Metin And: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
düzeltme AWB ile
Bjelica (mesaj | katkılar)
1. satır:
{{Kişi bilgi kutusu
{{ kayda değerlik|tarih=Ağustos 2017}}
| isim = Metin And
{{Kitap bilgi kutusu
| resim = Metin And.png
| Kitap_adı = Tiyatro Kılavuzu
| resim_boyutu =
| Resim = Tiyatro Kılavuzu Metin And 1973 Milliyet.jpg
| başlık =
| Resim_altı = Kitabın 1973 tarihli ilk baskısının ön kapağı
| doğum_adı =
| Yazarı = [[Metin And]]
| doğum_tarihi = {{doğum tarihi|1927|06|17}}
| Orijinal_isim =
| doğum_yeri = [[İstanbul]], [[Türkiye]]
| Çevirmen =
| kaybolma_tarihi =
| Kapak_tasarımı = İsmet N. İslimyeli
| kaybolma_yeri =
| Ülke = [[Türkiye]] {{Bayraksimge|Türkiye}}
| kaybolma_durumu =
| Özgün_dil = [[Türkçe]]
| ölüm_tarihi = {{ölüm tarihi ve yaşı|2008|09|30|1927|06|17}}
| Seri_adı = Bilim Kitaplığı serisinin 6. kitabı
| ölüm_yeri = [[Ankara]], [[Türkiye]]
| Konu = Tiyatro
| ölüm_sebebi =
| Türü = Başvuru, inceleme
| bedeninin_bulunuşu =
| Yayınevi = Milliyet Yayınları
| yattığı_yer =
| Basım_tarihi = Temmuz 1973 (1. Baskı)
| yattığı_yerin_koordinatları =
| Türkçe_basım_tarihi =
| anıtlar =
| yayın_ortamı = Baskı, ciltli şömizli sert kapaklı (25 Lira)
| ikamet =
| Sayfa_sayısı = 496
| milliyeti =
| isbn_id =
| oclcsoyu =
| deweyvatandaşlık =
| kongresavaşları =
| diğer_adları =
| Seride_önceki =
| tanınma_nedeni =
| Seride_sonraki =
| rütbesi =
| eğitim = [[İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi]]
| alma_mater =
| aktif_yılları =
| işveren =
| organizasyon =
| ajans =
| meslek = [[Bilim insanı]], [[yazar]], araştırmacı, [[hukukçu]]
| unvan =
| maaş =
| net_değer =
| etkiledikleri =
| etkilendikleri =
| boy =
| kilo =
| televizyon =
| dönem =
| önceki =
| sonraki =
| parti =
| boards =
| din =
| mezhep =
| ebeveynler =
| aile =
| eş =
| çocukları =
| partner =
| akrabalar =
| diğer =
| diğer2 =
| diğer3 =
| diğer4 =
| diğer5 =
| diğer6 =
| imza =
| ödülleri =
| website =
}}
'''Metin And''' (d. [[17 Haziran]] [[1927]], [[İstanbul]] – ö. [[30 Eylül]] [[2008]], [[Ankara]]), [[Türkler|Türk]] [[bilim insanı]], [[yazar]], performans, tiyatro, illüzyon sanatı ve sanat tarihi araştırmacısı ve [[hukukçu]]dur.
'''Tiyatro Kılavuzu''', Türk sanat tarihi araştırmacısı, akademisyen ve yazar [[Metin And]]'ın dünya ve Türk tiyatrosunu ayrıntılarıyla inceleyen başvuru kitabıdır. İlk baskısı 1973 tarihinde Milliyet Yayınları tarafından yapılmıştır.
 
17 Haziran 1927’de [[İstanbul]]’da doğdu. [[Galatasaray Lisesi]] ve [[İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi]]'nden mezun olduktan sonra [[yüksek lisans]] yapmak için önce [[Londra]]’ya, daha sonra bale, opera ve tiyatro eğitimi için [[Rockefeller Vakfı]] bursuyla [[New York]]'a gitti.
And, bu kitabında tiyatronun ilk çağlardan günümüze kadar olan gelişimini ayrıntılı bir biçimde incelemiş, tiyatroda köklü değişikliklere yol açan tiyatro kuramcılarını anlatmış, tiyatro akımlarına değinmiş, ayrıca sahne tekniği ve tiyatro terimlerine de yer vermiştir<ref name="MILL">{{dergi kaynağı| son=Yavuz |ilk = Hilmi | başlık= Yeni yayınlar/Tiyatro Kılavuzu | dergi= [[Milliyet Sanat Dergisi]] |sayfalar= sayfa: 44 |cilt= Sayı 45 |tarih=14 Eylül 1973|url=http://gazetearsivi.milliyet.com.tr/Ara.aspx?araKelime=Tiyatro%20k%C4%B1lavuzu&isAdv=false |erişimtarihi= 9 Mart 2013}}</ref>
 
