Vikipedi

Mikroplastikler: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Dr. Coal (mesaj | katkılar)
Hizmetliler
87.206 değişiklik
Yanıltıcı olabileceği için madde içlerinde ":en:"leri kullanmıyoruz, katkı için teşekkürler!
Dr. Coal (mesaj | katkılar)
Hizmetliler
87.206 değişiklik
+Geçmiş birleştir
Etiket: İçerik değiştirildi
1. satır:
{{Geçmiş birleştir|Mikroplastikler}}
[[Dosya:Microplastics in sediments.jpg|küçükresim|Nehir tortularında bulunmuş mikroplastik örnekleri]]
'''Mikroplastikler (MP),''' çevrede giderek artan bir kirliliğe sebep olan, suda çözünmeyen, düzgün şekilli veya şekilsiz polimerik parçacıklardır. Kısaca, 5 mm'den daha küçük plastik parçacıklarına mikroplastik denilmektedir.<ref>Yurtsever, M. (2015). [https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/588157 Mikroplastikler’e Genel Bir Bakış]. ''Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Fen ve Mühendislik Dergisi'', ''17''(50), 68-83.&nbsp; &nbsp; </ref><ref>Görünmez tehlike: Mikroplastikler, https://www.sozcu.com.tr/2018/saglik/gorunmez-tehlike-mikroplastikler-2237578/ Erişim Tarihi:15.01.2010&nbsp; &nbsp; </ref><ref name=":2">Thompson, R. C., Olsen, Y., Mitchell, R. P., Davis, A., Rowland, S. J., John, A. W., ... & Russell, A. E. (2004). Lost at sea: where is all the plastic?. ''Science'', ''304''(5672), 838-838.&nbsp; &nbsp; </ref><ref>Frias, J. P. G. L., & Nash, R. (2019). Microplastics: finding a consensus on the definition. ''Marine pollution bulletin'', ''138'', 145-147.</ref>&nbsp; 1 mikrondan küçük plastik parçacıklarına ise '''nanoplastikler''' denir. Çevredeki plastik kirliliği ile ilgili yeni bir sınıflandırma bulunmaktadır.<ref>Hartmann, N. B., Hüffer, T., Thompson, R. C., Hassellöv, M., Verschoor, A., Daugaard, A. E., ... & Herrling, M. P. (2019). Are we speaking the same language? Recommendations for a definition and categorization framework for plastic debris.&nbsp; &nbsp; </ref>
{| class="wikitable"
|'''İsim'''
|'''Büyüklük'''
|-
|Nanoplastik''',''' (NP)
|1 nm - 1 μm
|-
|Mikroplastik''',''' (MP)
|1 μm - 1 mm
|-
|Mezoplastik
|1 mm - 1 cm
|-
|Makroplastik
|≥ 1 cm
|}
 
Mikroplastik terimi ilk olarak 2004 yılında Prof. Richard Thompson [[Britanya İmparatorluk Nişanı|OBE]] ([[Plymouth Üniversitesi]]) tarafından kullanılmıştır. Bu sebeple Thompson, “''mikroplastiğin babası''” olarak anılmaktadır.<ref name=":2" /> Oluşumlarına göre mikroplastikler, birincil ve ikincil mikroplastikler olmak üzere iki gruba ayrılır.<ref name=":0">Yurtsever Meral (2018). [http://mevci.sakarya.edu.tr/sites/mevci.sakarya.edu.tr/file/MYurtseverKuresel_Plastik_Kirlilgi_NMP_Tehlikesi_ve_Surdurulebilirlik.pdf Küresel Plastik Kirliliği, Nano-Mikroplastik Tehlikesi ve Sürdürülebilirlik], Yurtsever Meral, Güven Plus Grup, ISBN:978-605-7594-06-8.</ref>
[[Dosya:Plastik üretim peletleri ve kozmetiklerdeki plastik mikroboncuklar.png|küçükresim|Plastik üretim peletleri (4-5mm) ve kozmetiklerdeki plastik mikroboncuklar (<500μm)&nbsp; &nbsp; ]]
 
