Frengi: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Khutuck Bot (mesaj | katkılar)
k Kaynak düzenleme
MaXCoDeR (mesaj | katkılar)
kDeğişiklik özeti yok
14. satır:
| MeshID = D013587 |
}}
'''Frengi''' ('''Sifilizsifiliz'''), [[spiroket]] bakterisi ''[[Treponema pallidum]]'' alttürünün sebep olduğu [[cinsel yolla bulaşan hastalıklar|cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon]]dur. Bulaşmanın başlıca rotası [[Cinsel ilişki|cinsel temas]]tır;. aynıAynı zamanda anneden cenine, hamilelik ya da doğum sırasında bulaşabilir,. buBu [[Kongenital|doğuştan gelen frengi]] ile sonuçlanır. ''Treponema pallidum'' ile alakalı olarak insanlarda görülen diğer hastalıklar arasında [[veremdutu]] (''pertenue'' alttürü), [[Benek hastalığı (hastalık)|pinta]] (''carateum'' alttürü) ve [[endemik frengi]] (''endemicum'' alttürü) bulunmaktadır.
 
Frenginin bulgu ve belirtileri, ortaya koyduğu dört aşamaya göre değişkenlik gösterir (birincil, ikincil, latent ve üçüncül) göre değişkenlik gösterir. Hastalığın ilk aşamasında klasik olarak [[Çıban|şankr/çıban]] (sert, ağrısız, kaşıntısız bir deri ülseri) ortaya çıkar,. ikincilİkincil frengide, çoğu zaman avuç içleri ve ayak tabanlarında yayılmış döküntü görülür,. latentLatent frengi az belirti gösterir ya da hiç göstermez,. üçüncülÜçüncül frengi ise [[Frengi kabarcığı (patoloji)|frengi kabarcıkları]], nörolojik veya kardiyolojik belirtiler sergiler. Fakat, bu hastalık, sıklıkla görülen atipik görüntüler ortaya koyduğu için “büyük kopyacı” da olarak da bilinmektedir. Teşhis genellikle [[serolojik test|kan testleri]] yoluyla konulur;, ancak bakteriler mikroskop altında da görülebilir. Frengi, [[antibiyotikler]] ile etkili bir şekilde tedavi edilebilir,. özellikleÖzellikle kas içi [[penisilin G]] (nörosifiliz için damar içi olarak verilen) tercih edilir, yoksa [[seftriakson]] kullanılır,. penisilinePenisiline karşı şiddetli alerjisi olanlarda ise oral [[doksisiklin]] ya da [[azitromisin]] uygulanır.
 
Frenginin 1999 yılında dünya çapında 12 milyon insana bulaştığına inanılmaktadır ve vakaların %90’dan fazlası [[gelişmekte olan ülkeler]]de görülmüştür. 1940’larda penisilinin yaygın bir şekilde bulunması sayesinde çarpıcı biçimde azalan hastalık oranları, milenyumun başında [[insan bağışıklık eksikliği virüsü]] (HIV) ile kombinasyon halinde birçok ülkede artmıştır. Bu artış, [[Gay|erkeklerle]] veya [[Heteroseksüel|kadınlarla]] seks yapan erkekler, [[Lezbiyen|kadınlarla]] veya [[Heteroseksüel|erkeklerle]] seks yapan kadınlar arasındaki korunmasız cinsel uygulamalar, artan rastgele cinsel ilişkide bulunma, fuhuş ve bariyer yöntemleriyle korunmanın azalması ile ilişkilendirilir.<ref name="Coffin2010">{{Dergi kaynağı|soyadı=Coffin|ad=LS|yardımcıyazarlar=Newberry, A, Hagan, H, Cleland, CM, Des Jarlais, DC, Perlman, DC|başlık=Syphilis in Drug Users in Low and Middle Income Countries|journal=The International journal on drug policy|tarih=Ocak 2010|cilt=21|sayı=1|sayfalar=20–7|pmid=19361976|doi=10.1016/j.drugpo.2009.02.008|pmc=2790553}}</ref><ref name="Gao2009">{{Dergi kaynağı|soyadı=Gao|ad=L|yardımcıyazarlar=Zhang, L, Jin, Q|başlık=Meta-analysis: prevalence of HIV infection and syphilis among MSM in China|journal=Sexually transmitted infections|tarih=Eylül 2009|cilt=85|sayı=5|sayfalar=354–8|pmid=19351623|doi=10.1136/sti.2008.034702}}</ref><ref name="Karp2009">{{Dergi kaynağı|soyadı=Karp|ad=G|yardımcıyazarlar=Schlaeffer, F, Jotkowitz, A, Riesenberg, K|başlık=Syphilis and HIV co-infection|journal=European journal of internal medicine|tarih=Ocak 2009|cilt=20|sayı=1|sayfalar=9–13|pmid=19237085|doi=10.1016/j.ejim.2008.04.002}}</ref>
 
