Vikipedi

Elazığ: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Ufuk2323 (mesaj | katkılar)
12 değişiklik
→‎Spor: İçerik Eklendi
Etiketler: Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği
düzeltme AWB ile
1. satır:
{{Düzenle|Şubat 2012}}
{{İlknot|Bu sayfa [[ElâzığElazığ (il)|ElâzığElazığ ilinin]] merkez ilçesini anlatmaktadır. Başlığın diğer anlamları için [[ElâzığElazığ (anlam ayrımı)]] sayfasına bakınız.}}
{{Türkiye ilçe bilgi kutusu
| ad = ElâzığElazığ
| görüntü = Elazığ City Center.jpg
| görüntü açıklama =
22. satır:
| longs =
| longEW = E
| il = [[ElâzığElazığ (il)|ElâzığElazığ]]
| bölge = [[Doğu Anadolu Bölgesi]]
| kaymakam =
37. satır:
| website = [http://www.elazig.bel.tr/ http://www.elazig.bel.tr]
}}
'''ElâzığElazığ''', [[Türkiye]]'nin [[ElâzığElazığ (il)|ElâzığElazığ ilinin]] merkezi olan [[şehir]]. [[Doğu Anadolu Bölgesi]]'nin [[Yukarı Fırat Bölümü]]'nde yer almaktadır.
 
== Etimoloji ==
ElâzığElazığ ili, M.Ö. 3000'li yıllarda kurulduğu sanılan, [[Harput]] kentinin ovadaki devamıdır. Bu nedenle yıllarca Harput denmiştir. [[Büyük Selçuklu İmparatorluğu]]'nun hakimiyetinin Anadolu'ya kayması ile Harput'un Türk yurdu olmasında en önemli savaşın [[Malazgirt Meydan Muharebesi]] olduğunda şüphe yoktur. Nitekim [[Harput]] ve çevresi, Malazgirt muharebesinden sonra [[Türkler]]'in eline geçmiş olup yörede Büyük Selçuklu İmparatorluğu'na bağlı olarak Çubukoğulları Beyliği kurulmuştur (1085). [[Harput]]'un [[Türkler]] tarafından alınmasına kadar sadece müstahkem bir kale hüviyetinde kalan bu yer, Türkler'le beraber büyüyen bir şehir haline gelmiştir. [[Çubukoğulları Beyliği]]'nin ömrü uzun sürmemiş ve ardından 1110 yılında [[Artuklu Beyliği|Artukoğulları]] dönemi başladı. Bir müddet sonra Harput Artukluları diye bilinen bağımsız bir beylik kuruldu. [[Harput]], 1230 yılında Moğollar'ın eline geçmiş, 1234 yılından itibaren de [[Anadolu Selçuklu Devleti|Anadolu Selçuklu İmparatorluğu]]'nun hakimiyeti altına girdi. 1507 yılında [[Safevî Devleti|Safevîler]]'in eline geçen Harput, 1516 yılında ise [[Çaldıran Muharebesi|Çaldıran Savaşı]] ile Osmanlı hakimiyetine girmiştir. Mezra denilen bugünkü yerleşim yerine 1834'te taşınan ElâzığElazığ'a 1862 yılında [[Sultan Abdulaziz]]'in tahta çıkışının beşinci yılında [[Kütahyalı Ahmet İzzet Paşa]] devrinde buraya tayin edilen vâli İsmail Paşa'nın teklifi ile ''[[Mamuret-ül-Aziz Vilayeti|Mamuret-ül Aziz Vilâyeti]]'' ismi verilmiştir. Fakat telaffuzu güç olduğundan halk arasında kısaca ''El'aziz'' olarak söylenegelmiştir. Zaman içinde bölgeye eyalet merkezliği yapan şehre 1937 yılında [[Mustafa Kemal Atatürk|Atatürk]] tarafından tahıl ambarı, bolluk ve bereket anlamına gelen ''El'azık'' adı verilmiş olup, zamanla [[Türkçe]] ses uyumuna uygunluğu ve söyleniş kolaylığı nedeniyle ''ElâzığElazığ'' olarak kullanılır olmuştur.{{olgu}}
 