Yazı hayatına 1954 yılında edebiyat, opera ve bale eleştirmenliği ile başlayan And, [[Ulus (gazete)|Ulus]] gazetesinde 15 yıl boyunca tiyatro eleştirileri yazdı. Ayrıca [[Forum]], [[Değişim (dergi)|Değişim]], [[Dost (dergi)|Dost]], [[Türk Dili dergisi]] dergilerinde yazıları yayınlandı. Kuruluşundan itibaren [[Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi]] Tiyatro Bölümü’nde ([[DTCF Tiyatro Bölümü]]) otuz yılı aşkın süre ile öğretim üyeliği yaptıktan sonra 1994’te emekli oldu. Sonrasında Boğaziçi Üniversitesi ve Bilkent Üniversitesi'nde üçer yıl "Kültür Tarihi" dersleri verdi. [[Milliyet (gazete)|Milliyet]] ve [[Vatan (gazete)|Vatan]] gazetelerinde yazıları yayımlandı.
Metin And "Tiyatro Kılavuzu"nu, "Tiyatronun tarihi" ve "Dramın tarihi" olmak üzere iki ana bölüme ayırmıştır. Kitabın sonuna da görece daha küçük bir "Türk Tiyatrosu" bölümü eklemiştir. Kitabın sonunda ayrıca oldukça kapsamlı bir "Tiyatro terimleri sözlüğü" de bulunmaktadır. Kitapta tiyatro tarihiyle ilgili fotoğraf, gravür, kroki ve çizimlere de yer verilmiştir.
 
And, bazıları yabancı dillerde olmak üzere 50 kadar kitap, 1500 kadar bilimsel inceleme, tanıtma-eleştiri yazısı ve ansiklopedi maddesi kaleme aldı.
== Arka plân ==
Metin And bu kitabını yayımladığında [[Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi]]'ne bağlı "Tiyatro Kürsüsü"nde öğretim üyesiydi ve bu kitapla hemen hemen aynı günlerde Cumhuriyetin kuruluşunun 50. yıldönümü dolayısıyla "İş Bankası Kültür Yayınları" için [[50 Yılın Türk Tiyatrosu]] adında bir araştırma-başvuru kitabı daha yazmıştı. "50 Yılın Türk Tiyatrosu" yazarın dört ciltlik kapsamlı eseri "Türk Tiyatrosu Tarihi"nin 1923-1973 yılları arasını kapsayan dördüncü cildini oluşturmaktaydı<ref name="MILL" />. Yazarın ayrıca [[100 Soruda Türk Tiyatrosu]] ve [[Geleneksel Türk Tiyatrosu]] adlı iki kitabı daha önce "Gerçek Yayınevi"nden çıkmıştı. Osmanlı ve geleneksel Türk tiyatrosuna, gölge oyununa, Antik Dönem tiyatrosuna, Türk köylü danslarına vb eğildiği onlarca inceleme kitabı olan And'ın bu kitabının diğerlerinden farkı hem dünya hem de Türk tiyatrosunu bütünüyle tek bir cilt içinde toparlamış olmasıdır. Bu anlamıyla kitap adının da çağrıştırdığı gibi bir tiyatro başvuru kitabı, bir kılavuz niteliğindedir. Arka kapağındaki tanıtım yazısında, kitabın tiyatro sevenler kadar tiyatro eğitimi alanlar için de iyi bir rehber olacağı ileri sürülmüştür.
 
Metin And, [[Türk Dil Kurumu]] Bilim Ödülü (1970), Türkiye İş Bankası Bilimsel Araştırma Ödülü (1980), [[Sedat Simavi Sosyal Bilimler Ödülü]] (1983), Fransa Hükümeti’nin ''"Officier de l’ordre des Arts et des Letres"'' nişanı (1985), İtalya Cumhurbaşkanı’nın Şövalyelik nişanı (1991), Türkiye Bilimler Akademisi Hizmet Ödülü (1998) gibi ödül ve nişanlar aldı.
Metin And kitabının önsözünde, Türkiye'de sahnelenen tiyatro oyunları ve tiyatro seyircisi hızla artmaktayken, tiyatro konusunda yazılan kitap sayısının aynı hızda artmadığından bahsetmekte, seyircinin tiyatro afişlerinde gördüğü "Aristophanes", "İbsen","Çehov" gibi adlarla, basında tiyatro eleştirilerini okurken gözüne çarpan "epik tiyatro", "romantizm", "trajedya" gibi terimleri zihninde tam yerli yerine oturtamadığını gördüğünü, Türk tiyatro seyircisinin hissettiği "bu boşluğu bir ölçüde doldurabilmek" için bu kapsayıcı kitabı yazma gereği duyduğunu belirtmiştir<ref name="AND">{{Kitap kaynağı|son=And|ilk=Metin|yazarlink=Metin And|yıl=1973|başlık=Tiyatro Kılavuzu|yayımcı=Milliyet Yayınları|sayfalar=sayfa 11}}</ref>.
 
