Vikipedi

Türk halkları: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
(Tüm bekleyen değişiklikleri göster)
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Gafarli (mesaj | katkılar)
8 değişiklik
Değişiklik özeti yok
Nushirevan11 (mesaj | katkılar)
Devriyeler
32.158 değişiklik
k Gafarli tarafından yapılan değişiklikler geri alınarak, Muratero tarafından değiştirilmiş önceki sürüm geri getirildi.
Etiket: Geri döndürme
2. satır:
|grup = Türkler
|resim =Verbreitungsgebiet der Turkvölker.png
|nüfus = 300170-210 milyon
|bölge1 = {{bayraksimge|Türkiye}} [[Türkiye]]
|nüfus1 = 60.000.000<ref name="CIA">[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tu.html Turkish 70-75% (2016 tahmin)] CIA World Fact Book. 80 milyon 274 bin 604 x %75</ref><ref name="Türkiye Türkleri-3">{{Haber kaynağı|url=http://www.milliyet.com.tr/default.aspx?aType=SonDakika&Kategori=yasam&ArticleID=873452&Date=07.06.2008&ver=16|başlık=55 milyon kişi 'etnik olarak' Türk|dil=Türkçe|tarih=6 Haziran 2008|yayımcı=Milliyet gazetesi|erişimtarihi=26 Nisan 2009}}</ref>–70.000.000
21. satır:
|ref6 = <ref name="cia4">{{Web kaynağı | url = https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/kz.html | başlık = Kazakhstan | yayıncı = The World Factbook | erişimtarihi = 21 Aralık 2014 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160709035641/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/kz.html | arşivtarihi = 9 Temmuz 2016}} "Population: 17,948,816 (July 2014 est.)" "Ethnic groups: Kazakh (Qazaq) 63.1%, Russian 23.7%, Uzbek 2.9%, Ukrainian 2.1%, Uighur 1.4%, Tatar 1.3%, German 1.1%, other 4.4% (2009 est.)" Assuming Kazakh, Uzbek, Uighur and Tatar are included as Turks, 63.1% + 2.9% + 1.4% + 1.3% = 68.7%. 68.7% of 17.9m = 12.3m</ref>
|bölge7 = {{bayraksimge|Azerbaycan}} [[Azerbaycan]]
|nüfus7 = 109.000047.000
|ref7 = <ref name="cia6">{{Web kaynağı | url = https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/aj.html | başlık = Azerbaijan | yayıncı = The World Factbook | erişimtarihi = 13 Mayıs 2014 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160709035525/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/aj.html | arşivtarihi = 9 Temmuz 2016}}</ref>
|bölge8 = {{bayraksimge|Avrupa Birliği}} [[Avrupa Birliği]]
73. satır:
|ilgili gruplar =
}}
'''Türk halkları''' ([[Eski Türkçe]]: '''𐱅𐰇𐰼𐰰''' [[Şatuo]]: '''Tūjué 突厥'''), [[Avrasya]]'da geniş bir coğrafyada dağınık olarak yaşayan ve [[Altay dilleri]] ailesinin bir alt kolunu oluşturan [[Türk dilleri]]nin çeşitli konuşan etnik Türk gruplarıdır. Dünyada 300200 milyondan fazla Türk bulunduğu ve bu nüfusun yaklaşık dörtteüçte birinin Türkiye'de yaşadığı düşünülmektedir.
 
== Coğrafî dağılım ==
[[Dosya:Independence Day Parade - Flickr - Kerri-Jo (208).jpg|küçükresim|[[Türkmenler]] [[Ahal Teke|Ahalteke atı]]nda]][[Dosya:Azerigirls.JPG|thumb|200px|[[Azerbeycan Türkleri|AzerbaycandakiAzerbeycandaki Türk]] kızları]]
[[Dosya:Uzbeki girl.jpg|thumb|200px|[[Özbekler|Özbek]] bir kız]]
 