== Birincil mikroplastikler ==
Doğrudan 5 mm’den küçük olarak üretilen plastiklerdir. Örneğin, kozmetiklerde, kişisel bakım ürünlerinde (PCP) kullanılan '''mikroboncuklar''' ('''microbeads''')<ref>Yurtsever, M., & Yurtsever, U. (2019). Use of a convolutional neural network for the classification of microbeads in urban wastewater. ''Chemosphere'', ''216'', 271-280.</ref>, günümüzde makyaj, el işi ve tekstil malzemelerinde aşırı miktarda kullanılan '''simler''' ('''glitters'''), plastik üretim peletleri ('''nurdles''') gibi doğrudan oluşan mikroplastiklere Birincil mikroplastikler denir. Genel olarak kozmetiklerdeki mikroboncuklar '''Polietilen''' (PE), simler ise '''Polietilen tereftalat''' (PET) türü plastiklerden yapılır.
[[Dosya:PET simler.png|küçükresim|Çocuk aktivitelerinde, kostüm, tekstil süslemede kullanılan PET simler<ref>Işıltılı simlerin karanlık yüzü: Mikroplastikler https://www.sozcu.com.tr/2019/saglik/isiltili-simlerin-karanlik-yuzu-mikroplastikler-5295125/&nbsp; Erişim Tarihi:15.01.2010</ref><ref>Yurtsever, M. (2019). Glitters as a Source of Primary Microplastics: An Approach to Environmental Responsibility and Ethics. ''Journal of Agricultural and Environmental Ethics'', ''32''(3), 459-478.&nbsp; &nbsp; </ref><ref>Yurtsever, M. (2019). Tiny, shiny, and colorful microplastics: Are regular glitters a significant source of microplastics?. ''Marine pollution bulletin'', ''146'', 678-682.&nbsp; &nbsp; </ref>]]
 
== İkincil mikroplastikler ==
Büyük plastiklerin zamanla parçalanarak 5 mm'den küçük boyutlara ufalanmasıyla oluşur. Sekonder mikroplastiklere örnek; plastik malzemelerden kopan aşınan parçacıklar, sentetik tekstillerden kopan dökülen lifler, araç lastiği döküntüleri, ve çeşitli plastik partiküller söylenebilir.
 
Mikroplastikler doğal ekosistemlere balıkçılık, kozmetik, kıyafet ve endüstriyel süreçler de dahil olmak üzere çok çeşitli kaynaklardan girerler.
 
[[Dosya:Sekonder Mikroplastikler.png|küçükresim|Sekonder Mikroplastikler<ref name=":0" />]]
 
 
== Gıdalardaki Mikroplastikler ==
 
Bazı ürünlerin üretim süreçleri aşamasında, bazılarında ise paketlemede kullanılan ambalajlardan dolayı ve ürünün tüketimi esnasında (ortamdan) gıdalara mikroplastik kirliliğinin ve başka bir çok katkı maddesinin geçmesi söz konusudur.<ref name=":0" />
 
Bilimsel araştırmalar sonucunda, içme sularında (şişe su, çeşme suları), midye, karides, balık, tuz, şeker, bal gibi yiyeceklerde, soda ve bira gibi ürünlerde mikroplastik tespit edilmiştir.<ref name=":1">Yurtsever, M. [https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/908694 Nano-ve Mikroplastik’lerin İnsan Sağlığı ve Ekosistem Üzerindeki Olası Etkileri]. ''Menba Kastamonu Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Dergisi'', ''5''(2), 17-24.&nbsp; &nbsp; </ref><ref>Yurtsever, M. (2018). [http://www.egejfas.org/tr/download/article-file/543917 Abiyotik bir su ürünü olan sofra tuzunda mikroplastik kirliliği tehlikesi]. ''Su Ürünleri Dergisi'', ''35''(3), 243-249.&nbsp; &nbsp; </ref><ref>Cox, K. D., Covernton, G. A., Davies, H. L., Dower, J. F., Juanes, F., & Dudas, S. E. (2019). Human consumption of microplastics. ''Environmental science & technology'', ''53''(12), 7068-7074.&nbsp; &nbsp; </ref><ref>Gündoğdu, Sedat & Cem, Cevik. (2019). [https://www.greenpeace.org/turkey/raporlar/turkiyedeki-deniz-canlilarinda-mikroplastik-kirliligi/ Türkiye'deki Deniz Canlılarındaki Mikroplastik Kirliliği] (Microplastics pollution in the marine fish and stuffed mussels in Turkey). 10.13140/RG.2.2.27136.58888. ''Erişim Tarihi'' 08.02.2020</ref> Yapılan bir araştırma bir Amerikalı’ nın yılda 81000 - 123000 adet mikroplastiğe maruz kalabileceğini belirtmektedir.<ref name=":1" /> Ayrıca, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ, 2019) tarafından hazırlanan yeni bir&nbsp; raporda<ref>DSÖ, (2019) https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/326499/9789241516198-eng.pdf?ua=1 Erişim Tarihi:15.01.2010</ref> , içme sularındaki MP’ lerin sağlığa zararlı olduğuna dair henüz net kanıtlar bulunmadığı ve MP parçacıkların oranları hakkında daha fazla bilgiye ihtiyaç duyulduğunu bildirilmiştir.
 
<br />
----
<references />
 
[[Kategori:Çevre kirliliği]]
[[Kategori:Plastikler ve çevre]]
[[Kategori:Gıda]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Mikroplastikler" sayfasından alınmıştır