== BölümleriEserleri ==
<div class="references-small">
Metin And kitabını iki ana bölüme ayırmıştı: "Tiyatronun tarihi" ve "Dramın tarihi". "Türk Tiyatrosu"na da kısaca değindiği üçüncü bir bölüm de kitabın sonunda yer almaktadır. Bazı tiyatro terimlerinin açıklamalarının yanı sıra, diğer bazı dillerdeki karşılıklarının da belirtildiği bir ek bölüm de kitabın son sayfalarına eklenmiştir. Kitabın aşağıda özetlenmiş ana yapısına ve ana başlıklarına göz atıldığında içeriği hakkında genel bir fikir sahibi olmak mümkündür. Bölüm başlıklarının imlâsı kitaptaki şekli korunarak buraya aktarılmıştır.
=== Türkçe ===
* Önsöz
* ''Kırk gün kırk gece''
* Tiyatro ve Dram Nasıl Doğdu?
* ''Türk Köylü Dansları''
=== 1. Tiyatronun tarihi ===
* ''100 Soruda Türk Tiyatrosu''
{{Sütun-başla}}
* ''[[Tiyatro Kılavuzu]]''
{{Sütun-4}}
* ''Dünyada ve Bizde Gölge Oyunu''
'''Tiyatro Seyircisi'''
* ''Geleneksel Türk Tiyatrosu''
* Yunan-Roma
* ''Atatürk ve Tiyatro''
* Ortaçağ
* ''Türkiye'de İtalyan Sahnesi,İtalyan Sahnesinde Türkiye''
* Rönesans
* ''Osmanlı Tiyatrosu''
* XVII. ve XVIII. Yüzyıl
* ''Türk Tiyatrosunun Evreleri''
* Doğu Tiyatrosu
* ''Tanzimat ve İstibdat Döneminde Türk Tiyatrosu''
* XIX. Yüzyıl
* ''Meşrutiyet Döneminde Türk Tiyatrosu''
* Birinci Dünya Savaşı'ndan Sonra
* ''50 Yılın Türk Tiyatrosu''
* ''Dionisos ve Anadolu Köylüsü''
* ''Oyun ve Bügü''
* ''Ritüelden Drama (Kerbelâ - Muharrem - Ta'ziye)''
* ''Ataç Tiyatroda''
* ''İnsanüstülük Taslayanların İçyüzü''
 
=== İngilizce ===
'''Oyuncu'''
* ''Magic In Istanbul''
* Yunan'da Oyuncu
* ''A History of Theatre and Popular Entertainment in Turkey'' (Forum Yayınları, Ankara, 1964)
* Roma'da Oyuncu
* {{Kitap kaynağı| başlık = Drama at the Crossroads: Turkish Performing Arts link past and present, East and West ISBN 978-975-428-026-5|yazar= Metin And|yayımcı=Isis Press|yıl=|dil=İngilizce}}
* Ortaçağ
* {{Kitap kaynağı| başlık = Istanbul in the 16th Century: The City, the Palace, Daily Life ISBN 978-975-7880-03-5 |yazar= Metin And|yayımcı=[[Akbank]]|yıl=|dil=İngilizce}}
* Rönesans
* ''Karagöz: Turkish Shadow Theatre'' (Dost Yayınları, İstanbul, 1975)
* Fransa'nın Altın Çağı
* ''A Pictorial History of Turkish Dancing'' (Dost Yayınları, Ankara, 1976)
* Restoration'da İngiltere
* XVIII.Yüzyıl
* Asya Tiyatrosunda Oyunculuk
* XIX.Yüzyıl XX.Yüzyıl
{{Sütun-4}}
 
=== Fransızca ===
'''Oyun Yerleri-Tiyatrolar'''
* {{Kitap kaynağı| başlık = Theatres d'ombres: Tradition et modernite ISBN 978-2-85802-642-5 | yazar= Metin And, Stathes Damianakos, L. Amoros|yayımcı=Institut international de la marionnette | yıl= |dil=Fransızca}}
* Yunan ve Roma'da
</div>
* Ortaçağda
* Rönesansta
* Elisabeth İngilteresi
* Rönesans'ta İspanya'da Tiyatrolar
* Fransa
* Restoration'da İngiltere'de Tiyatrolar
* XVIII. Yüzyıl
* Asya'da Tiyatrolar
* XIX. Yüzyıl
* XX. Yüzyıl
 
