Vikipedi

Almanya: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Rescuing 138 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0
Khutuck Bot (mesaj | katkılar)
Botlar
1.111.411 değişiklik
k Kaynak düzenleme
44. satır:
|yüzölçümü_sırası=63.
|su_yüzdesi=2.416
|tahmini_nüfus={{Artış}} 83,019,200<ref>{{Web kaynağı |url=https://www.destatis.de/DE/ZahlenFakten/GesellschaftStaat/Bevoelkerung/Bevoelkerungsstand/Tabellen/Zensus_Geschlecht_Staatsangehoerigkeit.html |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=10 DecemberAralık 2018 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20181221205616/https://www.destatis.de/DE/ZahlenFakten/GesellschaftStaat/Bevoelkerung/Bevoelkerungsstand/Tabellen/Zensus_Geschlecht_Staatsangehoerigkeit.html |arşivtarihi=21 DecemberAralık 2018 |ölüurl=no }}</ref>
|tahmini_nüfus_yılı=2019
|tahmini_nüfus_sırası=16.
62. satır:
|Gini_change = increase<!--increase/decrease/steady-->
|Gini = 30.7 <!--number only-->
| Gini_ref = <ref name=eurogini>{{Web kaynağı | başlık = Gini coefficient of equivalised disposable income (source: SILC) | url = http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=ilc_di12 | yayıncı = Eurostat Data Explorer | erişimtarihi = 13 Ağustos 2013 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20131106090918/http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=ilc_di12 | arşivtarihi = 6 NovemberKasım 2013 | ölüurl = no }}</ref>
|Gini_rank =
|HDI_year = 2014<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year-->
|HDI_change = increase<!--increase/decrease/steady-->
|HDI = 0.916 <!--number only-->
|HDI_ref = <ref name="HDI">{{Web kaynağı | url = http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr_2015_statistical_annex.pdf | başlık = 2015 Human Development Report | tarih = 2015 | erişimtarihi = 14 Aralık 2015 | yayıncı = United Nations Development Programme | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160617072031/http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr_2015_statistical_annex.pdf | arşivtarihi = 17 JuneHaziran 2016 | ölüurl = no }}</ref>
|HDI_rank = 6
|para_birimi=[[Euro]] ([[Euro simgesi|€]]){{Ref|1}}
88. satır:
| resmî_website = {{URL|deutschland.de}}
}}
'''Almanya''' ({{Dil|de|Deutschland|dil_adı=e}}, {{IPA|-|ˈdɔʏtʃlant}}) ya da resmî adıyla '''Almanya Federal Cumhuriyeti''' (Almanca: ''{{ses|De-Bundesrepublik Deutschland.ogg|Bundesrepublik Deutschland}}''; {{IPA|-|ˈbʊndəsʁepuˌbliːk ˈdɔʏtʃlant}}), [[Orta Avrupa]]'da bir ülkedir. Kuzeyinde [[Kuzey Denizi]], [[Danimarka]], ve [[Baltık Denizi]]; doğusunda [[Polonya]] ve [[Çek Cumhuriyeti]]; güneyinde [[Avusturya]] ve [[İsviçre]]; batısında [[Fransa]], [[Lüksemburg]], [[Belçika]], ve [[Hollanda]] bulunur. Ülke, coğrafi olarak [[Ilıman kuşak iklimleri|ılıman iklim kuşağında]] yer alır ve yüz ölçümü 357.578&nbsp;km<sup>2</sup>dir. Topraklarında yaşayan yaklaşık 83 milyon insan ile Avrupa Birliği'nin en büyük nüfusuna sahiptir<ref>[http://en.wikipedia.org/wiki/Demographics_of_the_European_Union Avrupa Birliği ülkeleri nüfusları] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20090304110121/http://en.wikipedia.org/wiki/Demographics_of_the_European_Union |date=4 March 2009 }} en.wikipedia.org</ref> ve bu nüfusun, Birleşmiş Milletler tahminine göre, %14.88<ref>www.un.org/en/development/desa/population/migration/data/estimates2/data/UN_MigrantStockTotal_2017.xlsx </ref> oranında göçmenlerden oluşmasıyla Amerika Birleşik Devletleri'nden sonra, dünyanın en çok göç alan ikinci ülkesidir.<ref>{{Web kaynağı | başlık = Germany Top Migration Land After U.S. in New OECD Ranking | url = http://www.bloomberg.com/news/2014-05-20/immigration-boom-propels-germany-past-u-k-in-new-oecd-ranking.html | yayıncı = Bloomberg | tarih = 20 Mayıs 2014 | erişimtarihi = 29 Ağustos 2014 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150128014202/http://www.bloomberg.com/news/2014-05-20/immigration-boom-propels-germany-past-u-k-in-new-oecd-ranking.html | arşivtarihi = 28 JanuaryOcak 2015 | ölüurl = no }}</ref> Ülkenin başkenti Berlin, aynı zamanda en yüksek nüfuslu şehri olup Berlin'i sırasıyla [[Hamburg]], [[Münih]] ve [[Köln]] takip eder. <ref>[[Almanya'da nüfusu 100.000'in üzerindeki şehirler listesi]]</ref>
 
