Yarasa: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Khutuck Bot (mesaj | katkılar)
k Kaynak düzenleme
sosyal yapı eklendi
180. satır:
 
Yarasalar aralarında birçok yarasa popülasyonunda endemik olarak bulunan [[kuduz]],<ref name="McColl2000">{{Dergi kaynağı |soyadı1=McColl |ad1=K. A. |yıl= 2000 |başlık=Bat lyssavirus infections |dergi=Revue Scientifique et Technique |cilt=19 |sayı=1 |sayfalar=177–196 |pmid=11189715 |alıntı=Bats, which represent approximately 24% of all known mammalian species, frequently act as vectors of lyssaviruses |soyadı2=Tordo|ad2=N. |soyadı3=Setien Aquilar|ad3=A. A.|doi=10.20506/rst.19.1.1221 }}</ref><ref name=Calisher2006>{{Dergi kaynağı |soyadı1=Calisher |ad1=C. H. |soyadı2=Childs |ad2=J. E. |soyadı3=Field |ad3=H. E. |soyadı4=Holmes |ad4=K. V. |soyadı5=Schountz |ad5=T. |yıl= 2006 |başlık=Bats: Important Reservoir Hosts of Emerging Viruses |dergi=Clinical Microbiology Reviews |cilt=19 |sayı=3 |sayfalar=531–545 |doi=10.1128/CMR.00017-06 |pmc=1539106 |pmid=16847084}}</ref><ref name="Brüssow2012">{{Kitap kaynağı |soyadı1=Brüssow |ad1=H. |başlık=Viruses: Essential Agents of Life |yıl=2012 |sayfalar=245–267 |doi=10.1007/978-94-007-4899-6_12|bölüm=On Viruses, Bats and Men: A Natural History of Food-Borne Viral Infections |isbn=978-94-007-4898-9 }}</ref> hem doğrudan hem de guano yoluyla [[Akut pulmoner histoplazmozis|histoplazmozis]],<ref name=CDC2014/> [[Henipavirüs|Nipah ve Hendra virüsleri]],<ref name="EatonBroder2006">{{Dergi kaynağı |soyadı1=Eaton |ad1=Bryan T. |soyadı2=Broder |ad2=Christopher C. |soyadı3=Middleton |ad3=Deborah |soyadı4=Wang |ad4=Lin-Fa |başlık=Hendra and Nipah viruses: different and dangerous |dergi=Nature Reviews Microbiology |cilt=4 |sayı=1 |yıl=2006 |sayfalar=23–35 |doi=10.1038/nrmicro1323|pmid=16357858 }}</ref><ref name="Halpin2000">{{Dergi kaynağı |soyadı1=Halpin |ad1=K. |yıl=2000 |başlık=Isolation of Hendra virus from pteropid bats: a natural reservoir of Hendra virus |url=http://vir.sgmjournals.org/cgi/content/abstract/81/8/1927 |dergi=Journal of General Virology |cilt=81 |sayı=8 |sayfalar=1927–1932 |pmid=10900029 |alıntı=In this paper we describe the isolation of HeV from pteropid bats, corroborating our serological and epidemiological evidence that these animals are a natural reservoir host of this virus. |soyadı2=Young|ad2=P. L. |soyadı3=Field|ad3=H. E. |soyadı4=Mackenzie|ad4=J. S. |erişimtarihi=29 Aralık 2007 |arşiv-url=https://web.archive.org/web/20080830012516/http://vir.sgmjournals.org/cgi/content/abstract/81/8/1927 |arşiv-tarihi=30 Ağustos 2008 |df=dmy-all |doi=10.1099/0022-1317-81-8-1927 }}</ref> ve muhtemelen [[ebola virüsü]]<ref name="Leroy2005">{{Dergi kaynağı |soyadı1=Leroy |ad1=E. M. |yıl= 2005 |başlık=Fruit bats as reservoirs of Ebola virus |dergi=Nature |cilt=438 |sayı=7068 |sayfalar=575–576 |bibcode=2005Natur.438..575L |doi=10.1038/438575a |pmid=16319873 |alıntı=We find evidence of asymptomatic infection by Ebola virus in three species of megabats, indicating that these animals may be acting as a reservoir for this deadly virus |soyadı2=Kumulungui|ad2=B. |soyadı3=Pourrut|ad3=X. |soyadı4=Rouque|ad4=P.}}</ref><ref name="SciAm2006">{{Haber kaynağı |url=http://www.sciam.com/article.cfm?id=going-to-bat |başlık=Going to Bat |yıl= 2006 |eser=Scientific American |sayfalar=24, 26 |alıntı=Long known as vectors for rabies, bats may be the origin of some of the most deadly emerging viruses, including SARS, Ebola, Nipah, Hendra and Marburg. |soyadı=Choi|ad=C. Q.}}</ref> gibi çok sayıda [[Zoonoz hastalıklar|zoonoz]] [[patojen]]in [[doğal konak|doğal konağı]]dır.