== Dış bağlantılar ==
'''Dekor-Giyim-Işık'''
<div class="references-small">
* Eski Yunan'da
* {{Web kaynağı | url = http://www.ntvmsnbc.com/news/460906.asp Haber: | başlık = Metin And hayatını kaybetti | erişimtarihi = | yayımcı = [[NTV]] | tarih =8 Ekim 2008| dil = Türkçe | arşivengelli = evet}}
* Roma'da
* {{Web kaynağı | url = http://www.nanzan-u.ac.jp/SHUBUNKEN/publications/afs/pdf/a336.pdf Kritik: | başlık = Turkish Dancing. From folk dancing to whirling dervishes, belly dancing to ballet. With 194 illustrations, 101 of them in color. Ankara, Dost Yayinlari 1976, 182 pages. | erişimtarihi = | yayımcı = Nanzan Institute for Religion and Culture, [[Nanzan Üniversitesi]], [[Japonya]] | dil = İngilizce | arşivengelli = evet}}
* Ortaçağ
* {{Web kaynağı | url = http://www.ingentaconnect.com/content/brill/dwi/1961/00000006/F0020003/art00042;jsessionid=2oft2mn0xxg90.alexandra Kritik: | başlık = Kırk Gün Kırk Gece: Eski donanma ve şenliklerde seyirlik oyunlan (Vierzig Tage - vierzig Nächte. Schaustellungen bei den alten Illuminationen und Belustigungen) | erişimtarihi = | yayımcı = [[Brill]], Die Welt des Islams, Volume 6, Numbers 3-4 | tarih = 1961 | yazar = Fr. Taeschner | dil = Almanca | arşivengelli = evet}}
* Rönesans'ta
* {{Web kaynağı | url = http://www.britannica.com/eb/article-13871/Islamic-arts Ansiklopedi maddesi: | başlık = Islamic Arts: A History of Theatre and Popular Entertainment in Turkey by Metin And | erişimtarihi = | yayımcı = [[Encyclopædia Britannica]] | dil = İngilizce | arşivengelli = evet}}
* Elizabeth Çağı İngilteresi
{{Kaynakça}}
* İspanya'da
</div>
* Fransa'da Altın Çağ
<br>
* Restoration'da İngiltere
{{Başlangıç kutusu}}
* XVIII. Yüzyıl
{{Sıra kutusu |
* Asya Tiyatrosunda
önce= [[Doğan Hızlan]] |
* XIX. Yüzyıl
başlık=[[İstanbul Kitap Fuarı]]'nda onur yazarı |
* Tiyatro Devrimi
yıllar=[[2007|26. İstanbul Kitap Fuarı]] |
* XX. Yüzyıl
sonra= [[Füruzan]]
{{Sütun-4}}
}}
 
{{Bitiş kutusu}}
'''Sahneye Koyucu ve Tiyatro Estetiği'''
* Yunan ve Roma
* Ortaçağ
* Elizabeth Çağı İngilteresi
* XVII.Yüzyıl1
* XVIII.Yüzyıl
* Asya Tiyatrolarında
* Meiningen Dükü
* Antoine
* Wagner
* Appia
* Graig
* Stanislavski
* Copeau
* Reinhardt
* Tairov
* Meyerhold
* Vakhtangov
* Piscator
* Brecht
* Cartel Des Quatre
* Artaud
* İngiltere'de
* A.B.D.'de
* Fransa'da
* İtalya'da
{{Sütun-4}}
 
'''Tiyatro Toplulukları ve Yönetimi'''
* Yunan ve Roma
* Ortaçağ
* Rönesans
* Commedia Dell'Arte
* XVII. Yüzyıl
* XVIII. Yüzyıl
* XIX. Yüzyıl
* XX. Yüzyıl
{{Sütun-sonu}}
 