102. satır:
|-
|-
| '''[[Azerbaycan TürkçesiAzerice]]''' || {{bayraksimge|İran}} [[İran]]<br />{{bayraksimge|Azerbaycan}} [[Azerbaycan]] (resmî)<br />[[Dosya:Flag of Georgia.svg|24px]] [[Gürcistan]]<br />[[Dosya:Flag of Dagestan.svg|24px]] [[Dağıstan]] (resmî)<br />{{bayraksimge|Türkiye}} [[Türkiye]]<br />{{bayraksimge|Ermenistan}} [[Ermenistan]] ''(geçmişte)''|| || 39.477.100 +<br />(Kuzey Azerbaycan TürkçesiAzerice 9.477.100+<ref>"Population by ethnic groups". The State Statistical Committee of the Republic of Azerbaijan. 2014. Erişim tarihi: 12 December 2014.</ref><br />Güney Azerbaycan TürkçesiAzerice 23.500 000 - 30.000.000<ref name="ethnologue.com">http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=azb</ref><ref>http://www.petroleumworld.com</ref><ref><sup>'''''a'''''</sup> <sup>'''''b'''''</sup> Unrepresented Nations and Peoples Organization : Southern Azerbaijan</ref><ref><sup>'''''a'''''</sup> <sup>'''''b'''''</sup> World Cultures</ref>)<br />
|-
| '''[[Özbek TürkçesiÖzbekçe]]''' ||[[Dosya:Flag of Uzbekistan.svg|23px]] [[Özbekistan]] (resmî)<br />[[Dosya:Flag of Tajikistan.svg|23px]] [[Tacikistan]]<br />[[Dosya:Flag of Afghanistan.svg|23px]] [[Afganistan]]<br />[[Dosya:Flag of Kazakhstan.svg|23px]] [[Kazakistan]]<br />[[Dosya:Flag of Kyrgyzstan.svg|23px]] [[Kırgızistan]]<br />[[Dosya:Flag of Turkmenistan.svg|23px]] [[Türkmenistan]] <br> {{bayraksimge|Türkiye}} [[Türkiye]] || || 28.048.600 +<br />(Kuzey Özbek TürkçesiÖzbekçe 25.288.800 +<ref>[http://www.joshuaproject.net/languages.php?rol3=uzn Uzbek, Northern Speaking Peoples], Joshua Project</ref><br/>Güney Özbek TürkçesiÖzbekçe 2.759.800 +<ref>[http://www.joshuaproject.net/languages.php?rol3=uzs Uzbek, Southern], Joshua Project</ref>) <br>
|-
| '''[[Kazak TürkçesiKazakça]]''' || [[Dosya:Flag of Kazakhstan.svg|23px]] [[Kazakistan]] (resmî)<br />{{bayraksimge|Çin}} [[Sincan Uygur Özerk Bölgesi]] <br />[[Dosya:Flag of Mongolia.svg|23px]] [[Moğolistan]] <br> {{bayraksimge|Türkiye}} [[Türkiye]] || || 10.000.000<ref name="Sociolinguistics">Lars Johanson / Elisabetta Ragagnin, Central Asia and Mongolia IX Regional Overview, ''Sociolinguistics'' Vol. 3, No. 3, [http://books.google.com.tr/books?id=LMZm0w0k1c4C&pg=PA1890&dq=South+Azerbaijani+mother+tongue+million&hl=tr&ei=hG-fTPPVEJPKccyl8PMJ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=4&ved=0CDMQ6AEwAw#v=onepage&q=million%20in%20the%20Republic%20of%20Azerbaijan%20and%20in%20Southern%20Azerbaijan&f=false s. 1890]</ref>-16.000.000
|-
| '''[[Uygur TürkçesiUygurca]]''' || {{bayraksimge|Çin}} [[Sincan Uygur Özerk Bölgesi]] (resmî) <br> [[Dosya:Flag of Kazakhstan.svg|23px]] [[Kazakistan]] <br> [[Dosya:Flag of Uzbekistan.svg|23px]] [[Özbekistan]] <br> [[Dosya:Flag of Kyrgyzstan.svg|23px]] [[Kırgızistan]] <br> {{bayraksimge|Türkiye}} [[Türkiye]] || {{bayraksimge|Çin}} [[Çin|Çin HC]] || 11-13 milyon{{Kaynak belirt}}-20.000.000
|-
|-
