanayide, %2'si ise tarım alanında çalışır. Sanayi, özellikle [[tekstil]], [[gıda]] ve [[inşaat]] sektörlerinde yoğunlaşmıştır. Günümüzde ise en çok savunma, metal ve motor sektörlerinde yatırım yapılmaktadır. Türkiye'nin en çok sayıda [[üniversite]]<nowiki/>ye sahip ili olan Ankara'da ayrıca, üniversite diplomalı kişi oranı ülke ortalamasının iki katıdır. Bu eğitimli nüfus, [[teknoloji]] ağırlıklı yatırımların gereksinim duyduğu iş gücünü oluşturur. Ankara'dan [[otoyol]]lar, [[demiryolu|demir yolu]] ve hava yoluyla Türkiye'nin diğer şehirlerine ulaşılır.
 
Bilinen tarihi en az 10 bin yıl öncesine, [[Eski Taş Çağı]]'na ulaşan<ref name="anadolumedeniyetlerimuzesi.gov.tr">{{Web kaynağı | url = http://www.anadolumedeniyetlerimuzesi.gov.tr/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFFA80988BFAA5E6B098D40DBAF123EC275 | başlık = Anadolu Medeniyetleri Müzesi - Çağlar Boyu Ankara | erişimtarihi = 15 Kasım 2008 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20140821210731/http://www.anadolumedeniyetlerimuzesi.gov.tr/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFFA80988BFAA5E6B098D40DBAF123EC275 | arşivtarihi = 21 Ağustos 2014 | ölüurl = no }}</ref> Ankara, tarih öncesinden günümüze dek pek çok medeniyeti barındırmıştır. [[Hititler]], [[Frigyalılar]], [[Lidyalılar]], [[Persler]], [[Galatlar]], [[Antik Romalılar|Romalılar]], [[Bizanslılar]], [[Selçuklular]], [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlılar]] ve nihayet [[Türkiye|Türkiye Cumhuriyeti]], il topraklarını kontrolleri altında tutmuştur. [[Tektosaglar]]<nowiki/>ın ve Türkiye Cumhuriyeti'nin başkenti olan Ankara şehri ve Frigyalıların başkenti [[Gordion]], il sınırları içinde yer alır. Yıldırım Bayezid'in Timurlenk'e yenik düştüğü [[Ankara Muharebesi]] [[Çubuk, Ankara|Çubuk]] yakınlarında ve [[Kurtuluş Savaşı]]'nın dönüm noktası olan [[Sakarya Muharebesi]] Polatlı yakınlarında yapılmıştır.
 
İlin Batı Karadeniz Bölgesi'nde yer alan kuzey kesimleri haricindeki büyük kısmı İç Anadolu Bölgesi'nde yer alır ve [[karasal iklim|kara iklimine]] sahiptir. Şehirler dışındaki il topraklarının büyük kısmı [[tahıl]] tarlalarıyla kaplı platolardan oluşur. İlin çeşitli yerlerindeki doğal güzellikler korumaya alınmış, dinlenme ve eğlence amaçlı kullanıma sunulmuştur. İlin adını taşıyan [[Ankara tavşanı|tavşanı]], [[Ankara keçisi|keçisi]] ve [[Ankara kedisi|kedisi]] dünya çapında bilinir, [[Ankara armudu|armudu]], [[Ankara çiğdemi|çiğdemi]], yerel yemeklerden [[Ankara tavası]] ve Kızılcahamam ve Beypazarı'nın maden suyu ise ülke çapında tanınır.
141. satır:
 
