Urumlar: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
"Rum Ortodoks" olunca Hristiyan kendiliğinden oluyor zaten. Etiket: 2017 kaynak düzenleyici |
Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0 |
||
15. satır:
'''Urumlar''' ([[Urumca]] урумлар ''Urumlar''), daha çok [[Ukrayna]]'da [[Mariupol]]'da, daha az olarak da [[Gürcistan]]'da [[Tsalka|Parmaksız (Tsalka)]], [[Rusya]], [[Kazakistan]] ve [[Yunanistan]]'da yaşayan [[Rum Ortodoks Kilisesi|Rum Ortodoks]] Helen halkı. “Kırım’ın 1779-80 yıllarında, Rus Çarlığı’nın Hıristiyan Osmanlı tebaası politikaları gereği, II. Yekaterina’nın iradesi ile Kırım’dan tehcir edilmişlerdir. Ukrayna hükümeti hem Urumların hem de [[Rumeyler]]in azınlık haklarını tanımış ve güvence altına almıştır.<ref>Altınkaynak, Erdoğan. [http://www.ufukotesi.com/yazigoster.asp?yazi_no=20070189 Mazlum Türk halklarından Urumlar]</ref> Adları olan ''Urum'' kelimesi [[ses türemesi]] yoluyla ''[[Rum]]'' kelimesinden türetilmiştir. Bu ön türeme ''Urum < Rum'' örneğine benzer biçimde ''Urus < Rus'' örneği verilebilir.<ref>Hatiboğlu, Vecihe (1979). [http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/12/847/10723.pdf Türk Tarihinin başlangıcı], Türkoloji dergisi, C. VIII, Ankara 1979</ref> Kuzey Kafkasya'da [[Çerkesçe]] konuşan [[Urımlar]] (Çerkes Rumları) ile karıştırmamak gerekir.
Resmî kayıtlarda ''Yunan'' olarak adlandırılan Urumlar, kendilerini asla Yunan olarak görmemekte ve Yunanlardan dinî inançları hariç tamamen farklı olduklarını açıkça vurgulamaktadırlar.<ref name="refFeriduntekin">Tekin, Feridun (2007). [http://www.karam.org.tr/Makaleler/667840813_tekin.pdf Urum Türkçesi sesbilgisi üzerine]. Karadeniz Araştırmaları/ Balkan, Kafkas, Doğu Avrupa ve Anadolu İncelemeleri Dergisi, sayı:14, sayfa: 93-100, Yaz 2007</ref> Türk dilli '''Urumlar''' ile Yunan dilli '''[[Rumeyler]]''' birbirine karıştırılmakta ve her ikisi birlikte '''Greko-Tatarlar''' (ya da '''Azakönü Grekleri''' Греки Приазов'я) adıyla da anılmaktadırlar. Bugün Greko-Tatarların nüfusu yaklaşık olarak 120 ile 130 bin civarında olup, bunların % 60-65'i Urum, geriye kalanları ise Rumey'dir.<ref name="refErdoğanaltınkaynak2004"/> Urum ve Rumeylerin 2001 yılındaki nüfusları ayırtetmeksizin birlikte 77,5 bin kişidir.<ref>
Aile yapısı, gelenekleri ve geleneksel uygulamaları Anadolu ve çevresinde yaşayan diğer Türk halklarıyla benzerlik gösterir. Düğünlerdeki oyunlar Kırım Tatar Türklerinin oyunları gibidir.<ref>Altınkaynak, Erdoğan (2007). [http://www.turkishstudies.net/sayilar/sayi6/sayi6pdf/6.pdf Urumlarda Aile, Gelenekleri ve Kurumsal Yapısı]. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 2/4, sayfa: 98-105, Fall 2007</ref>
25. satır:
== Gürcistan Urumları ==
