Vikipedi

Köy enstitüsü: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Erdemolmez (mesaj | katkılar)
1 değişiklik
Değişiklik özeti yok
Etiketler: Mobil değişiklik mobil uygulama değişikliği iOS uygulaması değişikliği
Aybeg (mesaj | katkılar)
Devriyeler
47.351 değişiklik
Değişiklik özeti yok
1. satır:
'''Köy enstitüsü''', Türkiye'de ilkokul öğretmeni yetiştirmek üzere 17 Nisan 1940 tarihli ve 3803 sayılı yasa ile açılan okul türü. Tamamen Türkiye'ye özgü olan bu eğitim projesini 28 Aralık 1938 tarihinde milli eğitim bakanı olan [[Hasan Âli Yücel]] bizzat yönetti.<ref>KanunünKanunun kabul edildiği oturuma dönemin DP mebusları muhalefet ettiler ve katılmadılar, oturumunda Kazım Karabekir'in projenin nereden alındığını sorması üzerine Hasan Âli Yücel şöyle konuşmuştur:<br>''Arkadaşlar bu kanunla bizim yaptğımızyaptığımız şey bir kopya değildir. Bunları kendi ülkemizin var olan gerçeğine ve toplumsal olgusuna uyarak yapmış bulunuyoruz. Bu bizimdir, kimseden almadık. Başkaları bizden alsınlar.''</ref><ref name="Keseroglu" />▼
Türkiye de Köy Enstitüleri fikri ilk kez ABD li Eğitim Filozofu John Dewey tarafından savunuldu<ref>B. Güvenç, "History of Turkish Educaıion", Educalian and Science, Vol. 22 (108), Spccial Issue, 1998, p. 56.</ref>. Dewey, özellikle kırsal bölgelerdeki okulların toplum yaşam merkezi haline getirilmesi gerektiğini vurguladı. Türkiye'de okulun yerel koşullara uyarlanması sorunu eğitim felsefesinin özünü oluşturuyordu.Köy Enstitüleri (Köy Enstitüleri), John Dewey'in iş ve eğitimi birleştirme fikrini yerine getirmek için tasarlanmıştır. Mezunların aynı anda hem okul öğretmenleri hem de toplumun eğitmeni olması bekleniyordu. Öğrenciler aslında kendi okullarını, evlerini, kışlalarını, iş yerlerini vb. İnşa ettiler ve birlikte yaparak ve yaşayarak üretim ile eğitimi kaynaştırdılar.<ref>THE INFLUENCE OF AN AMERICAN EDUCATOR (JOHN DEWEY) ON THE Turkish educational system,  THE TURKISH YEARBOOK VOL. XXXI, by  BAHRİ ATA</ref><ref>''John Dewey'' (/ˈduːi/; October 20, 1859 – June 1, 1952) was an American philosopher, psychologist, and educational reformer whose ideas have been influential in education and social reform. He is regarded as one of the most prominent American scholars in the first half of the twentieth century.</ref><ref>Profesör John Dewey'nin Raporları", Maarif Vekaleti Mecmuası, March 1925, No. ı. Its Turkish translation was published several times. In 1939, during the time of Hasan Ali Yücel, Minister of Educatian, the Dewey report wa" republished.</ref><ref>http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/44/671/8547.pdf</ref>▼
 
