Muhabbet kuşu: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Gerekçe: + deneme amaçlı değişiklik |
Rescuing 15 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0 |
||
19. satır:
'''Muhabbet kuşu''' (''Melopsittacus undulatus''), [[papağan]] türleri içerisinde yer alan, [[evcil hayvanlar|evcil]] bir kuş türü.
[[Avustralya]] kıtasına özgü ''Melopsittacus'' cinsinin içinde yer alan tek türdür. Küçük, uzun [[kuyruk]]lu bu kuşlar yabani ortamda genel olarak yeşil veya sarı [[tüy]] rengine ve [[kanat]]larında siyah taralı çizgilere sahiptir. Bu alımlı dış görünüşlerinden ötürü, muhabbet kuşları, dünya genelinde yoğun olarak evcil olarak beslenmektedir. Evlerde beslenen muhabbet kuşları mavi, beyaz, tamamen sarı veya tamamen beyaz renge sahip olabildikleri gibi, çok farklı kombinasyonlarda olabilirler. Öyle ki bazı muhabbet kuşlarının [[ibik]]leri bile bulunabilmektedir. Doğal ortamlarında ağırlıklı olarak [[tohum]]la beslenen bu tür, [[Avustralya]]'nın kurak bölgelerindeki zorlu koşullarda beş milyon yıldan beri varlıklarını sürdürmektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.birdhealth.com.au/bird/budgie/article.html | başlık = Dr. Marshall's Philosophy on Breeding Exhibition Budgerigars | erişimtarihi = 19 Ocak 2007 | yayımcı = Bird Health | yıl = 2004 | arşivurl =
Muhabbet kuşları, [[kırmızı papağan]]lar ve [[incir papağanı|incir papağanlarıyla]] yakın akrabadırlar.<ref name=wright>{{Dergi kaynağı|son=Wright|ad=TF|yardımcıyazarlar=Schirtzinger EE, Matsumoto T, Eberhard JR, Graves GR, Sanchez JJ, Capelli S, Mueller H, Scharpegge J, Chambers GK and Fleischer RC|yıl=2008|başlık=A multilocus molecular phylogeny of the parrots (Psittaciformes): Support for a Gondwanan origin during the Cretaceous.|journal=Molecular Biology and Evolution|cilt=25|sayfalar=2141–2156|doi= 10.1093/molbev/msn160|pmid=18653733|sayı=10|pmc=2727385}}</ref><ref name=tokita>{{Dergi kaynağı|soyadı=Tokita |ad=M|yardımcıyazarlar=Kiyoshi T and Armstrong KN |yıl=2007|başlık=Evolution of craniofacial novelty in parrots through developmental modularity and heterochrony.|journal=Evolution & Development|cilt=9|sayfalar=590–601|url=http://www3.interscience.wiley.com/journal/118546207/abstract}}</ref><ref name=deKloet>{{Dergi kaynağı|soyadı=de Kloet|ad=RS|yardımcıyazarlar=de Kloet SR|yıl=2005|başlık=The evolution of the spindlin gene in birds: Sequence analysis of an intron of the spindlin W and Z gene reveals four major divisions of the Psittaciformes.|journal=Molecular Phylogenetics and Evolution|cilt=36|sayfalar=706–721|doi=10.1016/j.ympev.2005.03.013|pmid=16099384|sayı=3}}</ref><ref name="Schweizer">{{Dergi kaynağı|başlık=The evolutionary diversification of parrots supports a taxon pulse model with multiple trans-oceanic dispersal events and local radiations|journal=Molecular Phylogenetics and Evolution|yıl=2009|ad=M. |soyadı=Schweizer |yardımcıyazarlar=Seehausen O, Güntert M and Hertwig ST|cilt=online|doi= 10.1016/j.ympev.2009.08.021|url=|biçim=|erişimtarihi=|sayfa=984 }}</ref>
50. satır:
[[Avustralya]]'da doğal ortamlarında yaşayan muhabbet kuşları, [[evcil hayvan|evcil]] olanlarına göre daha küçüktür. Bunun yanında evcilleşmiş olan kuşlarda mavi, gri, alaca, menekşe gibi renkler hakim olabilir. Ancak [[pet shop|evcil hayvan dükkânlarında]] en çok mavi, yeşil ve sarı olanlarına rastlanır. Birçok diğer [[papağan]]da olduğu gibi, bu kuş türünün de [[kanat]]ları [[morötesi ışık]] altında [[floresan]] özellik gösterir. Bu durumun [[cinsel seçilim]] ve [[kur]] yapma ile bağlantılı olduğu düşünülmektedir.<ref name=UV>{{Web kaynağı | url = http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1088876/ | başlık = Ultraviolet vision, fluorescence and mate choice in a parrot, the budgerigar Melopsittacus undulatus. | erişimtarihi =7 Mayıs 2007| yıl = 2001 | yazar = S M Pearn, A T Bennett, and I C Cuthill | arşivengelli = evet}}</ref>
[[Burun (organ)|Burun]] bölgesinin rengi, cinsiyetler arasında farklılıklar gösterir. Erkek bireylerin burunları mor ve koyu pembeyken, dişilerin burunları beyaza yakın renklere sahiptir. Bazı dişilerin burunları yavrulama dönemlerinde kahverengiye döner. Ancak [[albinoluk]] veya bazı diğer genetik bozuklukluğa sahip olan erkeklerin burunları daima açık pembe kalır.<ref name=forshaw/><ref name=sex>{{Web kaynağı | url = http://www.birds-online.de/allgemein/geschlecht_en.htm | başlık = Birds Online — How to tell the sex of a budgie | erişimtarihi = 25 Nisan 2006 | arşivurl =
[[Dosya:Budgerigar carpet95.ogg|thumb|250px|sağ|Doğal ortamda bir muhabbet kuşu topluluğu. ([[Queensland, Avustralya]])]]
Altı aylıktan daha büyük muhabbet kuşlarının cinsiyetleri, gerek burun renkleri, gerek davranışları, gerekse [[kafatası]] şekilleri nedeniyle rahatça anlaşılabilir.
Erkekler genelde mutlu, dışa dönük, kura yatkın, barışçıl ve ötücüdürler Ele ve omuza gelmeyi severler.Cinsel organları bulunmaz .<ref>http://www.pet-informed-veterinary-advice-online.com/bird-sexing.html</ref> Dişiler genelde baskın ve sosyal açıdan hoşgörüsüzdür.<ref>{{Web kaynağı | url = http://talkbudgies.com/faq.php?faq=general_information#faq_gender | başlık = Talk Budgies FAQ | erişimtarihi = 30 Nisan 2008 | arşivurl =
{{Temiz|left}}
61. satır:
== Ekoloji ==
Muhabbet kuşları göçmen kuşlar olup, genel olarak Avustralya'daki çalılık, çimenlik ve açık ormanlık alanlarda bulunurlar. Genel olarak küçük [[sürü]]ler halinde gezinen bu kuşlar, bazı durumlarda büyük sürüler de oluşturabilirler. Sürekli yer değiştirme eğiliminde olan muhabbet kuşları, [[besin]] ve [[su]]yun durumuna göre sürekli göç ederler.<ref name=forshaw/> [[Kuraklık]] sonucunda toplu halde ormanlık veya kıyısal alanlara giderler. Besinlerini genel olarak [[tohum]]lar, [[spinifeks]]ler, [[çimen]]ler, [[ot]]lar ve bazen de olgunlaşmış [[buğday]]lar oluşturur.<ref name=forshaw/><ref name="wild budgie">{{Web kaynağı | url = http://freespace.virgin.net/cobber.budgies/wildphoto.html | başlık = The Wild Budgerigar | erişimtarihi = 25 Nisan 2006 | biçim = article | arşivurl =
[[St. Petersburg, Florida]], [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]'de doğaya bırakılmış yabani muhabbet kuşu sürüleri 1940'lardan beri gözlenmektedir. Ancak günümüzde 1980'lerin başında oldukları kadar bol değildirler. Bunun nedeni olarak bu kuşların [[bayağı sığırcık]] ve [[serçe]]lerle rekabete girerek bu rekabette yenik düşmesi gösterilmektedir.<ref>Pranty 2001</ref>
78. satır:
Evcil muhabbet kuşları [[konuşma]]yı öğrenebilir, yeni tür ıslıklar çalabilir ve insanlarla oyun oynayabilir. Dişi ve erkek bireyler mimik sesler öğrenme ve bunları taklit etme eğilimi içindedir. Ancak bu yetenek erkek bireylerde daha gelişmiş durumdadır. Dişi bireyler genelde konuşmayı öğrendiklerinde bir düzineden daha fazla kelime öğrenemez. Erkeklerin öğrendiği kelime sayısı ise yüzlere ulaşabilir.