'''Gürcistan Urumları''' ya da '''Kafkasya Urumları''': [[Gürcistan]]’ın güneyinde [[Kvemo Kartli]] bölgesinde bulunan [[Tsalka]] (Parmaksız) şehrinde yaşayan ve 18. yüzyıldan 20. yüzyılın başlarına kadarki dönemde [[Osmanlı İmparatorluğu]]ndan göç eden Ortodoks Hristiyan Türklerdir. Ana dillerine ''bizim dilca'' adını verirler. 1979 sayımına göre Gürcistan'daki Urumların sayısı 30.811 kişidir.<ref>Urum documentation project at http://urum.lili.uni-bielefeld.de/ {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20120426091722/http://urum.lili.uni-bielefeld.de/ |date=26 Nisan 2012 }}</ref>
Urum Türkçesi konuşan topluluklar bölgeye iki dalga halinde gelmişlerdir. İlk dalga 18. yüzyılın ikinci yarısında Gürcistan’daki madenlerde çalışmak üzere Türkiye’den göç etmiştir. İkinci kafile ise 19. yüzyılda gelip [[Abhazya]] ve Türkiye’ye göç eden Müslüman [[Çerkesler|Çerkes]]lerin yerine Kuban Bölgesi’nde yerleşmiştir.<ref name="refPeler">Peler, Gökçe Yükselen Abdurrazak (2013). [http://www.karam.org.tr/Makaleler/1316067831_011gokce.pdf Kafkasya’da Türk Lehçelerinin Fonksiyonları]. Karadeniz Araştırmaları, Kış 2013, sayı: 36, sayfa: 163-188</ref>
33. satır:
== Dil ==
{{ana|Urumca}}
Güney Azak Deniz'in etrafında yayılmış olan Urum Türklerinin 4 tane ağzı vardır: ''Kıpçak-Polovets, Kıpçak-Oğuz, Oğuz-Kıpçak, Oğuz''. Bu ağızlarlardakı varolan leksik özellikler dilciler tarafından tam da ele alınıp incelenmemiş, bu yüzden bilim dünyası için araştırılması gereken bir alan sayılmaktadır.<ref name="refPonomaryovairina">Пономарьова Ірина (2008). [http://www.gagauz.org.ua/img_collection/file/%D0%9A%D1%80%D1%83%D0%B3%D0%BB%D1%8B%D0%B9_%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BB.pdf Вплив етнічних процесів на урумську мову греків Приазов’я (Azov'daki Helenlerin konustugu Urum dilinin etnik manadaki sürece tesiri)] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20150610223248/http://www.gagauz.org.ua/img_collection/file/%D0%9A%D1%80%D1%83%D0%B3%D0%BB%D1%8B%D0%B9_%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BB.pdf |date=10 Haziran 2015 }}. Круглий стіл: «Тюркомовні народи України» (мови та культури татар, гагаузів, урумів, караїмів і кримчаків)» (ІІ. Ukrayna'dakі Türkçe Konuşan Halklar Paneli (Gagauz, Urum, Karay, Kırımçak ve Kırım Tatarları'nın eğitim sorunları) Panelі.). – К.: Видавничий Дім Дмитра Бураго, 2008. sayfa: 149-168 {{uk icon}}</ref>
Kırım çıkışlı Urumlar, Kırım Tatar Türkçesine çok yakın olan Urum Türkçesini konuşmaktadırlar. Anadolu çıkışlı olan Urumların dili ise Urum Türkçesinden farklı olup daha çok Oğuz grubu lehçelerine ve Anadolu’nun Kars, Erzurum ağzına yakındır.<ref name="refHülyakasapoğluçengel"/> Sonradan, Anadolu çıkışlı Urumların diyalektleri Kars, Erzurum diyalektindedir. Kırım çıkışlı Urumların diyalektleri ise Kırım Tatar Türkçesindedir. Bir farkla ki, Kırım Tatar Türkçesi’nde ilk hece ''k'' sesi ''t'' sesine dönüşmediği hâlde Urum Türkçesinde ilk hece ''k'' sesi ''t'' sesine dönüşmektedir.<ref>Altınkaynak, Erdoğan (2003). [http://www.hbvdergisi.gazi.edu.tr/ui/dergiler/27-141-154.pdf Ukrayna'dan Hristiyan Türkler: Urumlar ve onların folklor ürünlerinden örnekler]. Hacı Bektaş Velî Dergisi Sayı No: 27, sayfa: 141-154</ref>
| |||