Kutsal Perşembe: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Arşiv bağlantısı eklendi |
iki url'de düzeltme yapıldı + orijinal maddeden metin tercüme edilip eklendi |
||
9. satır:
=== Batı Hristiyanlığı ===
==== Kilise toplu ibadetleri ====
[[Ayak yıkama]], birçok Hristiyan topluluğunda Kutsal Perşembe'de yapılan karakteristik bir ibadettir. Bu ibadet birçok mezhepte ifa edilir, buna örnek olarak şu mezhepler anılabilir; [[Ermeni Apostolik Kilisesi]],<ref>{{Web kaynağı | url =
Katolik Kilisesinde ve bazı Anglikan kiliselerinde, [[Son Akşam Yemeği Ayini]] sıradan bir şekilde başlar. [[Gloria in excelsis Deo|Gloria]] ilahisi okunurken çan çalarak ilahiye eşlik edilir. Bunun ardından, [[Paskalya Nöbeti]]'ne kadar çanlar sessiz bırakılır.<ref name="CC-Maundy Thursday">{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20110514153942/http://www.catholicculture.org/liturgicalyear/calendar/day.cfm?date=2008-03-20 | başlık = Maundy Thursday | yazar = | tarih = | eser = | yayıncı = Catholic Culture | erişimtarihi = 26 Şubat 2020 | arşivengelli = evet}}</ref> [[Vaaz (Hristiyanlık)|Vaazın]] ardından ayak yıkama ibadeti ifa edilir. Katoliklerin ayininde, [[Mukaddes Sakrament]] yiyeceğinin üstü açık bırakılır. Bu açık bırakma, yiyeceği toplu ibadetin devamında, [[dinlenme sunağı]]na götürene kadar devam eder. Sonra, dinlenme sunağı ve diğer sunaklar, örtülerinden soyundurulur.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.newadvent.org/cathen/01351e.htm | başlık = Altar Cloths | yazar = A. J. Schulte | tarih = 1907 | eser = The Catholic Encyclopedia | yayıncı = Robert Appleton Company | erişimtarihi = 26 Şubat 2020 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20190715220233/http://www.newadvent.org:80/cathen/01351e.htm | arşivtarihi = 15 Temmuz 2019}}</ref> 1970 öncesi [[Missa Kitabı]] baskılarında bu sürecin, 21. ve 22. Mezmur eşliğinde törensel olarak ifa edilmesi önerilmektedir.<ref>{{kitap kaynağı |başlık= Missale Romanum 1962 |soyadı= |ad= |yazarbağı= |yıl= |yayıncı= |yer= |isbn= |sayfa= 161|sayfalar= |erişimtarihi=18 Şubat 2020 |url= http://www.sanctamissa.org/en/resources/books-1962/missale-romanum-1962.pdf }}</ref> Birçok Anglikan kilisesinde ayin halen bu önerilen şekilde ifa edilmektedir. Lüterci ya da Metodist gibi diğer Hristiyan mezheplerinde, sunağın örtülerinden soyundurulması ve [[kilise mihrabı çevresi]]nin eşyalardan arındırılması geleneği görülebilir. Bu yapılanlar, kederli Kutsal Cuma günü için bir hazırlıktır (Kutsal Cuma, İsa'nın [[Çile (Hristiyanlık)|çilesinin]], yani [[İsa'nın çarmıha gerilişi|Çarmıh]] öncesi ve Çarmıh esnasında çektiği eziyetlerin, anıldığı gündür, bu yüzden Hristiyanlar tarafından kederli olarak yad edilir).<ref name="LBW-Maundy Thursday">{{kitap kaynağı |başlık= Maundy Thursday: Stripping the Altar |soyadı1= Pfatteicher |ad1= Philip H. |soyadı2= Messerli |ad2= Carlos R. |yazarbağı= |yıl= 1979 |yayıncı= Lutheran Church |yer= |isbn= 9780806616766 |sayfa= |sayfalar= |erişimtarihi= 26 Şubat 2020 |url= https://books.google.com/?id=BinVUNIdOgAC&pg=PA319&lpg=PA319&dq=stripping+of+altar+lutheran }}</ref>
15. satır:
==== Yağla Meshetme Ayini ====
[[File:P Villanueva Messe im Lateran.jpg|thumb|right|Bir Yağla Meshetme Ayini esnasında [[Laterano Başbazilikası]]]]