== Coğrafya ==
[[Dosya:Harput Akşam 2.jpg|thumb|350px|Harput'tan ElâzığElazığ görünümü]]
ElâzığElazığ ili, [[Doğu Anadolu Bölgesi]]'nin güneybatısında, [[Yukarı Fırat Bölümü]]'nde yer almaktadır. 9153 km²yi bulan yüz ölçümü ile Türkiye topraklarının %1,2’sini oluşturmaktadır. 40 0 21’ ile 380 30’ doğu boylamları, 38 0 17’ ile 39 0 11’ kuzey enlemleri arasında kalan il, doğudan [[Bingöl]], kuzeyden ([[Keban Baraj Gölü]] aracılığı ile) [[Tunceli]], batı ve güney batıdan ([[Karakaya Baraj Gölü]] aracılığıyla) [[Malatya]], güneyden ise [[Diyarbakır]] illerinin arazileri ile çevrilidir. İl, merkez ilçe ile birlikte 11 ilçe, 537 köy ve 709 mezra yerleşmesinden oluşmaktadır.
 
=== İklim ===
Geçmişte [[karasal iklim]]in hüküm sürdüğü ElâzığElazığ, yapılan ve yapılmakta olan barajların etkisi ile [[ılıman iklim|ılıman bir iklime]] geçiş yapmıştır. Bu sürecin sonucunda özellikle önceleri çok soğuk ve yoğun kar yağışlı geçen kışlar nispeten daha ılıman geçmektedir. ElâzığElazığ, toprağı verimli bir ovaya kurulmuştur.~ElâzığElazığ'ın dağlarında Karadenizdeki gibi geniş ağaçlıklar yoktur. Bunun nedeni ElâzığElazığ'ın karasal iklimi yaşamasıdır. ElâzığElazığ belirtildiği gibi ılıman bir iklime geçiş yapmıştır. Normalde Doğu Anadolu Bölgesi'nde yazlar çok sıcak, kışlar ise çok soğuk geçer. Son 10 yılda sert iklimin yumuşaması ve kar yağışında azalmasının nedeni barajlardır.
 
{{İklim bilgi kutusu
|Yerleşim adı=ElâzığElazığ|Kaynak=Devlet Meteoroloji Genel Müdürlüğü<ref>[http://www.dmi.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx?m=ELAZIG]</ref>
 
| Ocak or sıcaklık=-0.9 | Ocak or yağış=37.4
93. satır:
 
== Nüfus ==
ElâzığElazığ il merkezi nüfusu yıllara göre şöyledir;
{{Türkiye ilçe nüfus/Elâzığ/merkez}}
 
101. satır:
[[Türkiye'de tarım|Tarım]]: Ovaları az, fakat çok verimlidir. Bol suları bulunan büyük akarsuların suladığı bu ovalarda, [[buğday]], [[arpa]], [[pirinç]], [[şekerpancarı]], [[tütün]], [[fasulye]], [[nohut]], [[mercimek]], [[fiğ]], [[burçak]], [[soğan]], [[sarımsak]], [[pamuk]], [[üzüm]], [[elma]], [[armut]], [[kayısı]], [[ceviz]], [[badem]] ve [[dut]] yetişir. Yetiştirilen ürünler arasında [[lahana]], [[kavun]] ve [[çilek]] önemli gelir kaynağı haline gelmiştir.
 
[[Madencilik]]: ElâzığElazığ madenciliğin [[Türkiye'de tarım|tarım]]la yarıştığı ve hatta tarımı geçtiği bir yerdir. Toprakları madenle doludur. [[Bakır]], [[krom]], simli kurşun ve betonit başlıcalarıdır. Ergani Bakır İşletmesi’nde blister bakır, [[sülfürik asit]] ve prit tüvenan cevher istihsal edilir. Diğer maden işletmeleri Guleman Krom İşletmesi, Ferro Krom Tesisleri ve ElâzığElazığ Betonit Fabrikası'dır. [[Alacakaya]] ve [[Arıcak]] ilçelerinde çıkarılan mermer dünyaca meşhurdur. Kendine has özelliği bulunan ElâzığElazığ mermerini işlemek üzere son senelerde birçok mermer işleme fabrikası kurulmuştur.
 