| '''[[Türkmence]]''' || [[Dosya:Flag of Turkmenistan.svg|23px]] [[Türkmenistan]] (resmî)<br /> {{bayraksimge|İran}} [[İran]] <br />{{bayraksimge|Afganistan}} [[Afganistan]] <br> {{bayraksimge|Türkiye}} [[Türkiye]] || || 8-10 milyon{{Kaynak belirt}}
|-
| '''[[Tatar TürkçesiTatarca]]''' || [[Dosya:Flag of Tatarstan.svg|23px]] [[Tataristan]]<br />[[Dosya:Flag of Bashkortostan.svg|23px]] [[Başkurdistan]] || {{bayraksimge|Rusya}} [[Rusya]]<br />{{bayraksimge|Rusya}} [[Rusya]] ||10-12 milyon{{Kaynak belirt}}
|-
| '''[[Kırgız TürkçesiKırgızca]]''' || [[Dosya:Flag of Kyrgyzstan.svg|23px]] [[Kırgızistan]] (resmî) (resmî)<br />{{bayraksimge|Çin}} [[Sincan Uygur Özerk Bölgesi]] <br /> [[Dosya:Flag of Uzbekistan.svg|23px]] [[Özbekistan]] <br> [[Dosya:Flag of Kazakhstan.svg|23px]] [[Kazakistan]] <br> {{bayraksimge|Türkiye}} [[Türkiye]] || || 3.000.000<ref name="Sociolinguistics"/>-5.500.000
|-
| '''[[Başkurt TürkçesiBaşkurtça]]''' || [[Dosya:Flag of Bashkortostan.svg|23px]] [[Başkurdistan]] (resmî) || {{bayraksimge|Rusya}} [[Rusya]] || 2 milyon{{Kaynak belirt}}-2.500.000
|-
| '''[[Çuvaş TürkçesiÇuvaşça]]''' || [[Dosya:Flag of Chuvashia.svg|23px]] [[Çuvaşistan]] || {{bayraksimge|Rusya}} [[Rusya]] ||2 milyon{{Kaynak belirt}}-2.200.000
|-
| '''[[Karakalpak TürkçesiKarakalpakça]]''' || [[Dosya:Flag of Uzbekistan.svg|23px]] [[Özbekistan]] (bölgesel resmî dil)<br />[[Dosya:Flag of Kazakhstan.svg|23px]] [[Kazakistan]]<br />[[Dosya:Flag of Turkmenistan.svg|23px]] [[Türkmenistan]] || || 500 bin{{Kaynak belirt}}
|-
| '''[[Saha TürkçesiSahaca]]''' ([[Yakutça]]) || [[Dosya:Flag of Sakha.svg|23px]] [[Saha Cumhuriyeti|Yakutistan]] || {{bayraksimge|rusya}} [[Rusya]] ||500 bin{{Kaynak belirt}}
|-
| '''[[Karaçay-Balkar TürkçesiBalkarca]]''' || [[Dosya:Flag of Karachay-Cherkessia.svg|23px]] [[Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti]]<br />[[Dosya:Flag of Kabardino-Balkaria.svg|23px]] [[Kabardey-Balkarya]] ||{{bayraksimge|rusya}} [[Rusya]] <br />{{bayraksimge|rusya}} [[Rusya]] || 400 bin{{Kaynak belirt}}
|-
| '''[[Kumuk TürkçesiKumukça]]''' || [[Dosya:Flag of Dagestan.svg|23px]] [[Dağıstan]] || {{bayraksimge|rusya}} [[Rusya]] ||380 bin{{Kaynak belirt}}
|-
| '''[[Tuva TürkçesiTuvaca]]''' || [[Dosya:Flag of Tuva.svg|23px]] [[Tuva Cumhuriyeti]](resmî)|| {{bayraksimge|rusya}} [[Rusya]] ||310,5 bin<ref>2013 yılı Tuva nüfusu http://tuvastat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/tuvastat/resources/2a2fdf804147762caba2ef367ccd0f13/%D0%A7%D0%98%D0%A1%D0%9B%D0%95%D0%9D%D0%9D%D0%9E%D0%A1%D0%A2%D0%AC+%D0%9D%D0%90%D0%A1%D0%95%D0%9B%D0%95%D0%9D%D0%98%D0%AF.htm</ref>
|-
| '''[[Kırım Tatar TürkçesiTatarcası]]''' || [[Dosya:Flag of Crimea.svg|23px]] [[Kırım Özerk Cumhuriyeti]] || {{bayraksimge|Ukrayna}} [[Ukrayna]] ||280 bin{{Kaynak belirt}}
|-
| '''[[Gagavuz TürkçesiGagavuzca]]''' || [[Dosya:Flag of Gagauzia.svg|23px]] [[Gagavuzya]] || {{bayraksimge|moldova}} [[Moldova]] ||300 bin{{Kaynak belirt}}
|-
| '''[[Altay TürkçesiAltayca]]''' || [[Dosya:Flag of Altai Republic.svg|23px]] [[Altay Cumhuriyeti]] || {{bayraksimge|rusya}} [[Rusya]] ||70 bin{{Kaynak belirt}}
|}
 
