İndigo boya: Revizyonlar arasındaki fark

İndigonun öncüdü, amino asit [[triptofan]]ın renksiz, suda çözünür bir türevi olan bir [[indikan]]dır. İndikan, β-D-[[glukoz]] ve [[indoksil]]i serbest bırakmak için kolayca [[hidroliz]]e olur. Havaya maruz kalma ile [[redoks|oksidasyon]], indoksili indigo boyanın son noktası olan çözünmez mavi kimyasal olan indigotine dönüştürür. Indican, bu bileşiğin %0,2-0,8'ini içeren bitki yapraklarının işlenmesinden elde edilmiştir. Yapraklar suya batırılmış ve bitkide bulunan [[glikozit]] indikanın mavi boya '''indigotin'''ine dönüştürülmesi için [[Fermantasyon|fermente]] edilmiştir.<ref>{{cite book|lastsoyadı=Schorlemmer|firstad=Carl|authorlink= Carl Schorlemmer|titlebaşlık=A Manual of the Chemistry of the Carbon compounds; or, Organic Chemistry|url=https://archive.org/details/amanualchemistr02schogoog|location=Londra|yearyıl=1874}} Quoted in the [[Oxford English Dictionary]], second edition, 1989</ref> [[Sodyum hidroksit|Maya]] gibi güçlü bir baz ile karıştırıldığında,<ref>{{Cite web|url=https://www.coyuchi.com/the-naturalista/indigo_dyeing/|titlebaşlık=Indigo Dyeing|website=Coyuchi Inc.|languagedil=en|accessdateerişimtarihi=2019-05-24 Mayıs 2019}}</ref> keklere basıldığında, kurutulduğunda ve toz hâline getirildiğinde fermente yaprak çözeltisinden çökelirler. Daha sonra toz, farklı mavi ve mor tonları üretmek için diğer çeşitli maddelerle karıştırılır.

Ekonomik önemi göz önüne alındığında, indigo birçok yöntemle hazırlanmaktadır. [[Baeyer-Drewson indigo sentezi]], 1882 yılına kadar uazanmaktadır. O-nitrobenzaldehitin asetonla aldol yoğunlaşmasını, ardından siklizasyon ve indigoya oksidatif dimerizasyonu içerir. u yol, indigo ve türevlerinin birçoğunu laboratuvar ölçeğinde elde etmek için oldukça yararlıdır, ancak endüstriyel ölçekli sentez için pratik değildir. Johannes Pfleger ve [[Karl Heumann]], nihayetinde endüstriyel seri üretim sentezi bulmuştur.<ref name="history.evonik.com">http://history.evonik.com/sites/geschichte/en/personalities/pfleger-johannes/pages/default.aspx</ref><ref name="ingenious.org.uk">{{Cite web |url=http://www.ingenious.org.uk/site.asp?s=RM&Param=1&SubParam=1&Content=1&ArticleID=%7BCBDF1082-9F5C-498F-A769-B33A7DA83B30%7D&ArticleID2=%7B3C4444FC-FC4D-4498-B0B4-8B8A47C5BA76%7D&MenuLinkID=%7BA54FA022-17E2-483C-B937-DEC8B8964C33%7D |titlebaşlık=Archived copy |accessdateerişimtarihi=5 Ocak 2015-01-05 |archiveurlarşivurl=https://web.archive.org/web/20160304084155/http://www.ingenious.org.uk/site.asp?s=RM&Param=1&SubParam=1&Content=1&ArticleID=%7BCBDF1082-9F5C-498F-A769-B33A7DA83B30%7D&ArticleID2=%7B3C4444FC-FC4D-4498-B0B4-8B8A47C5BA76%7D&MenuLinkID=%7BA54FA022-17E2-483C-B937-DEC8B8964C33%7D |archivedatearşivtarihi=4 Mart 2016-03-04 }}</ref> İlk ticari olarak pratik yol 1901 yılında Pfleger'e aktarılmıştır. Bu süreçte [[N-Fenilglisin|''N''-fenilglisin]], erimiş bir [[sodyum hidroksit]], [[potasyum hidroksit]] ve [[sodyum amit|sodamit]] karışımı ile işlenmiştir. Bu son derece hassas eriyik, daha sonra indigo oluşturmak için havada oksitlenen [[indoksil]] üretir. Bu yöntemin varyasyonları bugün hâlâ kullanılmaktadır. İndigo'ya alternatif ve aynı zamanda geçerli bir yol 1897 yılında Heumann'a aktarılmıştır. ''N''-(2-karbofenil)glisin'in, eylemsiz bir atmosferde sodyum hidroksit ile {{convert|200|C}} ısıtılmasını içermektedir. İşlem, Pfleger yönteminden daha kolaydır, ancak öncüler daha pahalıdır. İndoksil-2-karboksilik asit üretilmektedir.Bu malzeme, indigo oluşturmak için havada oksitlenen indoksili vermek üzere kolaylıkla dekarboksilatlar.<ref name=Ullmann/> İndigo boya hazırlanması, orijinal Baeyer-Drewsen yoluna göre üniversite laboratuvar sınıflarında uygulanmaktadır.<ref>{{cite journal | last1soyadı1 = McKee | first1ad1 = James R. | last2soyadı2 = Zanger | first2ad2 = Murray | yearyıl = 1991 | titlebaşlık = A microscale synthesis of indigo: Vat dyeing | url = | journal = Journal of Chemical Education | volumecilt = 68 | issuesayı = 10| pagesayfa = A242 | doi = 10.1021/ed068pA242 | bibcode = 1991JChEd..68..242M }}</ref>