[[Dosya:Melopsittacus undulatus flock.jpg|thumb|sağ|[[Kuşhane]]deki bir muhabbet kuşu topluluğu.]]
Evcil muhabbet kuşlarının yaşam süreleri beş ile sekiz yıl arasında değişir. Ancak 15-20 yıla ulaşan kuşlar bilinmektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.birds-online.de/allgemein/alter_en.htm | başlık = Birds Online — Life span of a budgie | erişimtarihi = 26 Aralık 2005 | arşivurl =
Özellikle dişilerin [[içgüdü]]sel olarak sahip olduğu çiğneme isteği, çeşitli yardımcı aletlerle beraber doyrulmalıdır. Bu sayede kuşların gagalarının törpülenme gereksinimi de sağlanmış olur.
111. satır:
Muhabbet kuşları da dahil, [[Kea papağanı]] hariç olmak üzere tüm papağanlar [[otçul]]dur. Ancak tam haşlanmış [[yumurta]] gibi hayvansal bazı besinler de, ara sıra kullanılmak koşuluyla ve kuşların hızlı büyümesi, üremesi, hızlı tüy dökmesi veya iyileşmesi için gereken [[hayvansal protein]]i sağlamak amacıyla kullanılabilir. Ancak gereğinden fazla hayvansal proteinle beslenmek, muhabbet kuşlarının sağlığını olumsuz etkileyebilir.
[[Alkol]], [[avokado]], [[çikolata]], [[kafein]], [[laktoz]] içerikli besinler, [[sarımsak]] ve [[soğan]], muhabbet kuşları için oldukça toksik olup, kesinlikle bu kuşlara verilmemelidir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.exoticpetvet.net/avian/budgietiel.html | başlık = Medical Conditions and Diseases of the Budgerigar and Cockatiel | erişimtarihi = 26 Nisan 2006 | yayımcı = ExoticPetVet.Net | yazar = Margaret A. Wissman, D.V.M., D.A.B.V.P. | biçim = article | arşivurl =
=== Yumurtlama ===
117. satır:
Doğal ortamlarında, muhabbet kuşlarının Kuzey [[Avustralya]]'daki [[üreme mevsimi|üreme mevsimleri]] Haziran ile Eylül arası, Güney Avustralya'daki üreme mevsimleri Ağustos ile Ocak arasıdır. Yine de bu kuşlar bol besin bulunduğu sürece, her zaman [[çiftleşme|çiftleşebilirler]].<ref name=forshaw/> Eşlerinin tüylerini gagalarıyla düzelten ve onları bizzat besleyen muhabbet kuşları, genelde kendi yedikleri tohumları eşlerinin ağzına kusarlar. Avustralya çapında bazı bölgelerde [[tarım]] suyuna erişilebiliriğin artmasıyla beraber bu kuşların nüfusu hızlı bir artış göstermiştir. [[Kuş yuvası|Yuvalar]]ını ağaç kovuklarına, [[çit]]lere, yerdeki [[kütük]]lere yapan muhabbet kuşları, 18 ilâ 21 gün süren kuluçka sürelerinin sonunda 4-6 yavru dünyaya getirir. Yumurtadan çıktıktan 30 gün sonra bu yavrular yuvayı terk etmeye başlar.<ref name=forshaw/><ref name="wild budgie" />