[[Sanayi]]: Elâzığ’ınElazığ’ın maden bakımından zengin ve [[Türkiye]]’nin en büyük [[hidroelektrik santral]]lerinden birinin bu ilde oluşu ile sanayi gelişmiştir. İrili ufaklı 1200 sanayi iş kolu vardır. ElâzığElazığ sanayi alanında [[Doğu Anadolu Bölgesi]]'nde önemli bir yere sahiptir. Özellikle Organize Sanayi Bölgesi'nin kurulması ile [[fabrika]] sayısı hızla artmıştır. 49 fabrikalık sanayi bölgesinde 20 fabrika inşaatı tamamlanarak üretime geçmiştir. Diğerlerinin inşaatı devam etmektedir. [[Un]], [[deri]], [[şeker]], [[çimento]], pamukyağı, pamuk ipliği, [[kiremit]], [[yün]], [[süt]], [[yem]], [[azot]], süper [[fosfat]], [[kireç]], plastik boru, tüpgaz imalatı ve dolum, [[kâğıt]], [[tekstil]], meşrubat, [[matbaa]]cılık, [[mermer]], ayçiçek yağı, [[ayakkabı]], [[mobilya]], [[sabun]], tıbbi malzeme fabrikaları başlıca büyük sanayi kuruluşlardır.
 
== Altyapı ==
=== Sağlık ===
Elâzığ’daElazığ’da her 100.000 kişiye 608 hastane yatağı düşmektedir, bu oran 262 olan Türkiye ortalamasının 2 katından fazladır. Elazığ’da 2002-2006 yılları arasında toplam hekim sayısı % 15,4 artarken, diş hekimi sayısı % 26,15, diğer sağlık personelinin mevcudu ise % 13,64 artmıştır. ElâzığElazığ, [[Devlet Planlama Teşkilatı]] tarafından 2003 yılında yapılan sağlık sektörü gelişmişlik sıralamasında sağlık sektöründe en gelişmiş il olarak 12. sıradır. Fırat Üniversitesi'nin tıp fakültesi bünyesinde bulunan araştırma hastanesi, TRB1 bölgesi ve bölge dışına hizmet veren önemli hastanelerden biridir.<ref>[http://www.fka.org.tr/Bolgemiz-detay.asp?SayfaAltCatId=15 Fırat Kalkınma Ajansı] FKA</ref>
 
ElâzığElazığ sağlık sektöründe oldukça gelişmiş bir il olup, [[CNBC-e Business]] dergisinin yaptığı araştırmalara göre [[Türkiye]]'nin en iyi sağlık altyapısına sahip ikinci şehridir.
 
=== Ulaşım ===
ElâzığElazığ doğuyu batıya bağlayan yolların kavşak noktasındadır. Karayolları Ankara-Kayseri-Malatya-ElâzığElazığ-Bingöl-Muş karayolu, Adana-Maraş-Malatya-ElâzığElazığ- Tunceli karayolu, Mardin-Diyarbakır-Arapkir-Keban-ElâzığElazığ karayolu ile İran-Erzurum- Tunceli-ElâzığElazığ uluslararası yollar ([[Avrupa E-yolu E80|TEM]]) ile bağlıdır. İyi asfalt vasfında olan bu yollardan ElâzığElazığ içinde kalan kısımlarının uzunluğu 425 kilometredir. Ankara-Kayseri-Sivas-Malatya demiryolu Elâzığ’daElazığ’da iki kola ayrılır. Bir kolu Diyarbakır-Batman’a diğeri Palu-Genç- Muş-Tatvan’a ulaşır. İl sınırları içinde kalan demiryolu 272&nbsp;km ve 15 duraklıdır.
 
1981 yılında temeli atılıp, 1986 yılında hizmete giren [[Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları|T.C.D.D. Fırat Köprüsü]], Türkiye’nin en uzun köprüsüdür. 2030 m olup, 30 adet betonarme ayak üzerine inşa edilmiştir.
 
1940 yılında açılan [[ElâzığElazığ Havalimanı]] 20. Ekim 2012 tarihinde yılda 2 milyon yolcu kapasiteli yeni terminal binasına kavuştu. Havalimanından Ankara, İstanbul, Antalya, İzmir, Düsseldorf ve Frankfurt'a seferler yapılmaktadır. Ayrıca [[Keban Barajı ve Hidroelektrik Santrali|Keban Baraj Gölü]] üzerinde [[Ağın]] ilçesi ile Tunceli’nin ilçeleri arasında feribotla ulaşım sağlanmaktadır.
 
ElâzığElazığ'da semtler arası ulaşım, minibüslerle, taksilerle ve her 8 dakikada bir kalkan belediye otobüsleriyle rahat ve hızlı bir şekilde sağlanmaktadır.
 
