Yunanistan'a ikinci Pers saldırısı: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
→‎top: düzeltme AWB ile
k düzeltme, değiştirildi: güzergahı → güzergâhı (2)
89. satır:
=== Pers ===
==== Hazırlıklar ve toplanma ====
Yunanistan'ın istilası hazırlıkları uzun soluklu bir planlama ve geniş çaplı hazırlıklar gerektirmektedir.<ref name = h208/> İstila güzergahıgüzergâhı üzerindeki muazzam istihkam çalışmaları da önceden planlanmıştır. Serhas, ordusunu [[Çanakkale Boğazı]]'ndan, toplam 600 tekne kullanılarak yapılan iki yüzer köprüden<ref>Jack Cassin-Scott, ''The Greek and Persian Wars 500-323 BC'' Sh.: 10</ref> karşıya geçirmeyi, donanmayı da [[Aynoroz|Aynoroz Yarımadası]]'ı dolaştırmadan, kazdıracağı bir kanaldan geçirmeyi hesaplamıştır. Herodot'un yaklaşık olarak 2,2&nbsp;km. uzunluğunda olduğunu belirttiği kıstak kesiminde kazı çalışmaları da başlatılmıştı.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D22%3Asection%3D1 Herodot, 7.22 - 23]</ref> Yarımadayı dolaşmaktan kaçınılmak isteniyordu çünkü bir Pers donanması General Marsinous'un seferi sırasında MÖ 492'de burada bir fırtınaya yakalanmış hemen hemen tümüyle elden çıkmıştı.<ref name = h213/> Her iki istihkam projesi de günümüz devletlerini bile zorlayacak projelerdir.<ref name = h213>Holland, Sh.: 213 - 214</ref> Ancak Mısır'dan başka Babil'de de bir ayaklanma çıkması seferi bir yıl kadar geciktirmiştir.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D7%3Asection%3D1 Herodot, 7.7]</ref><ref group=not>Herodot sadece Mısır'daki ayaklanmadan söz etmektedir.</ref> Bu iki ayaklanma da Grek dünyası için büyük bir şans olarak görülebilir. Bu sayede Pers seferi gecikmiştir ve Atina, MÖ 486 yılında [[Laureion]] bölgesinde bulunan yeni, geniş bir gümüş yatağından<ref>Plutarch, Themistocles, 4</ref>, güçlü bir donanma inşa edebilmek için yararlanacak zamanı bulmuştur.<ref name="lse"/> Themistokles bu madenin Atina'nın tüm Grek kent devletleri içinde en güçlü donanmaya sahip olması yönünde kullanılması için Atinalıları ikna etmiştir. Önceki karar, gümüş madeninin gelirinin tüm Atinalı özgür vatandaşlara eşit olarak dağıtılmasıydı.<ref name="jt">John Thorley, ''Athenian Democracy'' Sh.: 62</ref> Themistokles'in çabalarıyla oluşturulan bu Donanmanın [[Aegina Adası|Aegina]] Donanması'na karşı kullanılması düşünülüyordu.<ref name = h219>Holland, Sh.: 219 - 222.</ref> Aegina Donanması o tarihlerde Atina Donanması'ndan daha güçlü bir donanmaydı.<ref name="jt"/> Ancak sonuçta Pers Donanması'na Artemision'da karşı koymak ve Salamis'te yenilgiye uğratmak için kullanıldı. Bu gümüş madeninden yararlanılarak Atina Donanması 200 triremeden oluşan bir deniz gücü haline getirilmiştir.<ref name="hwgpw">[http://www.historyworld.net/wrldhis/plaintexthistories.asp?historyid=ab69 The Greco-Persian Wars] Historyworld</ref>
 
Sonunda, kabaca dört yılı alan hazırlıklar tamamlandı, ayaklanmaalar bastırıldı ve Serhas'ın birlikleri toplama noktalarına intikal etmeye başladı. Herodot Serhas'ın ordusunun 46 etnik gruptan oluştuğunu yazmaktadır.<ref name="h761-80">[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D61%3Asection%3D1 Herodot, 7.61 - 80]</ref> Pers Ordusu MÖ 481 yılının yaz ve sonbahar aylarında Anadolu'da toplanmıştır. Doğu satraplıklarından gelen ordular [[Kapadokya]]'da Kritala'da toplanmış ve Serhas komutasında MÖ 481-482 kışını geçireceği satraplık başkenti [[Sard]]'a götürülmüştür. Tüm ordunun toplanma yeri olarak burası seçilmişti.