100 yılından önce [[Cermenler|Cermen]] halkları [[Cermanya]] olarak isimlendirilen bölgede yaşamışlardır.<ref>[http://www.unrv.com/provinces/germania.php MS Cermanya hakkında] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20081222103229/http://www.unrv.com/provinces/germania.php |date=22 December 2008 }} www.unrv.com</ref> 10. yüzyıldan 1806 yılına kadar Cermen bölgeleri [[Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu]]'nun bir parçası oldu. 16. yüzyıl boyunca kuzey Almanya bölgeleri, [[Reform (tarih)|Protestan Reformu]]'nun merkezi oldu. [[Cermenler|Cermen]] halkı ilk olarak 1871'de [[Fransa-Prusya Savaşı]] sırasında ulus-devlet haline geldi. [[II. Dünya Savaşı]] sonrasında, 1949'da, Almanya savaşı kazanan devletler tarafından iki devlete bölündü. Bu iki devlet 1990 yılında [[Alman yeniden birleşmesi|birleşti]]. [[Batı Almanya]] daha sonra adı Avrupa Birliği olan Avrupa Ekonomik Topluluğu'nun 1957'deki kurucu üyelerindendir. Birleşmeyle [[Doğu Almanya]] da 1993'te bu birliğe üye olmuştur. Almanya [[Schengen Antlaşması|Schengen bölgesi]]'nin bir parçası ve [[Avrupa]] ortak para birimi [[Euro]]'yu 2002'de kabul etmiş durumdadır.
 
Almanya bir [[Federasyon|federal]] parlamenter cumhuriyettir. [[Almanya'nın Eyaletleri|On altı eyaletten]] oluşmaktadır ({{Dil|de|''Bundesländer''}}). [[Başkent]]i ve en büyük şehri [[Berlin]]'dir. Almanya [[Birleşmiş Milletler]]'e, [[NATO]]'ya, [[G8]]'e üyedir ve [[Kyoto Protokolü]]nü imzalamıştır. Almanya 2007 yılına göre, [[GSYİH]]'ye göre dünyanın [[Ülkelerin GSYİH’ya (nominal) göre sıralanışı|3. büyük ekonomisi]]<nowiki/>dir. Ülke dünyada gelişme için en çok bağışta bulunan ikinci ülke konumundadır.<ref>[http://www.topnews.in/germany-worlds-second-biggest-aid-donor-after-us-229970 Almanya, ABD'den sonra en çok bağış yapan ülke] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20110524095558/http://www.topnews.in/germany-worlds-second-biggest-aid-donor-after-us-229970 |date=24 May 2011 }} TopNews, India, Retrieved 2008, 04-10.</ref>
Buna karşın ülke, [[askeri]] harcama bütçesi olarak 6. sıradadır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.sipri.org/contents/milap/milex/mex_major_spenders.pdf/download | başlık = En çok askeri harcama yapan on beş ülke | erişimtarihi = 23 Ağustos 2007 | yayımcı = Stockholm International Peace Research Institute | tarih = 2006 | iş = Askeri harcamalar araştırması | arşivengelli = evet | arşivurl = https://web.archive.org/web/20070814224502/http://www.sipri.org/contents/milap/milex/mex_major_spenders.pdf/download | arşivtarihi = 14 AugustAğustos 2007 | ölüurl = yes }}</ref> Ülke, sosyal güvenlik sistemiyle yüksek yaşam seviyesine sahiptir. Almanya, [[Avrupa]] meselelerinde yüksek ülke nüfusu ve [[ekonomik]] gelişmişliğiyle [[dünya]] seviyesinde kilit rol oynamaktadır.<ref>[http://www.iht.com/articles/2008/04/04/europe/poll.php Avrupa'nın lideri?] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20080404235732/http://www.iht.com/articles/2008/04/04/europe/poll.php |date=4 April 2008 }} International Herald Tribune. Nisan 4, 2008.[[Nisan|04-04]].</ref> Almanya birçok [[bilim]] ve [[teknoloji]] alanında lider durumda olarak kabul edilmiştir.<ref>[http://www.innovations-report.de/html/berichte/informationstechnologie/bericht-109339.html Güvenli geleceğe güvenli tekonojiyle] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20131105055439/http://www.innovations-report.de/html/berichte/informationstechnologie/bericht-109339.html |date=5 November 2013 }} www.innovations-report.de. Mayıs 7, 2008. [[Mayıs|04-04]].</ref>
 
== Tarihçe ==
305. satır:
[[Dosya:33rdG8Leaders.jpg|thumbnail|sol|200px|<div style="text-align: center;">[[Angela Merkel]], [[G8]]'e ev sahipliği yaparken</div>]]
 