▲Türkiye 'de Köyköy Enstitülerienstitüsü fikri ilk kez ABD[[Amerikalılar|Amerikalı]] li Eğitimeğitim Filozofufilozofu [[John Dewey]] tarafından savunuldu<ref>B. Güvenç, "History of Turkish EducaıionEducation", Educalian and Science, Vol. 22 (108), SpccialSpecial Issue, 1998, p. 56.</ref>. Dewey, özellikle kırsal bölgelerdeki okulların toplum yaşam merkezi haline getirilmesi gerektiğini vurguladı. Türkiye'de okulun yerel koşullara uyarlanması sorunu eğitim felsefesinin özünü oluşturuyordu.Köy Enstitüleri (Köy Enstitüleri), John Dewey'in iş ve eğitimi birleştirme fikrini yerine getirmek için tasarlanmıştır. Mezunların aynı anda hem okul öğretmenleri hem de toplumun eğitmeni olması bekleniyordu. Öğrenciler aslında kendi okullarını, evlerini, kışlalarını, iş yerlerini vb. İnşainşa ettiler ve birlikte yaparak ve yaşayarak üretim ile eğitimi kaynaştırdılar.<ref>THE INFLUENCE OF AN AMERICAN EDUCATOR (JOHN DEWEY) ON THE Turkish educational system,  THE TURKISH YEARBOOK VOL. XXXI, by  BAHRİ ATA</ref><ref>''John Dewey'' (/ˈduːi/; October 20, 1859 – June 1, 1952) was an American philosopher, psychologist, and educational reformer whose ideas have been influential in education and social reform. He is regarded as one of the most prominent American scholars in the first half of the twentieth century.</ref><ref>"Profesör John Dewey'nin Raporları", Maarif Vekaleti Mecmuası, March 1925, No. ıI. Its Turkish translation was published several times. In 1939, during the time of Hasan Ali Yücel, Minister of Educatian, the Dewey report wa" republished.</ref><ref>http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/44/671/8547.pdf</ref>
▲'''Köy enstitüsü''', Türkiye'de ilkokul öğretmeni yetiştirmek üzere 17 Nisan 1940 tarihli ve 3803 sayılı yasa ile açılan okul türü. Tamamen Türkiye'ye özgü olan bu eğitim projesini 28 Aralık 1938 tarihinde milli eğitim bakanı olan [[Hasan Âli Yücel]] bizzat yönetti.<ref>Kanunün kabul edildiği oturuma dönemin DP mebusları muhalefet ettiler ve katılmadılar, oturumunda Kazım Karabekir'in projenin nereden alındığını sorması üzerine Hasan Âli Yücel şöyle konuşmuştur:<br>''Arkadaşlar bu kanunla bizim yaptğımız şey bir kopya değildir. Bunları kendi ülkemizin var olan gerçeğine ve toplumsal olgusuna uyarak yapmış bulunuyoruz. Bu bizimdir kimseden almadık. Başkaları bizden alsınlar.''</ref><ref name="Keseroglu" />
 
== Kuruluşu ==
[[Dosya:Hasanoğlan köy enstitüsü tabelası.png|thumb|250px| Öğrenciler ve öğretmenler yeni kurulacak Hasanoğlan Köy Enstitüsünün tabelasını dikiyor]]
Neredeyse tüm [[Anadolu]]'nun okulsuz ve öğretmensiz olduğu gerçeği gözönünegöz önüne alınarak<ref>Age. Baran, Şahin, Alıntı:''Türkiye'de 1927 yılı sayımına göre genel nüfusun sadece %4.7 'si okuyabiliyordu.''</ref>, dönemin cumhurbaşkanı [[İsmet İnönü]]'nün himayesinde, Millî Eğitim Bakanı [[Hasan Âli Yücel]] tarafından [[İsmail Hakkı Tonguç]]'un çabalarıyla köylerden ilkokul mezunu zeki çocukların bu okullarda yetiştirildikten sonra yeniden köylere giderek öğretmen olarak çalışmaları düşüncesiyle kuruldular. Geleneksel öğretmen okullarında yetişmiş öğretmenler için köylerde öğretmenlik yapmak, istenerek yapılacak bir görevden çok zorunluluk olarak algılanıyordu. [[Çalıkuşu (roman)|Çalıkuşu]] romanındaki karakter gibi gönüllü ve özverili öğretmenlerin sayısı azdı. Oysa okuma yazma oranı Cumhuriyet ilk kurulduğu yıllarda %5 bile değildi. Bunun yanında nüfusun %80'lik bölümü köylerde yaşıyordu.<ref name="kartekin">Enver Kartekin, ''Devrim Tarihi ve Türkiye Cumhuriyeti Rejimi'', Sinan Yayınları, 1973, İstanbul</ref> Köy Enstitüleri'nin kurulması ve yaygınlaşması konusunda pedagoji uzmanı [[Halil Fikret Kanad]]'ın önemli çalışmaları vardı. Kanad, zorunluluktan değil özveriyle öğrenci yetiştirecek ''köye göre öğretmen'' fikrini savunmuştu.
 