<ref name="Wong2007">{{Dergi kaynağı |soyadı1=Wong |ad1=S. |tarih=Ekim 2006 |başlık=Bats as a continuing source of emerging infections in humans |dergi=Reviews in Medical Virology |yayıncı=John Wiley & Sons |cilt=17 |sayı=2 |sayfalar=67–91 |doi=10.1002/rmv.520 |pmid=17042030 |alıntı=The currently known viruses that have been found in bats are reviewed and the risks of transmission to humans are highlighted. |soyadı2=Lau|ad2=S. |soyadı3=Woo|ad3=P. |soyadı4=Yuen|ad4=K.-Y.}}</ref> Yüksek hareketlilikleri, yaygın dağılımları, uzun yaşam süreleri, türlerin önemli ölçüde [[simpatri]]si (yaşam alanı örtüşmesi) ve sosyal davranışları yarasaları hastalıklar için elverişli konak ve vektör hâline getirmektedir. Kemiricilerle kıyaslandığında yarasalar tür başına daha çok [[zoonoz hastalıklar|zoonoz]] virüs taşırlar ve her virüs daha çok tür ile paylaşılır.<ref name=Castro2013>{{Web kaynağı |soyadı=Castro|ad=J. |url=http://www.livescience.com/26898-bats-host-human-infecting-viruses.html |başlık=Bats Host More Than 60 Human-Infecting Viruses |tarih=6 Şubat 2013 |erişimtarihi=19 Aralık 2017 |yayıncı=Live Science}}</ref> Taşıdıkları patojenlerin çoğuna yüksek oranda dirençli oldukları görünmektedir ve bu da bağışıklık sistemlerinin adaptasyon düzeyini göstermektedir.<ref name=Castro2013 /><ref>{{Dergi kaynağı |soyadı=Dobson |ad=A. P. |yıl= 2005 |başlık=What Links Bats to Emerging Infectious Diseases? |dergi=Science |cilt=310 |sayı=5748 |sayfalar=628–629 |doi=10.1126/science.1120872 |pmid=16254175}}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://www.iflscience.com/plants-and-animals/why-do-bats-transmit-so-many-diseases/ |başlık=Why Do Bats Transmit So Many Diseases? |yayıncı=IFL Science |erişimtarihi=19 Aralık 2017}}</ref> Çiftlik ve ev hayvanları ile etkileşimleri zoonotik hastalık geçiş riskini oluşturur.<ref name=Calisher2006/> [[Koronavirüs]]leri doğal konakları olduklarından ve [[Yünnan]]'da tek bir mağaradan gelen yarasaların Çin'de [[şiddetli akut solunum yolu sendromu]]nun (SARS) çıkışının nedeni olarak gösterilmektedir.<ref name=CDC2014>{{Web kaynağı |url=https://www.cdc.gov/features/bats/ |başlık=CDC Features – Take Caution When Bats Are Near |yayıncı=Centers for Disease Control and Prevention |tarih=14 Nisan 2014}}</ref><ref name="Li2005">{{Dergi kaynağı |soyadı1=Li |ad1=W. |tarih=28 Ekim 2005 |başlık=Bats are natural reservoirs of SARS-like coronaviruses |dergi=Science |cilt=310 |sayı=5748 |sayfalar=676–679 |bibcode=2005Sci...310..676L |doi=10.1126/science.1118391 |pmid=16195424 |alıntı=The genetic diversity of bat-derived sequences supports the notion that bats are a natural reservoir host of the SARS cluster of coronaviruses |soyadı2=Shi|ad2=Z. |soyadı3=Yu|ad3=M. |soyadı4=Ren|ad4=W. |diğer-url=http://www.sciencemag.org/cgi/content/summary/sci;310/5748/628 |diğerkaynak=Science |diğertarih=28 Ekim 2005|url=https://semanticscholar.org/paper/f270438ddc983d3b61976fb24e7833e7cadd1ad8 }}</ref><ref name="DrostenHu2017">{{Dergi kaynağı |soyadı1=Drosten |ad1=C. |soyadı2=Hu |ad2=B. |soyadı3=Zeng |ad3=L.-P. |soyadı4=Yang |ad4=X.-L. |soyadı5=Ge |ad5=Xing-Yi |soyadı6=Zhang |ad6=Wei |soyadı7=Li |ad7=Bei |soyadı8=Xie |ad8=J.-Z. |soyadı9=Shen |ad9=X.-R. |soyadı10=Zhang |ad10=Yun-Zhi |soyadı11=Wang |ad11=N. |soyadı12=Luo |ad12=D.-S. |soyadı13=Zheng |ad13=X.-S. |soyadı14=Wang |ad14=M.-N. |soyadı15=Daszak |ad15=P. |soyadı16=Wang |ad16=L.-F. |soyadı17=Cui |ad17=J. |soyadı18=Shi |ad18=Z.-L. |başlık=Discovery of a rich gene pool of bat SARS-related coronaviruses provides new insights into the origin of SARS coronavirus |dergi=PLOS Pathogens |cilt=13 |sayı=11 |yıl=2017 |sayfalar=e1006698 |doi=10.1371/journal.ppat.1006698|pmid=29190287 |pmc=5708621}}</ref>
 