=== Eğitim ===
137. satır:
{{Div sütunu|2}}
* Ezgi FM (88.0)
* FM 23 ElâzığElazığ (88.5) & (93.5)
* Radyo Fırat (Fırat Üniversitesi) (89.2)
* Radyo E (90.2)
148. satır:
* Yağmur FM (99.0)
* Hit FM (99.9)
* ElâzığElazığ Polis Radyosu (104.0)
{{Div sütunu bitiş}}
=== Yerel gazeteler ===
156. satır:
* Ayışığı Gazetesi
* El Aziz Gazetesi
* ElâzığElazığ Artı Eksi Haber Gazetesi
* ElâzığElazığ Star Haber Gazetesi
* ElâzığElazığ Polis Haber Gazetesi (ElâzığElazığ Emniyet Müdürlüğü tarafından çıkarılan aylık gazete)
* ElâzığElazığ Star Haber Gazetesi
* ElâzığElazığ Yeni Ufuk Gazetesi
* ElâzığElazığ Yeniçağ Gazetesi
* Gazete ElâzığElazığ
* Günışığı Gazetesi
* Nurhak Gazetesi
* Turhan Gazetesi
* Uluova Gazetesi
* ElâzığElazığ Son Baskı Gazetesi
* Şehir Gazetesi
{{Div sütunu bitiş}}
Şehirde medya gelişim sürecindedir. Şehir'de yayın yapan 4 yerel TV kanalı vardır. ElâzığElazığ'dan yayın yapan '''Kanal Fırat''' ve '''Kanal 23''', uydu aracılığı ile tüm yurtta ve Avrupa'da izlenebilmektedir. Bunun dışında Günışığı, Uluova, Ayışığı gibi birçok yerel gazete yayın hayatını sürdürmektedir. ElâzığElazığ'da 12 adet yerel radyo kanalı bulunmaktadır.
 
== Kültür ve Sanat ==
 
ElâzığElazığ köklerini [[Harput]]'tan aldığı bir kültür birikimine sahiptir. Kentte, 1990 yılında [[ElâzığElazığ Devlet Klasik Türk müziği Korosu]], 2008 yılında ise [[ElâzığElazığ Devlet Tiyatrosu]] kurulmuştur. ElâzığElazığ'da ayrıca, etkinlik gösteren birçok yerel tiyatro grubu vardır.
 
Bu yıl yirmincisi düzenlenecek [[Uluslararası Hazar Şiir Akşamları]] ve 2008 yılından beri gerçekleştirilen [[Çayda Çıra Film Festivali]] de kentin önemli sanatsal organizasyonlarıdır.
 
== Eğlence ve dinlenme tesisleri ==
* Osmanlı döneminden kalan tarihi [[ElâzığElazığ Protestan Kilisesi|Ermeni Protestan Kilisesi]] bugün boşdur ve otopark olarak kullanılmaktadır.
* Hazarbaba Kayak Merkezi:
::Hazarbaba kayak tesisleri kış turizmi açısından önemli bir merkezdir. [[Sivrice]] ilçesinin güneyinde bulunan 2347 metre yüksekliğindeki Hazarbaba dağında yapılan Hazarbaba Kayak Merkezi 1997 yılında etkinliğe geçmiş olup, kayak sporlarına elverişli pisti, 1700 metre uzunluğundaki teleksi ve yeme içme tesislerine sahiptir. Ulaşım şehir merkezi ve ilçe merkezinden kalkan otobüs seferleri ile sağlanmaktadır.
* [[Harput]]:
::ElâzığElazığ'da bulunan bir antik kenttir. [[MÖ 20. yüzyıl]]dan kalıntılar bulunmaktadır. Antik Harput yerleşim alanı, bir açık hava müzesi gibidir. Müzesi, kalesi, camileri, kilisesi ve [[Buzluk mağaraları|Buzluk Mağarası]]'yla ElâzığElazığ'ın bir turizm merkezidir.
 