Yağla Meshetme Ayini, Roma Katolikliğinde, Lütercilikte ve Anglikanizmde ifa edilen bir ibadettir.<ref name="ELCA2013">{{kitap kaynağı |başlık= How is oil used in worship?|soyadı= |ad= |yazarbağı= |yıl= 2013|yayıncı= [[Amerika Lüterci Evanjelik Kilisesi]] |yer= |isbn= |sayfa= 2|sayfalar= |erişimtarihi=18 Şubat 2020 |url= |alıntı= Yağla Meshetme Ayini denilen bu toplu ibadet, Çile Haftası'nda, bir piskoposun gözetiminde ifa edilir. Bu kendine has litürji sırasında, yağla kutsama ameli, bütün din adamlarının yeminlerini tazelemeleriyle birlikte yapılır. Bu toplu ibadetin geleneksel zamanı, Kutsal Perşembe'dir.}}</ref><ref name=Tennessee>{{Web kaynağı | url = http://edtn.org/chrism-mass-2017/ | başlık = Chrism Mass 2017 | soyadı1 = | ad1 = | soyadı2 = | ad2 = | tarih = | eser = | yayıncı = Tennessee Episkopal Piskoposluğu | erişimtarihi = 28 Şubat 2020 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20190418125338/http://edtn.org/chrism-mass-2017/ | arşivtarihi = 18 Nisan 2019}}</ref> Kutsal Perşembe'nin özel yanlarından birisi, her [[piskoposluk]]ta Yağla Meshetme Ayini'nin icra edilmesidir. Bu ayini icra eden Hristiyan mezheplerinde, Yağla Meshetme Ayini, en vakur ve mühim dini faaliyetlerden birisidir. Bu ayin, genellikle piskoposluğun merkezi olan katedrallerde ve Kutsal Perşembe'nin sabah vaktinde icra edilir. Böyle olmadığı durumlarda, Çile Haftası'nın başka bir gününde icra edilişine de rastlanabilir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://catholicexchange.com/what-is-the-chrism-mass | başlık = What is the Chrism Mass? | soyadı1 = Saunders | ad1 = William | tarih = 18 Nisan 2019 | eser = | yayıncı = Arlington Catholic Herald | erişimtarihi = 28 Şubat 2020 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20190418125343/https://catholicexchange.com/what-is-the-chrism-mass | arşivtarihi = 18 Nisan 2019}}</ref> Birçok piskoposlukta bu ayin, bölgenin bütün din adamlarının ve Hristiyan cemaatinin toplandığı yılın en kalabalık ayinlerinden biridir.<ref name=Jalbert>{{Web kaynağı | url = https://www.catholicnh.org/worship-and-sacraments/faith/worship/chrism/ | başlık = Chrism Mass | soyadı1 = Jalbert | ad1 = Jason | tarih = | eser = | yayıncı = Manchester Piskoposluğu | erişimtarihi = 28 Şubat 2020 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20190418125341/https://www.catholicnh.org/worship-and-sacraments/faith/worship/chrism/ | arşivtarihi = 18 Nisan 2019}}</ref> Yağla Meshetme Ayini, aynı zamanda rahiplik kurumunun kutlanması anlamını taşır.<ref name="ELCA2013"/><ref>{{Web kaynağı | url = http://www.themonitor.com/article_8d0fa9c4-1f2e-11e7-bbf9-c313ec45cbb7.html | başlık = What is the Chrism Mass? | soyadı1 = | ad1 = | soyadı2 = | ad2 = | tarih = 11 Nisan 2017 | eser = | yayıncı = The Monitor | erişimtarihi = 28 Şubat 2020 | arşivengelli = evet}}</ref> Ayin sırasında, orada bulunanlardan, vaftizlik yeminlerini tazelemeleri istenir. [[Papaz|Rahipler]] ve [[Diyakoz|diyakozlar]] göreve getirilme esnasında verdikleri sözleri yenilerler.<ref name=Jalbert/><ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20170413153251/https://dol-in.org/news/chrism-mass | başlık = Chrism Mass | soyadı1 = | ad1 = | soyadı2 = | ad2 = | tarih = 4 Nisan 2017 | eser = | yayıncı = Cathedral of St. Mary's, Diocese of Lafayette-in-Indiana | erişimtarihi = 28 Şubat 2020 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20200229145447/https://web.archive.org/web/20170413153251/https://dol-in.org/news/chrism-mass | arşivtarihi =