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D26%3Asection%3D1 Herodot, 7.26.1]</ref> Kritala, muhtemelen Niğde Ovası'ndaki [[Kemerhisar, Bor#Tyana Ören Yeri|Tyana]] antik kenti yakınlarındadır.<ref>W. M. Ramsay ''The Historical Geography of Asia Minor'' Sh.: 41</ref> Serhas, Sard'dan Atina ve Sparta hariç tüm Yunan kent devletlerine "toprak ve su" isteğiyle elçiler göndermiştir. Zaten ordu Sard'da toplanmıştı ve bu, Yunanistan'ı istila niyetini açıkça ortaya koyuyordu.<ref name="h732"/> İlkbahar başlarında yürüyüşe geçen ordu, batı satraplıklarından gelen ordularla birleşerek [[Abidos]] üzerine ilerledi.<ref name="Herodot, 7.37.1">[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D37%3Asection%3D1 Herodot, 7.37.1]</ref>
97. satır:
==== Kuvvetler ====
===== Ordu =====
Serhas'ın topladığı ordunun mevcudu bitmez tükenmez tartışmalara konu olmuştur. Gerçekten de antik kaynaklarda bu konuda verilen rakamlar, kuşku duyulacak denli büyük bir rakamlardır. Herodot sefere katılan asker sayısını 2,5 milyon olarak vermektedir. Bu rakama denk sayıda yardımcı unsurlar da orduya katılmıştır.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D186%3Asection%3D1 Herodot, 7.186.1]</ref> Çağdaş sayılabilecek ozan [[Simonides]] dört milyon, [[Ctesias]], Pers kayıtlarına dayanarak yardımcı unsurlar hariç olmak üzere 800 bin rakamlarını vermektedir.<ref name = ctes>Ctesias, [http://www.livius.org/ct-cz/ctesias/photius_persica2.html Persica]</ref> Herodot'un Pers İmparatorluğu resmi kayıtlarına dayanarak bu rakamı verdiği öne sürülmüştür. Ancak günümüz tarihçileri, Pers askeri sistemi ve lojistik kapasitesi hakkındaki bilgilerine dayanarak bu rakamları kuşkuyla karşılamakadır. Bu çapta bir ordunun seferin güzergahıgüzergâhı boyunca ikmalinin sağlanmasının olanaksız olduğu görüşü vardır. Ayrıca Yunanistan topraklarının, yağmalansa dahi bu sayıda askeri besleyebileceğine kuşkuyla bakılmaktadır.<ref name=souza/> Bu gibi nedenlerle günümüz tarihçi ve araştırmacıları antik kaynaklarda verilen rakamların bir hesaplama hatasına dayandığı ya da Grek zaferini abartmaya yönelik olduğu görüşündedir.<ref name = h237/> Çok tartışılan bu konuda günümüz uzlaşması Pers Ordusu'nda 300-500 bin asker olduğu yönündedir.<ref name=souza>de Souza, Sh.: 41</ref><ref name = h237>Holland, Sh.: 237</ref> Gerçekte ordunun mevcudu ne olursa olsun I. Serhas'ın başarılı bir seferi garanti altına almak için çok büyük bir kara ordusu ile donanma hazırladığı açıktır. Ancak bu ordunun büyük bir bölümü açlık ve hastalıktan öldüğü, Asya'ya dönmeyi başaramadığı da bilinmektedir.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D115%3Asection%3D1 Herodot, 8.115.1 - 4]</ref>
 
Herodot Pers Ordusu'nun Doriskos'da durdurularak Serhas tarafından teftiş edildiğini, bu arada birliklerin mevcudunun yeniden tespit edildiğini yazmaktadır.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D59%3Asection%3D1 Herodot, 7.59.2]</ref> Destek personelini hesaplamak için rakamın iki katını alır ve tüm ordunun mevcudunu 5.283.200 kişi olarak verir.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D186%3Asection%3D2 Herodot, 7.186.2]</ref> Diğer antik kaynaklar da buna yakın rakamlar vermektedir.