Muhâkemetü'l-Lugateyn: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Aybeg (mesaj | katkılar)
Değişiklik özeti yok
Etiketler: Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği
InternetArchiveBot (mesaj | katkılar)
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0
1. satır:
'''Muhakemetü’l-Lugateyn''' (محاكمة اللغتين ''Muḥākemetü’l-Luġateyn''; anlamı: ''İki dilin yargılanması''), 15. yüzyıl edebî şahsiyetlerinden ünlü [[Ali Şir Nevaî]] tarafından [[Çağatay Türkçesi]] ile yazılmış bir eserdir.
Nevaî, edebî dil olarak Türk dilinin [[Farsça]]ya nazaran üstün olduğuna inanmış ve Aralık [[1499]]'da tamamlanmış Muhakemetü’l-Lugateyn'de de iddiasını savunmuştur. Ünlü eserinde iki dilin karşılaştırmasını söz varlığından örneklerle yaparken Farsçaya üstünlüğünü kanıtlamaya çalıştığı kendi dilini ''Türkî'', ''Türkçe'' şeklinde beyan etmiştir.<ref name=Akalin2013-362>Şükrü Halûk Akalın, “Türk Dünyasında Dil”, Yeni Türkiye, Temmuz-Ağustos 2013, Yıl 9, Sayı 53-54, Ankara, s. 362. ISSN 1300-4174</ref><ref>[{{Web kaynağı |url=http://www.turkoloji.cu.edu.tr/ESKI%20TURK%20DILI/abik.pdf |başlık=A. Deniz Abik, “Nevâyî'nin Üç Eserindeki Deyimlerin Farsça İle Karşılaştırılması”] |erişimtarihi=14 Ekim 2008 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20160310023344/http://turkoloji.cu.edu.tr/ESKI%20TURK%20DILI/abik.pdf |arşivtarihi=10 Mart 2016 |ölüurl=yes }}</ref> Özellikle Türk dilinin hayvan isimleri ve fiil zenginliği yönünden Farsçadan daha üstün olduğunu gösterir.
 
On beşinci yüzyılda Çağataycanın (Çağatay Türkçesinin) klasik bir yazı dili olarak kimlik kazanmasında Ali Şir Nevâyî'nin önemi bilinmektedir. Nevâyî öncesinde ve Nevâyî’nin çağında, Timurlular devletinde Türkçe yazan sanatçılar azdır. Nevâyî, Türkçeyi edebi dil olarak kullanmayan, Farsça yazan çağdaşlarına çatar. Çağdaşlarının Farsçanın karşısında edebî dil olarak Türkçeyi yetersiz görmelerini eleştirir; eğer emek verilirse Türkçenin de Farsça kadar, hatta daha fazla anlatım inceliklerine sahip olduğunun görüleceğini belirtir. Bu görüşlerini Muhakemetül-lugateyn'de görürüz.<ref>Deniz,ABİK,"[http://turkolojimakaleleri.page.tl/NEV%C2Y%CE-h-N%26%23304%3BN--Ue-%C7-ESER%26%23304%3BNDEK%26%23304%3B-DEY%26%23304%3BMLER%26%23304%3BN-FARS%C7A-%26%23304%3BLE-KAR%26%23350%3BILA%26%23350%3BTIRILMASI.htm NEVÂYÎ'NİN ÜÇ ESERİNDEKİ DEYİMLERİN FARSÇA İLE KARŞILAŞTIRILMASI]",[http://turkolojimakaleleri.page.tl Türkoloji Makaleleri] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20160331061903/http://turkolojimakaleleri.page.tl/ |date=31 Mart 2016 }}</ref>
 
[[Ali Şir Nevaî]] bu eserde yeryüzündeki başlıca dilleri [[Arapça]], [[Hintçe]], [[Türkçe]] (bugünkü algıyla Çağatayca) ve Farsça olarak sayar. Arapçanın en üstün ve Hintçenin en değersiz dil olduğunun bilinen bir gerçek olduğunu ifade ettikten sonra, geri kalan iki dil arasında hangisinin daha üstün olduğunu çeşitli delillere dayanarak münakaşa eder. Sonuç olarak Çağataycanın Farsçadan daha üstün bir dil olduğunu ispat eder.