İndigo, tekstil boyama ve baskıda kullanılacak en eski boyalar arasındadır. 6000 yıl öncesine kadar bilinen en eski kumaş boyalı indigo mavisi 2009 yılında Peru'nun [[Huaca Prieta]] şehrinde keşfedilmiştir.<ref>{{cite journal |vauthors= Splitstoser JC, Dillehay TD, Wouters J, Claro A|datetarih=14 Eylül 2016-09-14|titlebaşlık= Early pre-Hispanic use of indigo blue in Peru|journal= [[Science Advances]]|volumecilt= 2|issuesayı= 9|pagessayfalar= e1501623|doi= 10.1126/sciadv.1501623|pmid= 27652337|pmc= 5023320|bibcode= 2016SciA....2E1623S}}</ref> [[Hindistan]], [[Japonya]] ve [[Güneydoğu]] Asya ülkeleri gibi birçok Asya ülkesi, indigo rengini yüzyıllardır boya (özellikle [[ipek]] boya) olarak kullanmıştır. Boya [[Mezopotamya]], [[Antik Mısır|Mısır]], [[Britanya]], [[Mezoamerika]], [[Peru]], [[İran]] ve Afrika'daki eski uygarlıklar tarafından da bilinmekteydi. İndigo, aynı zamanda üretim ve işlemenin en eski ana merkezi olan Hindistan'da da yetiştirilmiştir.<ref name=k&c>Kriger & Connah, s. 120</ref> ''[[İndigo ağacı|I. tinctoria]]'' türü, Hindistan'da evcilleştirilmiştir.<ref name=k&c/> Boya olarak kullanılan indigo, lüks bir ürün olarak değerlendirildiği [[Antik Yunanistan|Yunanlara]] ve [[Antik Roma|Romalılara]] gitmiştir.<ref name=k&c/>

Hindistan, Greko-Romen döneminde Avrupa'ya birincil indigo mavisi tedarikçisidir. Hindistan'ın indigo ile ilişkisi Yunanca boya, ''indikón'' (Ἰνδικόν, Hintçe) kelimesine yansımaktadır.<ref name="StClair">{{Cite book|titlebaşlık=The Secret Lives of Colour|lastsoyadı=St. Clair|firstad=Kassia|publisheryayıncı=John Murray|yearyıl=2016|isbn=9781473630819|location=Londra|pagesayfa=189|oclc=936144129}}</ref> Romalılar, kelimeyi ''indicum'' olarak latinize ettikten sonra nihayetinde indigo kelimesi olarak İngilizce'ye geçmiştir.

Japonya'da indigo, özellikle [[Edo dönemi]]nde önemli hâle gelmiştir. Bu, büyüyen bir tekstil endüstrisinden kaynaklanarak,<ref name="Ikegami2005">{{cite book|authoryazar=Eiko Ikegami|titlebaşlık=Bonds of Civility: Aesthetic Networks and the Political Origins of Japanese Culture|url=https://books.google.com/books?id=KsN81J1s70kC&pg=PA284|datetarih=28 Şubat 2005|publisheryayıncı=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-60115-3|pagesayfa=284}}</ref> halkın ipek giymesi yasaklanmış olduğundan,<ref name="Sagers2018">{{cite book|authoryazar=John H. Sagers|titlebaşlık=Confucian Capitalism: Shibusawa Eiichi, Business Ethics, and Economic Development in Meiji Japan|url=https://books.google.com/books?id=1-1lDwAAQBAJ&pg=PA27|datetarih=20 Temmuz 2018|publisheryayıncı=Springer|isbn=978-3-319-76372-9|pagesayfa=27}}</ref> pamuğun artan tarımına bağlı olarak indigo, boyanabilecek birkaç renkten biri olmuştur.<ref name="Wassenaar2011">{{cite book|authoryazar=Trudy M. Wassenaar|titlebaşlık=Bacteria: The Benign, the Bad, and the Beautiful|url=https://books.google.com/books?id=YGtR43I93iMC&pg=PA105|datetarih=3 Kasım 2011|publisheryayıncı=John Wiley & Sons|isbn=978-1-118-14338-4|pagesayfa=105}}</ref>