Doğal ortamda, tüm papağan türlerinin delikli ağaç veya kütüklere gereksinimleri vardır. Bu özellik dolayısıyla, yapay ortamda üretilen yuvalar sayesinde bu kuşların barınma ihtiyacı rahatlıkla sağlanabilir. Yumurtalar 1 ilâ 2 cm uzunlığında düz beyaz renge sahiptir. Dişiler erkek olmaksızın yumurtlayabilir, ancak bu yumurtalar [[döllenme]]diğinden dolayı çatlamazlar. Dişi muhabbet kuşlarının burun renkleri yumurtlama dönemlerinde kahverengiye yaklaşır.<ref name="Talk Budgies — Breeding">{{Web kaynağı | url = http://talkbudgies.com/showthread.php?t=14758 | başlık = Talk Budgies — Breeding | erişimtarihi = 1 Mayıs 2008 | arşivurl =
=== Yavrulama sorunları ===
142. satır:
== Konuşma özelliği ==
Erkek muhabbet kuşları, konuşma özellikleriyle en bilindik papağan türlerinden biridir. Dişi muhabbet kuşları da konuşma yetisine sahiptirler fakat erkek kuşlar biraz daha yatkındır. [[Amerikalılar|Amerikalı]] Camille Jordan'ın sahibi olduğu, 1994 yılında ölen Puck adlı bir muhabbet kuşu, ezberlediği 1.728 kelime ile herhangi bir diğer kuştan daha çok kelime bilgisine sahipti. Puck'ın bu başarısı, onu 1995 [[Guinness Rekorlar Kitabı]]'na geçirdi.<ref>{{Kitap kaynağı|editör= Claire Folkard (ed.) |başlık=Guinness World Records 2004 |yayımcı=Guinness World Records Limited |isbn=085112-180-2 |sayfalar=54}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = http://birdwithmostwords.com/ | başlık = The Bird with the Largest Vocabulary in the World | erişimtarihi = 6 Ocak 2007 | arşivurl =
2001 yılında yine Victor adında bir muhabbet kuşunun bazı kayda değer başarıları ilgi uyandırdı. Victor'un sahibi olan [[Kanada]]lı Ryan B. Reynolds, kuşunun karşılıklı diyalog içine girebildiğini ve ileri görüşlülük özelliğine sahip olduğunu belirtti.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.budgieresearch.com | başlık = Budgie Research | erişimtarihi = 28 Kasım 2008 | arşivurl =
== Ayrıca bakınız ==
163. satır:
== Dış bağlantılar ==
<!-- PLEASE DO NOT ADD LINKS without discussing on the talk page. -->
* [https://archive.is/20121216083747/http://www.holisticbirds.com/pages/budgie0601.htm A True Ambassador: the Budgerigar] Referenced article on budgerigars
* [http://www.budgies.org/info/plants.html List of Plants & Branches Hazardous to Birds] Referenced list oriented toward pet birds
* [
* [https://web.archive.org/web/20140112094908/http://www.budgieplace.com/colorsguide.html Budgie colors and mutations] Budgerigar mutations with illustrations
* [http://ibc.lynxeds.com/species/budgerigar-melopsittacus-undulatus wild Budgerigar videos] on the Internet Bird Collection
* [http://www.parrotresearch.com/ A Journey Into the Mind of a Context Speaking Parrot] <!-- add appropriate description. //-->
| |||