Ayin, ismini yıl boyunca icra edilen sakramentlerde kullanılan [[kutsanmış yağ]]dan alır. Bu kutsanmış yağlar, kendi [[parish|kilise idari bölgelerine]] götürmeleri için rahiplere teslim edilir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.nola.com/religion/index.ssf/2017/04/chrism_mass_to_be_celebrated_a.html | başlık = Chrism Mass to be celebrated at 10 a.m. at St. Louis Cathedral| soyadı1 = Chatelain | ad1 = Kim | tarih = | arşivurl = https://web.archive.org/web/20180125074629/http://www.nola.com/religion/index.ssf/2017/04/chrism_mass_to_be_celebrated_a.html | arşivtarihi = 25 Ocak 2018| eser = 11 Nisan 2017| yayıncı = Times-Picayune | erişimtarihi = 1 Mart 2020 }}</ref> Kutsanmış Yağların Teslim Alınması Ayini, bütün kilise idari bölgelerinin piskoposlukla olan birliğini ve piskoposun kilisesine bağlılıklarını temsil eder.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.usccb.org/prayer-and-worship/liturgical-year/triduum/reception-of-holy-oils.cfm | başlık = Reception of the Holy Oils | soyadı1 = | ad1 = | tarih = | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150311171659/http://www.usccb.org/prayer-and-worship/liturgical-year/triduum/reception-of-holy-oils.cfm | arşivtarihi = 11 Mart 2015 | eser = | yayıncı = USCCB | erişimtarihi = 1 Mart 2020 }}</ref> Yağla Meshetme Ayini, 200lü yıllarda tarihçi [[Hippolytus]] tarafından kaydedilmiş bir dini törenin 1967 senesinde yeniden uygulamaya konulmasından beri ifa edilmektedir. Hippolytus'un aktardığına göre Paskalya Nöbeti esnasında gerçekleştirilen bu törensel ayinde, iki yağ [[alkıma|dualanmış]] ve bir yağ ise [[kutsama|kutsanmıştı]]. Beşinci yüzyılda, kutsanmış yağlarla ilgili bu ayin, Paskalya Nöbeti'nden Kutsal Perşembe'ye taşındı. Bu ayini yeniden yürürlüğe koyan kararnamede [[VI. Paulus]], şunları dile getirdi: "Yağla Meshetme Ayini, bir piskoposun din adamlığının tamlığının başlıca ifade ediliş şeklidir ve rahiplerin piskoposa yakınlığını ortaya koyar".<ref name=Baltimore/> Kutsal yağlar şunlardır:
* [[Kutsanmış yağ|Meshetme yağı]] - [[Vaftiz]], [[Katolikliği Teyit|Teyit]] ve [[Katoliklikte Kutsal Makamlar|Kutsal Makamlar]] ayinlerinde ve ayrıca sunakların kutsanması ve kiliselerin adanması dini törenlerinde bu yağ kullanılır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.stjames-cathedral.org/Events/2017/album-chrismmass.aspx | başlık = Chrism Mass 2017 | soyadı1 = | ad1 = | tarih = 6 Nisan 2017 | eser = | yayıncı = St. James Cathedral, Seattle | erişimtarihi = 1 Mart 2020 }}</ref>
* [[Katekizm yağı]] - Vaftiz sırasında bu yağ da kullanılabilmektedir.
* Hasta yağı - [[Hastaların Meshedilmesi Ayini]]'nde kullanılır.
Çile Haftası'nda, Kutsal Cumartesi'yi Paskalya'ya bağlayan geceye denk düşen Paskalya Nöbeti sırasında katekizm yağı ve meshetme yağı, kiliseye ihtida edenlerin vaftizi ve teyidi sırasında kullanılır. Katekizm yağı ve hasta yağı sadece dualanmış olurken, meshetme yağı kutsanmış olur. Kutsal meshetme yağı, [[zeytinyağı]] ve [[balsam|pelesenk]] karışımı güzel kokulu bir sıvıdır. Pelesenk, zeytinyağına katılır ve böylece, yağa yaklaşanlara onun kutsanmış olduğunu hatırlatan güzel bir koku verilmiş olur. Piskopos, kutsanmış yağı içeren kaba üfler, böylece [https://incil.info/kitap/joh/20:22 Yuhanna 20:22]'de bahsedilen, İsa'nın havarilerine üfleyip "Kutsal Ruh'u alın..." dediği olay yad edilmiş ve ayrıca Kutsal Ruh'un o yağı kutsadığı inancı sembolik olarak ima edilmiş olur.<ref name=Jalbert/><ref name=Baltimore>{{Web kaynağı | url = https://www.archbalt.org/about-us/our-bishops/cardinal-obrien/articles/chism-mass.cfm | başlık = Chrism Mass | soyadı1 = | ad1 = | tarih = 27 Mart 2008 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20130205064530/https://www.archbalt.org/about-us/our-bishops/cardinal-obrien/articles/chism-mass.cfm | arşivtarihi = 5 Şubat 2013 | eser = Catholic Review | yayıncı = | erişimtarihi = 1 Mart 2020 }}</ref>
== Kaynakça ==
| |||