[[Isaac Newton|Newton]], 1675 yılında ''Lectiones Opticae'' eserindeki gökkuşağının revize edilmiş açıklamasında, başlangıçta adlandırdığı beş yeni renkten birini tanımlamak için "indigo"yu kullanmıştır.<ref>Quoted in {{cite book|lastsoyadı=Hentschel|firstad=Klaus |titlebaşlık=Mapping the spectrum: techniques of visual representation in research and teaching|publisheryayıncı=Oxford University Press|location=Oxford, England|yearyıl=2002|pagesayfa=28|isbn=978-0-19-850953-0}}</ref>

Molekül spektrumun turuncu kısmındaki (λ_max = 613&nbsp;nm) ışığı emer.<ref>{{cite journal | last1soyadı1 = Wouten | first1ad1 = J. | last2soyadı2 = Verhecken | first2ad2 = A. | yearyıl = 1991 | titlebaşlık = High-performance liquid chromatography of blue and purple indigoid natural dyes | url = | journal = Journal of the Society of Dyers and Colourists | volumecilt = 107 | issuesayı = | pagessayfalar = 266-269 }}</ref> Bileşik, derin rengini [[çift bağ]]ların konjugasyonuna borçludur, yani molekül içindeki çift bağlar bitişiktir ve molekül düzlemseldir. İndigo mavisinde, molekül düzlemsel olmadığı için konjugasyon kesilir.

İndigodaki benzen halkaları, çeşitli ilgili boya maddeleri verecek şekilde modifiye edilebilir. İki NH grubunun S atomu ile değiştirildiği [[tiyoindigo]], koyu kırmızıdır. [[Sur moru]], ortak bir Akdeniz salyangozu tarafından salgılanan, antik çağda çok değerli olan donuk mor bir boyadır. 1909 yılında yapısının 6,6'-dibromoindigo (kırmızı) olduğu gösterilmiştir. 6-bromoindigo (mor) da bir bileşendir.<ref name="indigo-bromo">{{cite journal |last1soyadı1=Ramig |first1ad1=Keith |last2soyadı2=Lavinda |first2ad2=Olga |last3soyadı3=Szalda |first3ad3=David J. |last4soyadı4=Mironova |first4ad4=Irina |last5soyadı5=Karimi |first5ad5=Sasan |last6soyadı6=Pozzi |first6ad6=Federica |last7soyadı7=Shah |first7ad7=Nilam |last8soyadı8=Samson |first8ad8=Jacopo |last9soyadı9=Ajiki |first9ad9=Hiroko |last10=Massa |first10=Lou |last11=Mantzouris |first11=Dimitrios |last12=Karapanagiotis |first12=Ioannis |last13=Cooksey |first13=Christopher |titlebaşlık=The nature of thermochromic effects in dyeings with indigo, 6-bromoindigo, and 6,6′-dibromoindigo, components of Tyrian purple |journal=Dyes and Pigments |datetarih=Haziran 2015 |volumecilt=117 |pagessayfalar=37–48 |doi=10.1016/j.dyepig.2015.01.025}}</ref> Hiçbir zaman ticarî olarak üretilmemiştir. Bununla birlikte, ilişkili Ciba mavisi (5,7,5′,7′-tetrabromoindigo), ticarî değerdedir.

İndigo ve molekül içi ile moleküller arası hidrojen bağı içeren türevleri organik çözücülerde çok düşük çözünürlüğe sahiptir. Moleküller arası bağı baskılayan [[Tert-bütiloksikarbonil koruyucu grubu|tBOC grubu]] gibi geçici [[koruyucu grup]]lar kullanılarak çözülebilir hale getirilebilirler.<ref>{{cite journal |last1soyadı1=Głowacki |first1ad1=Eric Daniel |last2soyadı2=Voss |first2ad2=Gundula |last3soyadı3=Demirak |first3ad3=Kadir |last4soyadı4=Havlicek |first4ad4=Marek |last5soyadı5=Sünger |first5ad5=Nevsal |last6soyadı6=Okur |first6ad6=Aysu Ceren |last7soyadı7=Monkowius |first7ad7=Uwe |last8soyadı8=Gąsiorowski |first8ad8=Jacek |last9soyadı9=Leonata |first9ad9=Lucia |last10=Sariciftcia |first10=Niyazi Serdar |displayyazarları-authorsgöster=5 |datetarih=2013 |titlebaşlık=A facile protection–deprotection route for obtaining indigo pigments as thin films and their applications in organic bulk heterojunctions |url= |journal=Chemical Communications |volumecilt=49 |issuesayı=54 |pagessayfalar=6063-6065 |doi=10.1039/C3CC42889C|pmid=23723050 }}</ref> TBOC indigo'nun ısıtılması, etkin termal korumanın kaldırılması ve ana H-bağlı pigmentin rejenerasyonu ile sonuçlanır.