=== 2. Dramın tarihi ===
{{Div sütunu|cols=4}}
* Eski Çağlarda Dram
* Yunan Tragedyası
* Yunan Tragedyasının Üç Ustası
* Eski Komedya
* Yeni Komedya
* Hint Dramı
* Ortaçağda Dinî ve Din Dışı Dram
* Rönesans'ta Dram
* İtalya
* Tragedyalar
* Pastorallar ve Operalar
* Commedia Dell'Arte
* Fransa
* İspanya:Lopede Vega ve Calderon
* Cizvitler
* İngiltere
* Shakespeare ve Öncüleri
* Fransa: Klasik Çağ
* Molière ve Komedya
* Japonya: Nove Kabuki
* Restoration v eTöreler Komedyası
* XVIII. Yüzyıl
* Tragedya ve Opera
* Ağır Operalar Güldürü Operalar
* Burjuva Komedisi
* Gozzi ve Goldoni
* Kuzey'de Holberg
* Komedya: Sheridan, Goldsmith, Beaumarchai
* Duygusal Dram
* Romantik Tiyatro
* Tragedyadan Melodrama
* Alman Romantik Dramı: Leasing ve Goethe
* Schiller
* Schiller'in Ardından Alman Tiyatrosu
* Melodram Eğilimi:Kotzebue
* Fransa'da ve İngiltere'de Melodram:
* Pixérécourt ve Sonrası
* Büchner
* Rusya'da Romantizmin İzleri
* Fransa'da Romantizm
* İngiltere ve Doğu Avrupa
* Vodvil Eğilimi
* Almanya'da
* Rusya'da
* XIX. ve XX. Yüzyılda Bulvar Tiyatrosu
* İngiltere'de
* Gerçekçilik ve Toplumsal Dram
* Hebbel
* Ibsen
* Strindberg
* Becque
* Hauptmann
* Avusturya
* Macaristan-Polonya
* Ostrovski-Turgeniyev
* Tolstoy
* Çekhov
* Gorki ve Sovyet Dramı
* Çin Tiyatrosu
* Shaw
* Priestley
* Öfkeli Genç Adamlar
* İrlanda
* Kışkırtma Tiyatrosu
* Varoluşçu Eğilimi
* İtalya'da Bölgecilik ve Evrenselcilik
* Natüralizm'den Sembolizm'e
* Bölgesel Ağızlar ve Gerçekçi Dram
* Napolili İnsancıl Komedya
* Pirandello
* Öteki İtalyan Yazarları
* A.B.D.'de O'Neill
* Toplumsal Tiyatro
* Mitos ve Sembolizm
* Öncü Tiyatro
* Dışavurumculuk
* Brecht
* Mayakovski
* Savaştan Sonra Almanya
* Off Broadway
* İtalya'da Töreler Tiyatrosu
* Doğu Avrupa
* Günümüzün Siyasal Dramı
* Happening
* Üçüncü Dünya
* Living Teatre
* Sokak Tiyatrosu
* "Off off Broadway"
{{Div sütunu bitiş}}
 
{{Sütun-başla}}
{{Sütun-2}}
=== 3. Türk tiyatrosu ===
* Geleneksel Tiyatro
* Tanzimat ve İstibdat Tiyatrosu
* Meşrutiyet Tiyatrosu
* Cumhuriyet Tiyatrosu
* Kısa Kaynakça
{{Sütun-2}}
=== 4. Tiyatro terimleri sözlüğü ===
* Tiyatro terimlerinin açıklamalarının yanı sıra, İngilizce, Fransızca, Almanca, İtalyanca ve İspanyolca karşılıkları da belirtilmiştir.
{{Sütun-sonu}}
 
{{Hisarcılar}}
== Kaynakça ==
{{Cumhuriyet Dönemi Edebiyatı}}
{{kaynakça}}
{{Otorite kontrolü}}
 
{{DEFAULTSORT:And, Metin}}
[[Kategori:Türkiye kitapları]]
[[Kategori:Türkçe1927 kitaplardoğumlular]]
[[Kategori:19732008 kitaplarıyılında ölenler]]
[[Kategori:Metin20. Andyüzyıl kitaplarıTürk bilim insanları]]
[[Kategori:Tiyatro21. kitaplarıyüzyıl Türk bilim insanları]]
[[Kategori:Başvuru20. kitaplarıyüzyıl Türk yazarları]]
[[Kategori:İnceleme21. kitaplarıyüzyıl Türk yazarları]]
[[Kategori:AraştırmaTürk inceleme kitaplarıhukukçular]]
[[Kategori:TürkiyeGalatasaray Lisesi'dende öğrenim tiyatrogörenler]]
[[Kategori:İstanbul doğumlu yazarlar]]
[[Kategori:Hisarcılar]]
[[Kategori:Sedat Simavi Ödülü sahipleri]]
[[Kategori:Ankara'da ölenler]]
[[Kategori:Ankara Üniversitesi öğretim üyeleri]]
[[Kategori:İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde öğrenim görenler]]
[[Kategori:Tarih ve Toplum kişileri]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Metin_And" sayfasından alınmıştır