Türkiye'de cumhuriyetin ilanı: Revizyonlar arasındaki fark

reformların da önünü açan bir siyasal inkılap hareketidir.<ref name=sait>{{Web kaynağı | soyadı1 = Dinç | ad1 = Sait | başlık = Atatürkçü Düşünce Sistemine Göre Cumhuriyetçilik İlkesi | url = http://turkoloji.cu.edu.tr/ATATURK/arastirmalar/sait_dinc_ataturkcu_dusunce_sistemi_cumhuriyetcilik.pdf | website = http://turkoloji.cu.edu.tr | yayıncı = Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Merkezi web sitesi, 1 Eylül 2008 | erişimtarihi = 2 Aralık 2016 | arşivurl = httphttps://web.archive.org/web/20150430233002/http://turkoloji.cu.edu.tr:80/ATATURK/arastirmalar/sait_dinc_ataturkcu_dusunce_sistemi_cumhuriyetcilik.pdf | arşivtarihi = 30 Nisan 2015 | ölüurl = no }}</ref>

Anayasanın diğer maddelerinde yapılan değişiklikler ile [[cumhurbaşkanlığı]] makamı oluşturulmuş; Cumhurbaşkanının Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından kendi üyeleri arasından seçileceği öngörülmüş; hükûmetin kuruluş usulü değiştirilmiştir. Hükûmetin kuruluş şeması bakımından [[meclis hükûmeti]] sisteminden vazgeçilerek [[parlamenter sistem]]e geçilmiştir.<ref>{{Web kaynağı | soyadı1 = Gözler | ad1 = Kemal | başlık = 1921 Teşkilât-ı Esasîye Kanunu | url = http://www.anayasa.gen.tr/1921ay.htm | website = http://www.anayasa.gen.tr/ | yayıncı = Bursa, Ekin Kitabevi Yayınları, 2000 say 44-55'ten alınmıştır | erişimtarihi = 2 Aralık 2016 | arşivurl = httphttps://web.archive.org/web/20160304191727/http://www.anayasa.gen.tr/1921ay.htm | arşivtarihi = 4 Mart 2016 | ölüurl = no }}</ref>

1 Kasım 1922'den itibaren artık saltanatın olmadığı ülke, meclis hükûmeti tarafından yönetilmekteydi. Bu hükûmet sisteminde her bakan meclis tarafından seçildiğinden uyumsuz kişilerin bir araya geldiği hükûmet biçimine yol açmaktaydı; ayrıca her bir bakanlık için uzun süren tartışmalar yaşanmaktaydı.<ref name=dunyabulteni>{{Web kaynağı | soyadı1 = Aymalı | ad1 = Ömer | başlık = Cumhuriyet nasıl ilan edilmişti ? | url = http://www.dunyabulteni.net/haber/181254/cumhuriyet-nasil-ilan-edilmisti- | website = http://www.dunyabulteni.net | yayıncı = Dunyabulteni.net Tarih Dosyası, 29 Ekim 2011 | erişimtarihi = 3 Aralık 2016 | arşivurl = httphttps://web.archive.org/web/20161220031134/http://www.dunyabulteni.net/haber/181254/cumhuriyet-nasil-ilan-edilmisti- | arşivtarihi = 20 Aralık 2016 | ölüurl = no }}</ref> Yeni Meclis seçildikten sonra kurulan İcra Vekilleri Heyeti'nin üyeleri bu şartlar altına çalışmanın güçlüklerinden şikayetçi idi. Hükümetin zayıflığı, 23 Ekim'de net bir şekilde ortaya çıktı. Aynı zamanda Dahiliye Vekili olan İcra Vekilleri Heyeti Başkanı [[Ali Fethi Okyar|Fethi Bey]], Dahiliye Vekilliğini [[Ferit Tek|Ferit Tek Bey]]'e bırakmak istemiş ancak meclis bunu kabul etmeyerek Erzincan milletvekili [[Mehmet Sabit Sağıroğlu|Sabit Bey]]'i seçmişti. TBMM ikinci başkanı [[Ali Fuat Cebesoy|Ali Fuat Bey]] de görevi bırakmak isteyip yerine [[Yusuf Kemal Tengirşek|Yusuf Kemal Bey]]'i aday göstermiş ancak meclis kabul etmeyerek [[Rauf Orbay|Rauf Bey]]'i seçmiştir.<ref name=dunyabulteni/>

Halk Fırkası Grubunun toplantısından hemen sonra meclis toplantısı açıldı. Meclis başka konularla meşgul okurken, teklif edilen kanun tasarısı Kanun-ı Esasî Encümeni tarafından usulen incelenip tutanağı hazırlandı.<ref name=nutuk>{{Web kaynağı | soyadı1 = Atatürk | ad1 = Kemal | başlık = Nutuk (Bölüm 11) | url = http://www.ataturktoday.com/NutukBolum11.htm | website = http://www.ataturktoday.com | yayıncı = Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara 2004 (Bugünkü dille yayına hazırlayan: Zeynep Korkmaz) | erişimtarihi = 3 Aralık 2016 | arşivurl = httphttps://web.archive.org/web/20160506195708/http://www.ataturktoday.com:80/NutukBolum11.htm | arşivtarihi = 6 Mayıs 2016 | ölüurl = no }}</ref>{{Kaynak belirt}} Kanun, birçok konuşmacının "Yaşasın Cumhuriyet!" sesleriyle alkışlanan konuşmalarıyla kabul edildi.<ref name=nutuk/>{{Kaynak belirt}} Ardından cumhurbaşkanlığı seçimi yapıldı. 158 üyenin oybirliği ile Ankara Milletvekili Gazi Mustafa Kemal cumhurbaşkanı seçildi.{{Kaynak belirt}}