1940 yılından başlayarak, tarım işlerine elverişli geniş arazisi bulunan köylerde veya onların hemen yakınlarında Köy Ensititüleri açıldı. [[Türkiye]]'de seçilen şehirlerden uzak ancak tren yollarına yakın tarıma elverişli 21 bölgede köy ilkokullarına öğretmen yetiştirmek üzere açılmıştı. Öğretmenler köylülere hem örgün eğitim verecek, okuma yazma ve temel bilgileri kazandıracak hem de modern ve ilmi tarım tekniklerini öğretecekti. Öğretmenler gittiği yörelerde bilinmeyen tarım türlerini de köylülere öğretecekti. Kitaba deftere dayalı öğretim yerine ''iş için, iş içinde eğitim'' ilkesi tatbik ediliyordu. Her köy enstitüsünün kendisine ait tarlaları, bağları, arı kovanları, besi hayvanları, atölyeleri vardı. Derslerin %50'lik bölümü temel örgün eğitim konularını içeriyordu. Geri kalanı ise uygulamalı eğitimdi.
287. satır:
-->
== Köy Enstitülerinin kapatılması ==
[[II. Dünya Savaşı]]'nın sonlarına doğru 1945 yılında [[Sovyetler Birliği]] lideri [[Stalin]]'in Türkiye'den [[Kars]], [[Artvin]] ve [[Ardahan]]'ı ve Boğazlarda askeri üs istemesi üzerine, [[Millî Şef]] de [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]'den askeri destek istemişti.{{olgu}} Bu desteği vermeye hazır olduğunu belirten [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]], [[Truman Doktrini]] ile yardıma başlamıştı ama karşılığında [[Türkiye]]'de serbest seçimlere dayanan [[demokrasi]] düzeninin yerleştirilmesini ve [[Millî Şef]]lik, "5 yıllık kalkınma planları" ve "Köy Enstitüleri"leri gibi [[Sovyet halkı|Sovyet]] sistemine benzer uygulamaların kaldırılmasını talep etti.<ref>[http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/11637642.asp?yazarid=72 Rifat Serdaroğlu’nun mektubu]</ref>
 
1946 yılında hükümetin yaklaşan seçimleri yitirme kaygısıyla [[Cumhuriyet Halk Partisi|CHP]] içinden muhalif milletvekillerinin başını çektiği örgütlü muhalefetin kampanyasıyla, müfredatında ve yapılanmasında kuruluş amaçlarından uzaklaşan değişiklikler yapıldı. İlerleyen yıllarda da, daha önceleri sıkı sıkıya bağlı olduğu "iş için iş içinde eğitim" ilkesinden uzaklaştırıldı. Öğretmen okullarına dönüştürülerek [[1954]]'te kapatıldılar.<ref>[http://www.public.iastate.edu/~evrimb/Village%20Institutes%20Evrim%20Mehmet.pdf Evrim Baran, Mehmet Sahin, ''the Work, by the Work and for the Work: Village Institutes as a Revolutionary Practice of Dewey’s Philosoph'', Iowa State University, pdf dosyası] {{İng}}</ref><ref>Can Dündar, Köy Enstitüleri. İmge. ISBN 9789755331669</ref><ref>[http://econ-www.mit.edu/files/2323 Alp Şimşek, ''An Economic Look at the Village Institutes'', Massachusetts Institute of Technology, 3 Şubat 2006, pdf dosyası] {{İng}}</ref>
 