==Halk Oyunları==
{{ana madde|Elazığ Halk Oyunları}}
Elazığ Halk Oyunları oyun bölgelerinden halay Bölgesi içinde ele alındığında, hareketlilik açısından diğer il ve bölgelere göre ağır ve estetiktir.<ref name="elazig.bel.tr">[http://www.elazig.bel.tr/elazig.php?CID=31 Elazığ Belediyesi | Elazığ Kent Rehberi | Musiki - Folklor]</ref> Az miktarda, çok hareketli oyunlar da vardır. Oyunlar halay bölgesindeki diğer oyunlara nazaran müzik ve oyun figürleri açısından çeşitli farklılıklar gösterir.<ref name="elazig.bel.tr"/> Altmışa yakın Elazığ oyunu vardır. Ancak, bugün yaşayan oyunların adedi yirmi-yirmi beş kadardır.<ref name="elazig.bel.tr"/> Bu oyunlardan bazıları ve en çok bilinenleri [[Çayda Çıra|Çayda Çıra Oyunu]], [[Avreş|Avreş Oyunu]], Nure Oyunu, Halay Oyunu, Bıçak Oyunu, Kılıç Kalkan Oyunu, ve Delilo Oyunu'dur.<ref name="elazig.bel.tr"/>
== ElâzığElazığ ağzı ==
{{ana madde|ElâzığElazığ ağzı}}
 
== Spor ==
Kentin futbol takımlarından [[Elazığspor]] [[2013-14 Süper Lig#Puan Tablosu|2013-14]] sezonunda [[Süper Lig]]'i onaltıncı olarak bitirmiş ve [[1. Lig]]'e düşmüştür.2019-2020 Sezonunda Spor Toto 2.Lig Beyaz Grupta Mücadele Etmektedir. [[Elazığ Belediyespor]] ise Spor Toto 3.Lig'de mücadele etmektedir. ElâzığsporElazığspor en büyük başarısını 2002-2004 yılında Süper Lig'de oynayarak elde etti. Kentte [[Elazığspor]], [[Elazığ Belediyespor]], ve birçok amatör takım bulunmaktadır. ElâzığsporunElazığsporun forma rengi bordo-beyazdır ve maçlarını [[Elazığ Atatürk Stadyumu|Atatürk Stadyumunda]] oynamaktadır.
TFF 2'nci Lig Kırmızı Grup ekiplerinden Elazığspor'un, 6.8 büyüklüğündeki depremin ardından Türkiye Futbol Federasyonu'na (TFF) yaptığı ligden çekilme talebi kabul edildi <ref name=hurriyet>{{Web Kaynağı | başlık = TFF, Elazığspor'un deprem nedeniyle ligden çekilme talebini kabul etti | =url https://m.hurriyet.com.tr/yerel-haberler/elazig/tff-elazigsporun-deprem-nedeniyle-ligden-ceki-41442059}}</ref>
 
== Kardeş şehirler ==
“Kardeş kent”, kentlerin yerel yönetimleri aracılığıyla yabancı ülke kentleri ile kurdukları resmi dostane ilişkiyi ifade etmektedir. Belediye Meclisi'nce alınan karar ile kurulan kardeş kent ilişkisi, içerisinde bulunduğumuz küreselleşme sürecinde uluslararası gelişmeler açısından oldukça önemli bir olguyu ifade etmektedir. ElâzığElazığ Belediyesi; kurduğu kardeş kent ilişkileri ile sosyo-kültürel, ekonomik, eğitim, sağlık, ticaret, turizm, yerel yönetim hizmetleri ve spor gibi konularla tarafları ilgilendiren diğer alanlarda, iki kentin ilgili birimleri arasında iletişim ve koordinasyonu sağlayarak bilgi/deneyim alışverişi ve işbirliğinin geliştirilmesini amaçlamıştır. Sonuç olarak, iki şehir arasında karşılıklı anlayış, dostluk ve barışın güçlendirilmesi amacıyla; tarihi, kültürel, sosyal ve coğrafi açıdan ElâzığElazığ ile benzerlikleri olan birçok yabancı şehir ile kardeş kent antlaşmaları imzalanmıştır. ElâzığElazığ'ın toplam 5 tane kardeş şehri vardır:
* {{bayraksimge|Türkiye}} [[Erzurum]], [[Türkiye]]
* {{bayraksimge|Azerbaycan}} [[Bakü]], [[Azerbaycan]]
209. satır:
{{Commons kategori|Elâzığ}}
{{portal|Türkiye}}
* [http://www.elazig.gov.tr/ ElâzığElazığ Valiliği]
* [http://www.elazig.bel.tr/ ElâzığElazığ Belediyesi]
 
{{Elazığ merkez belde ve köyleri}}
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Elazığ" sayfasından alınmıştır