147. satır:
[[Dosya:Sprachfamilien der Welt (non Altai).png|thumb|400px|Türk dillerinin yeryüzündeki diğer dil ailelerinin arasındaki yeri.]]
 
Türkçe, [[Ural-Altay dil ailesi]]nin [[Altay dilleri|Altay]] koluna üyedir. Türk dilleri birbirlerini anlayabilen şivelerden oluşan lehçelere ayrılır. En büyük grup Türkiye Türkçesi, [[Azerice|Azerbaycan Türkçesi]] ve [[Türkmence]]yi içine alan [[Oğuz grubu]]dur. Diğer gruplar, [[Uygur grubu|Uygur]], [[Kıpçak grubu|Kıpçak]], [[Ogur grubu|Ogur]], [[Sibirya grubu|Sibirya]] ve [[Argu grubu|Argu]] gruplarıdır.
 
[[Dosya:Birbirlerini anlayabilen Türk gruplar.png|thumb|240px|Türk dillerini konuşanların sayısı birbirini anlayabilen dillerden oluşan gruplara ayrıldığında böyle bir tablo ortaya çıkmaktadır.]]
191. satır:
[[Timurlu İmparatorluğu]], 14. yüzyılın ikinci yarısında Timur tarafından kurulan, Özbekistan merkezli bir Türk devletiydi. Timurlu İmparatorluğu, Timur döneminde en güçlü zamanlarını yaşarken etrafındaki Türk-İslam devletlerini kendi bünyesine katarak Müslüman Türkleri büyük ölçüde birleştirmiş oldu. Timur Orta Asya'da büyük bir rönesans yapmış, zaten bilim dünyasının merkezi olan Özbekistan'da bilimin daha da ilerlemesini sağlamış ve bilim adamlarını bu bölgede toplamıştı. Ayrıca Timur Türkçeyi yüksek bir kültür dili haline getirerek dönemin en saygın dili haline gelmesini sağlamıştı.
 