Cumhuriyet Halk Partisi içinden ''Köylüyü topraklandırmaTopraklandırma YasasınaYasası''na karşı çıkan bir kesim milletvekili [[Demokrat Parti (1946)|Demokrat Parti]]yi kurdu. Bu parlamenterler içinde [[Atatürk Devrimleri]]ne karşı olup tek parti yönetiminde bu düşüncelerini açığa vuramayanlar olduğu, Atatürk devrimlerineDevrimlerine muhalefet hisleri besleyen ancak bu karşıtlıklarını ortaya koymaya cesaret edemeyen siyasi ve toplumsal yapının bir karşı devrim atağı başlatarak Köy Enstitülerinin kapatılmasını sağladığı iddia edilmiştir.<ref>http://www.sabah.com.tr/Yazarlar/ardic/2009/05/14/chp_amigolarina_ozel_yazi</ref> Hasanoğlan Köy Enstitüsü'nün eski müdürü [[Rauf İnan]] ve [[Hıfzı Veldet Velidedeoğlu]] Köy Enstitülerinin kapatılmasının Atatürk Devrimleri karşıtlarınca başlatılan bir ''[[karşı devrim]]'' hareketi olduğunu söylemişlerdi. 1945 yılında Köy Enstitüleri hakkında [[Komünizm|komünist]]lerin, dinsizlerin yetiştiği fuhuş yuvaları olduğu söylenerek saldırı kampanyaları başlatılmıştı. Parlamentoda bütçe görüşmelerinde milletvekili [[Emin Sazak]]'ın ''Köylere giden enstitü mezunları kendilerini birer Atatürk zannediyorlar'' demesi üzerine [[Hasan Âli Yücel]], ''Bu çocukların her birinin birer [[Mustafa Kemal Atatürk|Atatürk]] olması temenni edilir'' şeklinde cevap vermişti.<ref>Age. Dündar</ref> Köy enstitüleri 1954 yılında kapatılmıştı.<ref>[http://www.mulkiyedergi.org/index.php?option=com_docman&task=doc_download&gid=611&&Itemid=2 Mülkiye Dergi, ''yetmişbeş Yılın Hesabı'']</ref><ref>''12 Eylül Karşı-Devrim '', [[Hıfzı Veldet Velidedeoğlu]]<br> Alıntı:''Köy Enstitüleri'nin ışığı o kadar güçlü idi ki, 1947'den beri geçen 43 yıl içinde hiç sönmedi ve sanırım Türkiye Cumhuriyeti var oldukça sönmeyecektir. Eğer bu Cumhuriyet yaşayacaksa, gün gelecek Atatürk Devrimi iktidardaki Karşı Devrim'i mutlaka alt edecek ve çağdaş Türkiye yeniden kurulacaktır''</ref>
 
Köy Enstitülerine yöneltilen ve kapatılmaları ile sonuçlanan belli başlı eleştiriler birkaç ana başlık altında toplanabilir. Enstitülerde öğrenciler tek tip üniforma giyiyordu ve enstitü müdürü bile buna uyup aynı üniformayı giyiyordu. Öğrenciler bizzat yönetime katılıyorlardı. Bu ve benzeri sebepler ile enstitülere komünistlik suçlamaları yapılıyor arada bir ihbar mektuplarını dikkate alan polisin baskınlarına uğruyordu. Kız öğrencilerin erkek öğrenciler ile karma eğitim görmesi sonu gelmez dedikodulara neden oluyordu. Köylüler okul ve enstitü inşaatlarına yardım ile devlet tarafından mükellef kılınmıştı. Bu zorlamalar köylülere angarya olarak geliyordu. Öğrencilerin boğaz tokluğuna öğrenim görecekleri kendi okullarının inşasında çalıştırılmaları eleştirilmekteydi.<ref>Talip Apaydın, Can Dündar'ın Köy Enstitüleri belgeselinde ''köyde başkasının ırgatı olaağımız yerde köy enstitülerinde kendimizin ırgatı oluyorduk. Kendi yetiştirdiğimiz zırai ürünleri tüketiyorduk, kendi inşa ettiğimiz okullarda okuyorduk'' demiştir.</ref> Köylere atanan öğretmenler yörenin toprak ağalarıyla sorunlar yaşıyorlardı. Bu geçimsizlikler köy öğretmenlerinin toprak ağalarının seçtirdiği milletvekillerine şikayet olarak ulaşıyordu. Bu durum toprak sahiplerinin durmaksızın Ankara'ya baskı yapmalarına neden oluyordu.<ref name="ŞükranAkpinar"/>
303. satır:
 
=== Mustafa Kemal Atatürk ===
Kurtuluş savaşıSavaşı sonrasında vatandaşların sadece %3-4 'ünün okuma yazması vardı. Halkın %80'i köylerde yaşıyordu.<ref name="Keseroglu"/> Atatürk ilk defa Köy Enstitülerinin kuruluş yasalarını çıkardı.<ref>Age. Yetkin, ''KqarşıKarşı devrim'', s.251</ref> İlk önce askerliğini çavuş olarak yapmış erlerden köy öğretmeni yetiştirilip köylerine öğretmen olarak gönderilme projesini önerdi ve bu proje uygulandı.
 
=== Hasan Âli Yücel ===
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Köy_enstitüsü" sayfasından alınmıştır