[[Dosya:Galatia Map.png|thumb|200px|[[Roma İmparatorluğu]] döneminde [[Galatya (Roma eyaleti)|Galatya]].]]
Ankara ili toprakları MÖ 334'te<ref name=BritAnkara/> [[Makedonya (eski krallık)|Makedonya]] Kralı [[Makedonyalı III. Aleksander|Büyük İskender]] tarafından [[Ahameniş İmparatorluğu]]'ndan alınana kadar; tarihi boyunca [[Frigler]]<ref name="Antik Ankara">Antik Ankara , Haluk Sargın, ISBN 975-288-886-0</ref> ve [[Hititler|Hititler']]<nowiki/>in<ref name="Antik Ankara" /><ref name="Ansiklopedi">Görsel Büyük Genel Kültür Ansiklopedisi, 1984 baskısı cilt 1 , sayfa 637</ref><ref>[http://www.ankara.bel.tr/_layouts/tarihkultur/pdf/ATKD_01.pdf Tarih İçinde Ankara]{{Ölü bağlantı|date=February 2020 }}</ref> haricinde [[Hatti]]ler, [[Lidyalılar]] ve [[Ahameniş İmparatorluğu|Ahamenişler]] egemenliğine girmiştir. MÖ 3. yüzyılda [[Anadolu]]'ya gelen savaşçı bir kavim olan [[Galatlar]]ın [[Tektosaglar]] boyuna başkentlik etmiştir.<ref name=BritAnkara/> [[Strabon]], ünlü eseri ''Geographika''{{'}}da, bugün merkezde bulunan [[Ankara Kalesi]]'nin [[Tektosaglar]] tarafından inşa edildiğini söyler.<ref>Erdoğan, Abdülkerim, Gökçe Günel, ve Ali Kılcı. "Tarih İçinde Ankara". 33</ref> Daha sonra bölgede siyasal birliği kuran<ref name="Çağlar Boyu Ankara">{{Web kaynağı |url=http://www.anadolumedeniyetlerimuzesi.gov.tr/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFFA80988BFAA5E6B098D40DBAF123EC275 |başlık=Çağlar Boyu Ankara |erişimtarihi=11 Ocak 2009 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20140821210731/http://www.anadolumedeniyetlerimuzesi.gov.tr/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFFA80988BFAA5E6B098D40DBAF123EC275 |arşivtarihi=21 Ağustos 2014 |ölüurl=no }}</ref> [[Roma imparatorları listesi|Roma İmparatoru]] [[Caesar Divi Filius Augustus]], MÖ 25 yılında Ankara'yı ele geçirmiştir.<ref name=BritAnkara/>
MS 395 yılında [[Roma İmparatorluğu]] ikiye bölününce Ankara [[Doğu Roma İmparatorluğu|Doğu Roma]] (Bizans) sınırları içinde kaldı. Ancak il toprakları üzerindeki Doğu Roma hâkimiyeti zaman zaman kesintiye uğradı. MS 654 yılında [[İslam Devleti|Müslüman Araplar]] kısa süreliğine bölgenin kontrolünü ele geçirdiler. 833 ve 842 yıllarında [[Mutasım (Abbasi)|Abbasi Halifesi Mutasım]] ve Türk komutanı [[Afşin]] Ankara kentini kısa süreliğine ele geçirdi. 871 yılında [[Paulusçuluk|Pavlikian]] mezhebinden Hristiyanlar Ankara kentinin kontrolünü yaklaşık bir yıllığına ele geçirdi. Bu kesintilerden sonra her seferinde Doğu Romalılar kenti geri alarak otoriteyi sağladı.<ref>Erdoğan, Abdülkerim, Gökçe Günel, ve Ali Kılcı. "Tarih İçinde Ankara". 83</ref>
717. satır:
Ankara nüfusunun dörtte üçü [[hizmet]] sektöründe çalışır ve bu sektör ilin [[Gayri safi yurtiçi hasıla|gayrisafi hasılasında]] en büyük paya sahiptir. Sektörün bu kadar gelişmesinin nedeni, göçle gelen nüfusa istihdam sağlayacak kadar büyük sanayinin bulunmamasıdır.<ref name="eko">{{Web kaynağı | url = http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/haber.aspx?id=7666693&p=2 | başlık = Hürriyet Gazetesi arşivi, İşte rakamlarla Ankara ekonomisi sayfası | erişimtarihi = 2 Haziran 2009 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20120119142955/http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/haber.aspx?id=7666693&p=2 | arşivtarihi = 19 Ocak 2012 | ölüurl = no }}</ref>
 
İl, [[Türkiye]] [[gayrisafi millî hasıla]]<nowiki/>sının %9'una sahiptir. Ülkenin toplam vergi gelirlerinin %12'si, bütçe gelirlerinin %12,3'ü buradan toplanır; buna karşılık ilin ülke bütçesinden aldığı pay %6,4'tür. 2006 yılında Ankara bütçe vergi gelirlerine 16,5 milyar [[Türk lirası|TL]], toplam bütçe gelirlerine de 21,1 milyar TL katkıda bulunmuş, bütçeden ise 11,3 milyar TL pay almıştır.<ref name="eko"/> 2001 yılı itibarıyla [[gayrisafi yurt içi hasıla]]<nowiki/>sının Ankara'ya düşen kısmının %45'i ticaretten, %23'ü ulaştırma ve haberleşmeden, %14'ü devlet hizmetinden kaynaklanmaktaydı.<ref>{{Web kaynağı | url = http://tuikrapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?ulusalhesaplardb2=&report=i_tablo3_il.RDF&p_tur=2&p_yil1=2001&p_il1=6&desformat=html&p_kod=9&ENVID=ulusalhesaplardb2Env | başlık = İller itibarı ile iktisadi faaliyet kollarına göre Gayri Safi Yurtiçi Hasıla - Ankara | erişimtarihi =2 Ekim 2009| arşivengelli = evet}}</ref>
 
Pricewaterhouse Coopers’ın “Dünyada En Büyük Şehir Ekonomileri Hangileri ve Bu 2020 Yılında Nasıl Değişecek” raporuna göre dünyanın en büyük 100 kenti arasında 2005 yılında 94. olan kent, 2008'de 80. sıraya yerleşmiştir. İlin 2020 yılında dünya kentleri sıralamasında 115 milyar [[Amerikan doları|$]] gelirle 74. sıraya yerleşmesi planlanmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.mimdap.org/w/?p=5454 | başlık = Mimdap.org, Ankara ekonomide en büyük 100 dünya şehri arasında sayfası | erişimtarihi = 2 Haziran 2009 | arşivengelli = evet}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = http://www.pwc.com/extweb/pwcpublications.nsf/docid/0B406940B9B7BFDF802572AD002A6218 | başlık = Pricewaterhouse Coopers resmî web sitesi, İstanbul ve Ankara PwC'nin en büyük şehir ekonomileri listesinde sayfası | erişimtarihi = 2 Haziran 2009 | dil = {{Tr}} | arşivurl = https://web.archive.org/web/20070527181517/http://www.pwc.com/extweb/pwcpublications.nsf/docid/0B406940B9B7BFDF802572AD002A6218 | arşivtarihi = 27 Mayıs 2007 | ölüurl = no }}</ref>
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Ankara" sayfasından alınmıştır