İndigo ve türevlerinin bir kısmı, vakumla buharlaştırma yoluyla ince filmler halinde bırakıldığında iki kutuplu [[organik yarı iletken]] olarak bilinmektedir.<ref>{{cite journal | doi = 10.1002/adma.201102619 | pmid = 22109816 | titlebaşlık = Indigo - A Natural Pigment for High Performance Ambipolar Organic Field Effect Transistors and Circuits | yearyıl = 2012 | last1soyadı1 = Irimia-Vladu | first1ad1 = Mihai | last2soyadı2 = Głowacki | first2ad2 = Eric D. | last3soyadı3 = Troshin | first3ad3 = Pavel A. | last4soyadı4 = Schwabegger | first4ad4 = Günther | last5soyadı5 = Leonat | first5ad5 = Lucia | last6soyadı6 = Susarova | first6ad6 = Diana K. | last7soyadı7 = Krystal | first7ad7 = Olga | last8soyadı8 = Ullah | first8ad8 = Mujeeb | last9soyadı9 = Kanbur | first9ad9 = Yasin | last10 = Bodea | first10 = Marius A. | last11 = Razumov | first11 = Vladimir F. | last12 = Sitter | first12 = Helmut | last13 = Bauer | first13 = Siegfried | last14 = [[Niyazi Serdar Sarıçiftçi|Sarıçiftçi]] | first14 = Niyazi Serdar | journal = Advanced Materials | volumecilt = 24 | issuesayı = 3 | pagessayfalar = 375-80}}</ref>

İndigo, memelilerde 5000&nbsp;mg/kg'de LD₅₀ ile düşük bir oral toksisiteye sahiptir.<ref name=Ullmann/> 2009 yılında [[Lesoto]]'daki bir mavi kot pantolon üreticisinin mansabında büyük mavi boya dökülmeleri bildirilmiştir.<ref name="st2009">{{cite web |url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/africa/article6788728.ece|titlebaşlık=Gap alarm |authoryazar= |datetarih=2009-08-099 Ağustos 2009|newspapergazete=[[The Sunday Times]] |accessdateerişimtarihi=2011-08-16 Ağustos 2011}}</ref>

Bileşiğin, [[aril hidrokarbon reseptörü]]nün bir [[agonist]]i olarak işlev gördüğü bulunmuştur.<ref name="pmid12540743">{{cite journal | vauthors = Denison MS, Nagy SR | titlebaşlık = Activation of the aryl hydrocarbon receptor by structurally diverse exogenous and endogenous chemicals | journal = Annu. Rev. Pharmacol. Toxicol. | volumecilt = 43 | issuesayı = | pagessayfalar = 309-34 | yearyıl = 2003 | pmid = 12540743 | doi = 10.1146/annurev.pharmtox.43.100901.135828 | url = }}</ref>

*{{cite book |titlebaşlık = Indigo: Egyptian Mummies to Blue Jeans | firstad = Jenny | lastsoyadı = Balfour-Paul | publisheryayıncı = British Museum Press | location = Londra | yearyıl= 2016 | pagessayfalar = 264 pages |isbn = 978-0-7141-1776-8}}

*{{cite journal |titlebaşlık = The natural constituents of historical textile dyes | lastsoyadı = Ferreira | firstad = E.S.B. |author2yazar2=Hulme A. N. |author3yazar3=McNab H. |author4yazar4=Quye A. | journal = Chemical Society Reviews | volumecilt = 33 | issuesayı = 6 | yearyıl= 2004 | doi = 10.1039/b305697j | pagessayfalar = 329-36 |pmid = 15280965| url = http://eprints.gla.ac.uk/109139/1/109148.pdf }}

*{{cite journal |titlebaşlık = The chemistry of plant and animal dyes | lastsoyadı = Sequin-Frey | firstad = Margareta | journal = Journal of Chemical Education | volumecilt = 58 | issuesayı = 4 | yearyıl= 1981 | url = http://jchemed.chem.wisc.edu/Journal/Issues/1981/Apr/jceSubscriber/JCE1981p0301.pdf |bibcode = 1981JChEd..58..301S |pagessayfalar = 301 |doi = 10.1021/ed058p301}}