Sema (tasavvuf): Revizyonlar arasındaki fark
[kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k Kategori:Somut olmayan kültürel miras eklendi (HotCat) |
Rescuing 6 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0 |
||
18. satır:
'''Sema''' veya '''Sama''', ([[Arapça]]: سماع ), [[sufi]]nin musiki nağmelerini dinlerken sesi ve anlamı işitmesi, vecde gelip hareket etmesi ve kendinden geçip dönmesi anlamında bir tasavvuf terimi.
[[Arapça]]'da "''işitmek''" anlamındaki "semi" kelimesinden gelir ve mecazi olarak "''şarkı, nağme, musiki, raks''" anlamlarındadır.<ref name=tdvia>{{Web kaynağı | soyadı1 = Ceyhan | ad1 = Semih | başlık = Semâ | url = http://www.islamansiklopedisi.info/dia/pdf/c36/c360301.pdf | website = http://www.islamansiklopedisi.info | yayıncı = Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, yıl: 2009, cilt: 36 | erişimtarihi = 24 Şubat 2018 | arşivurl =
13. yüzyıl mutasavvıflarından [[Mevlânâ]] tarafından da dinî ve tasavvufi bir coşkunlukla icra edilen sema, bilhassa Mevlânâ'dan sonra gittikçe gelişmiş ve başlı başına bir ayin halini almıştır. Mevlevi sema törenleri Türkiye'nin [[UNESCO]] tarafından belirlenmiş [[UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listeleri|İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsilî Listesi]]''ne kayıtlı miraslarından birisidir.<ref name=millikom>{{Web kaynağı | başlık = Somut Olmayan Kültürel Miras Listelerinde Türkiye | url = http://www.unesco.org.tr/dokumanlar/somut_olmayan_km/SOKM_TR.pdf | website = http://www.unesco.org.tr/ | yayıncı = UNESCO Türkiye Milli Komisyon web sitesi | erişimtarihi = 24 Şubat 2018 | arşivurl =
[[Dosya:Istanbul_Whirling_Dervishes.webm|thumb|250px|İstanbul Semazenleri videosu]]
== Geçmişi ==
Sufiler, İslam'ın ilk devirlerinden itibaren semayı, vecdi, musiki ve şiir dinlerken kalkıp hareket etmeyi, dönmeyi kabul etmişlerdi. Ortaya çıkışından itibaren semanın İslam dini ile bağdaşıp-bağdaşmayacağı çok tartışılmış; sufilere göre helal; tarikatla ilgisi olmayan din bilginlerine göre ise haram kabul edilmiştir.<ref name=kerimkara/>
Mevlana çağından az önce yaşayan ve onunla çağdaş bulunan sufiler semayı ehline helal görmekte ve sema etmekteydiler.<ref name=turan>{{Web kaynağı | soyadı1 = Turan | ad1 = Namık Sinan | başlık = 17. Yüzyılda Osmanlı Tasavvuf Ritüelinde Semâ, Deveran ve Müziğin Püritanizmle İmtihan | url = https://www.academia.edu/30926672/17._Y%C3%BCzy%C4%B1lda_Osmanl%C4%B1_Tasavvuf_Rit%C3%BCelinde_Sem%C3%A2_Deveran_ve_M%C3%BCzi%C4%9Fin_P%C3%BCritanizmle_%C4%B0mtihan%C4%B1 | website = https://www.academia.edu/ | yayıncı = Akademik Porte, Tarih: Bahar 2016, Sayı:13 | erişimtarihi = 24 Şubat 2018 | arşivengelli = evet}}</ref> Sufiler sohbet ve zikir için bir araya geldiklerinde sohbet edilir, yapılan nasihatler dinlenir, bu arada konusu Allah sevgisi ve aşkı olan şiirler ve ilahiler okunurdu. ''Kavval'' ve ''goyende'' denilen güzel sesli kişiler tarafından söylenen şiirleri ve ilahileri dinleyen dervişler duygulanır, heyecanlanır, coşarak yerlerinden fırlar dönmeye başlarlardı. Dönme, derviş sakinleşinceye kadar sürerdi. Dervişlerin ferdî olarak da toplu olarak da döndükleri olurdu.<ref name=zuhur>{{Web kaynağı | soyadı1 = Uludağ | ad1 = Süleyman | başlık = Tasavvufta Sema | url = http://www.zuhurdergisi.com/yazi_290_Tasavvufta-Sem%C3%A2_29.html | website = http://www.zuhurdergisi.com | yayıncı = Zuhur Dergisi, 11 Ağustos 2012 | erişimtarihi = 24 Şubat 2018 | arşivurl =
Daha önce sema ile ilgilenmeyen Mevlana, [[Şems-i Tebrizî]] ile tanışıp onun etkisine girdikten sonra çeşitli vesilelerle coşmaya ve bazen vecde gelerek döne döne semaya başlamıştı. Mevlana'nın "''doyumsuz bir aşk şarabına''" benzettiği sema,<ref name=turan/> zamanla [[Mevlevilik|Mevlevîliğin]] ayin yöntemlerinden biri olarak kabul edilmiş; asırlar geçtikçe büsbütün sanatsal bir hal almıştır.<ref name=kerimkara/>
Mevlânâ'nın düşüncelerinin bir tarikat kimliğine bürünmesi oğlu [[Sultan Veled]]'in zamanında başlamışsa da semanın belli usul ve kurallara göre yapılması 15. yüzyılda Sultan Veled'in torunu Emîr Âlim Çelebi'nin oğlu Pîr Âdil Çelebi dönemine rastlar.<ref name=nuri/> Bu konudaki son düzenlemeler ise [[Konya]]'daki âsitânenin şeyhlerinden Pîr Hüseyin Çelebi tarafından 17. yüzyılda gerçekleştirilmiştir.<ref name=nuri>{{Web kaynağı | soyadı1 = Özcan | ad1 = Nuri | başlık = Mevlevi Ayini | url = http://www.islamansiklopedisi.info/dia/pdf/c29/c290284.pdf | website = http://www.islamansiklopedisi.info | yayıncı = Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 29, Yıl: 2004 | erişimtarihi = 24 Şubat 2018 | arşivurl =
Mevlevi Sema Törenleri, 2008 yılında [[UNESCO]] tarafından belirlenmiş [[UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listeleri|İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsilî Listesi]]''ne kaydedilmiştir.
|