==Belirtiler ve semptomlar==
26. satır:
===Birincil===
[[Dosya:Extragenital syphilitic chancre of the left index finger PHIL 4147 lores.jpg|thumb|Frenginin el üzerindeki birincil şankr/çıban]]
Birincil frengi genellikle başka bir kişinin bulaşıcı lezyonları ile cinsel temas yoluyla bulaşır..<ref name=RedBookSyphilis>{{Kitap kaynağı|yazar=Committee on Infectious Diseases |editör = Larry K. Pickering |başlık=Red book 2006 Report of the Committee on Infectious Diseases|yıl=2006| sayfalar=631–44|yayıncı=American Academy of Pediatrics|location=Elk Grove Village, IL|isbn=978-1-58110-207-9|baskı=27th}}</ref> İlk maruziyetten yaklaşık olarak 3 ila 90 gün sonra (ortalama 21 gün), temas noktasında şankr/çıban adlı bir deri lezyonu ortaya çıkar.<ref name=Kent08/> Bu, klasik olarak (%40 oranda), sağlam tabanlı ve 0,3 ila 3,0&nbsp;cm boyutlarında keskin sınırları olan tek, katı, ağrısız ve kaşıntısız bir deri ülseridir.<ref name=Kent08/> Ancak lezyon hemen hemen her şekli alabilir.<ref name=Pri2008>{{Dergi kaynağı|soyadı=Eccleston|ad=K|yardımcıyazarlar=Collins, L, Higgins, SP|başlık=Primary syphilis|journal=International journal of STD & AIDS|tarih=Mart 2008|cilt=19|sayı=3|sayfalar=145–51|pmid=18397550|doi=10.1258/ijsa.2007.007258}}</ref> Tipik şeklinde, [[makül]]den [[papül]]e evrim geçirir ve nihayetinde [[Aşınma (dermopatoloji)#birincil lezyonlar|aşınma]] ya da [[Ülser (dermatoloi)|ülser]]e dönüşür.<ref name=Pri2008/> Zaman zaman, birden fazla lezyon olabilir (~%40),<ref name=Kent08/> birden fazla lezyon, HIV ile birlikte bulaştığında daha yaygın olur.<!-- Pri2008 --> Lezyonlar ağrılı ya da hassas olabilir (%30),<!-- Pri2008 --> ve genital organların dışında meydana gelebilir (%2–7).<!-- Pri2008 --> En yaygın görülen yer kadınlarda [[rahim boynu]] (%44), heteroseksüel erkeklerde [[penis]] (%99) ve nispeten yaygın olarak [[Gay|erkeklerle seks yapan erkeklerde]] [[anüs|anal yolla]] ve [[Rektum|rektal]]dir (%34).<ref name=Pri2008/> Enfekte olan alanın etrafında sıklıkla [[Lenf bezi]] büyümesi görülür (%80),<ref name=Kent08/> ve şankr oluşumundan 7 ila 10 gün sonra meydana gelir.<ref name=Pri2008/> [[lezyon]] tedavi edilmeden üç ila 6 hafta kadar sürebilir.<ref name=Kent08/>
 
===İkincil===
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Frengi" sayfasından alınmıştır