==Sosyal davranış==
 
===Sosyal yapı===
 
[[Dosya:Bracken Bat Cave evening of 17 June 2017.ogv|thumb|right|[[Bracken Mağarası]] 20 milyon kadar ''[[Tadarida brasiliensis]]'' türü yarasanın evidir]]
 
Bazı yarasalar yalnız yaşarken diğerleri bir milyon bireyden fazla koloniler hâlinde yaşarlar.{{sfn|Fenton|2001|sayfalar=95–107}} Büyük koloniler hâlinde yaşamak bireyler için avlanılma riskini azaltır.<ref name="MacDonald"/> Ilıman yarasa türleri [[kış uykusu]]na yattıkları yerlere sonbahar yaklaştıkça [[sürü davranışı|sürü]] olarak gider. Bu şekilde genç yarasalar kış uykusu geçirilen yerler gösterilir ve erişkinler de diğer gruplardaki yarasalarla çiftleşebilir.{{sfn|Fenton|Simmons|2015|sayfalar=188–189}}
 
Çeşitli türler [[Fisyon-füzyon topluluk|fisyon-füzyon topluluk yapısı]]na sahiptir; çok sayıda yarasa tünemek için aynı yere toplanır ve avlanmak için küçük gruplara ayrılır. Bu topluluklar içinde yarasalar uzun süreli ilişkiler sürdürebilmektedir.<ref>{{Dergi kaynağı |soyadı1=Kerth|ad1=G. |soyadı2=Perony|ad2=N. |soyadı3=Schweitzer|ad3=F. |yıl=2011 |başlık=Bats are able to maintain long-term social relationships despite the high fission–fusion dynamics of their groups |dergi=Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences |cilt=278 |sayı=1719 |sayfalar=2761–2767 |doi=10.1098/rspb.2010.2718|pmid=21307051 |pmc=3145188 }}</ref> Bu ilişkilerin bazıları [[Anasoyluluk|anasoylu]] dişiler ile onlara bağımlı yavrularından oluşur.<ref>{{Dergi kaynağı |soyadı1=Fornůsková|ad1=A |soyadı2=Petit|ad2= E. J. |soyadı3=Bartonička|ad3=T. |soyadı4=Kaňuch|ad4=P. |soyadı5=Butet|ad5=A. |soyadı6=Řehák|ad6=Z. |soyadı7=Bryja|ad7= J. |yıl=2014 |başlık=Strong matrilineal structure in common pipistrelle bats (''Pipistrellus pipistrellus'') is associated with variability in echolocation calls |dergi=Biological Journal of the Linnean Society |cilt=113 |sayı=4 |sayfalar=1115–1125 |doi=10.1111/bij.12381}}</ref> ''[[Desmodus rotundus]]'' gibi bazı türlerde ortak beslenme ve ortak temizlenme gibi sosyal bağları güçlendiren davranışlar görülür.<ref name="Carter & Wilkinson 2013">{{Dergi kaynağı |soyadı1=Carter|ad1=G. G. |soyadı2=Wilkinson|ad2=G. S. D. |yıl=2013 |başlık=Does food sharing in vampire bats demonstrate reciprocity? |dergi=Communicative & Integrative Biology |cilt=6|sayı=6 |pmc=3913674 |pmid=24505498 |doi=10.4161/cib.25783 |sayfalar=e25783}}</ref><ref name="Wilkinson 1986">{{Dergi kaynağı |soyadı=Wilkinson|ad=G. S. |yıl=1986 |başlık=Social Grooming in the Common Vampire Bat, ''Desmodus rotundus'' |url=http://www.life.umd.edu/faculty/wilkinson/Wilk_AB86.pdf |dergi=Anim. Behav. |cilt=34 |sayı=6 |sayfalar=1880–1889 |doi=10.1016/s0003-3472(86)80274-3|citeseerx=10.1.1.539.5104 }}</ref>
 
==Filojeni ve taksonomi==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Yarasa" sayfasından alınmıştır