[[Safevi Devleti]], [[Azeri Türkleri|AzerbaycanAzeri Türkü]] kökenliydi.<ref name="sonn">Tamara Sonn. ''A Brief History of Islam'', Blackwell Publishing, 2004, p. 83, ISBN 1-4051-0900-9</ref><ref name="csatoetal">É. Á. Csató, B. Isaksson, C Jahani. ''Linguistic Convergence and Areal Diffusion: Case Studies from Iranian, Semitic and Turkic'', Routledge, 2004, p. 228, ISBN 0-415-30804-6.</ref><ref name="fryeiranica">[http://www.iranicaonline.org/articles/iran-v1-peoples-survey "Peoples of Iran"] ''Encyclopædia Iranica''. RN Frye.</ref> Safeviler Türkçe konuşuyordu<ref name="savory07">{{Kitap kaynağı
| last = Savory
| first = Roger
237. satır:
!ISO numarası
|-
| [[Azerice|Azerbaycan Türkçesi]]
| Azərbaycanca
| align="right" | 550,000 <small>(-)</small>
244. satır:
| ISO 639-3: [http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=azj azj] {{İng}}
|-
| [[Kazakça|Kazak Türkçesi]]
| Қазақша-Qazaqşa
| align="right" | 1,500 <small>(+)</small>
251. satır:
| ISO 639-3: [http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=kaz kaz] {{İng}}
|-
| [[Kırgızca|Kırgız Türkçesi]]
| Кыргызчa
| align="right" | 3,123 <small>(+)</small>
258. satır:
| ISO 639-3: [http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=kir kir] {{İng}}
|-
| [[Kırım Tatarcası|Kırım Tatar Türkçesi]]
| Qırımtatarca<ref>[http://www.sil.org/iso639-3/documentation.asp?id=crh Documentation for ISO 639 identifier: crh]</ref><ref>[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=crh Crimean Turkish]</ref>
| align="right" | bilinmiyor
272. satır:
| -
|-
| [[Özbekçe|Özbek Türkçesi]]
| O`zbekcha
| align="right" | 3,000
279. satır:
| ISO 639-3: [http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=uzs uzs] {{İng}}
|-
| [[Tuvaca|Tuva Türkçesi]]
| Тыва дыл
| align="right" | 50
294. satır:
|-
| [[Türkmence]]
| Türkmençe
| Türkmence
| align="right" | 1,400
| [[Tokat (il)|Tokat]]
300. satır:
| ISO 639-3: [http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=tuk tuk] {{İng}}
|-
| [[Uygurca|Uygur Türkçesi]]
| '''ئۇيغۇرچه-Uyghurche'''
| align="right" | 1,000 <small>(-)</small>
347. satır:
| [[Dosya:Flag of Chuvashia.svg|50px]] || [[Çuvaşistan]] || 1991-.... ||
|-
| [[Dosya:Flag of Dagestan.svg|50px]] || [[Dağıstan]] || 1991-.... || Halkın yaklaşık %25'ini Türki halklar olan Kumuklar, Azerbaycan TürkleriAzeriler ve Nogaylar teşkil eder. [[Kafkasya Avarları]]'nın kökeni tartışmalıdır.
* Dağıstanda Nogayların kullandıkları gayriresmi bayrağı.
*[[Dosya:Flag of the Kumukh people.png|30px]] Dağıstanda Kumıkların kullandıkları gayriresmi bayrağı.
425. satır:
 
== Günümüz Türk halkları ==
[[Dosya:Gagauz-children.jpg|thumb|200px|[[Gagavuzlar|Gagavuz Türkleri]]]]
[[Dosya:SalarTurkmensXian.jpg|thumb|200px|[[Salarlar]]]]
[[Dosya:Kyzyl Shaman.jpg|thumb|200px|[[Tuvalar|Tuva]] şaman]]
[[Dosya:Eskiturkaniti.jpg|thumb|200px|[[Sibirya]]'da bir [[Tuvalar|Tuva]] kızı]]
[[Dosya:Khotan-melikawat-chicas-d01.jpg|thumb|200px|[[Çin]]'de, [[Sincan Uygur Özerk Bölgesi]]'nin [[Hotan]] kentinde Uygur kızları]]
[[Dosya:Khotan-melikawat-chicas-d03.jpg|thumb|200px|[[Uygurlar|Uygur]] Türkü bir kız]]
 
* [[Afşarlar]]
* [[Ahıska Türkleri]]
* [[Aymaklar]]
* [[Azeriler|Azerbaycan Türkleri]]
* [[Balkarlar]]
* [[Başkurtlar]]
482. satır:
* [[Türkiye Türkmenleri]]
* [[Türkmenler]] (Doğu-Oğuzları da denir)
* [[Uygurlar|Uygur Türkleri]]
* [[Yugurlar]]
* [[Öngütler]] - Gobi Çölü çevresinde yaşayan bir halk.
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Türk_halkları" sayfasından alınmıştır