Almanya ve [[Amerika Birleşik Devletleri]] yakın dosttur.<ref>[http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/3997.htm Arka plan notu: Almanya] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20170829203430/https://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/3997.htm |date=29 August 2017 }} Birleşik Devletler Durum Departmanı. July 6 Temmuz 2006 Erişim = 03-12-2006</ref> 1948'tee [[Marshall Planı]] ile, ABD hükûmeti, Almanya'nın savaş sonrasında tekrar endüstrisinin kurulmasına yardım etmiştir. Ayrıca ABD yine savaş sonrası Almanya'daki yiyecek krizi konusunda yardımlarda bulunmuştur. [[Irak Savaşı]] sırasında Almanya, Amerikan hükûmetine soğuk davranarak AB ile ABD'nin ortak hareket etmesine dayanan Atlantisizm tezini bozmuşlardır. Buna karşı iki ülke arasında yakın bir sosyo-kültürel ilişki bulunmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.economist.com/world/europe/displaystory.cfm?story_id=7141311 | başlık = Ready for a Bush hug? | erişimtarihi = 31 Aralık 2006 | yayımcı = [[The Economist]] | tarih = 6 Temmuz 2006 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20100310215751/http://www.economist.com/world/europe/displaystory.cfm?story_id=7141311 | arşivtarihi = 10 MarchMart 2010 | ölüurl = no }}</ref> İki ülke ayrıca ekonomik olarak birbirine oldukça bağımlıdır: Almanya'nın [[ithalat]]ının %8.8, [[ihracat]]ının ise %6.6'sı [[Amerika Birleşik Devletleri]]'ne aittir.<ref name="econ_factsheet_may2006">[http://germany.usembassy.gov/germany/img/assets/9336/econ_factsheet_may2006.pdf ABD-Almanya Ekonomik İlişkileri] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20110511123309/http://germany.usembassy.gov/germany/img/assets/9336/econ_factsheet_may2006.pdf |date=11 May 2011 }} (32.8&nbsp;KB) Berlin Birleşik Devletler Elçiliği. 2006 Mayıs. Erişim = 03-12-2006</ref> Yine Amerika Birleşik Devletleri %8.8'lik ithalatını, %9.8'lik ihracatını Almanya ile yapar.<ref name="econ_factsheet_may2006"/> Bir diğer yakınlık, Amerika'daki etnik gruplarla ilgilidir. Ülkedeki en büyük azınlığı Alman vatandaşları oluşturur.<ref>[http://www.census.gov/Press-Release/www/releases/archives/census_2000/001870.html Census.gov raporu] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20100505162835/http://www.census.gov/Press-Release/www/releases/archives/census_2000/001870.html |date=5 May 2010 }} Birleşik Devletler Sayım Bürosu 30 Haziran 2004. Erişim = 03-12-2006</ref>. Ayrıca [[Kaiserslautern]]'in yakınlarındaki [[Ramstein Havaalanı]] Amerikan Ordusu'nun kendi toprakları dışındaki en büyük üssüdür.<ref>[http://benefits.military.com/misc/installations/Base_Content.jsp?id=1675 Kaiserslautern, Almanya genel bakış] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20111218225851/http://benefits.military.com/misc/installations/Base_Content.jsp?id=1675 |date=18 December 2011 }} U.S. Military. Retrieved 2006, 12-03.</ref>
 
=== Gelişim yardımları ===
330. satır:
* Bundesnachrichtendienst kısaca [[Bundesnachrichtendienst|BND]] (Federal İstihbarat), yurtdışı istihbarattan sorumludur. Doğrudan Şansölye'ye bağlıdır.
* [[Anayasayı Koruma Federal Dairesi|Bundesamt für Verfassungsschutz]] (Anayasayı Koruma Federal Dairesi) kısaca BfV, ülkenin iç güvenlik ajansıdır ve Federal İçişleri'ne bağlıdır. Eyaletlerin de kendi içişleri bakanlıklarına bağlı anayasayı koruma daireleri mevcuttur. Bunlar da BfV çatısı altında çalışır.
* Bundesamt für den militärischen Abschirmdienst, kısaca BAMAD, askeri istihbarat örgütüdür ve Federal Savunma Bakanlığı'na bağlıdır.<ref>{{Web kaynağı |url=https://www.verfassungsschutz.de/de/service/glossar/_lN#nachrichtendienste |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=18 MayMayıs 2018 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20180519033517/https://www.verfassungsschutz.de/de/service/glossar/_lN#nachrichtendienste |arşivtarihi=19 MayMayıs 2018 |ölüurl=no }}</ref>
 
== Demografi ==
342. satır:
Aralık 2004 itibarıyla, Almanya'da yaklaşık 7 milyon yabancı, [[Almanlar|Alman]] vatandaşlığına geçmiştir. Ülkede ikamet edenlerinden %19'u yabancı veya yabancı kökenlidir. Yabancı kökenli gençlerin sayısı, yabancı kökenli yaşlıların sayısından fazladır. 15 yaşını aşmış Almanların %30'unun yurtdışında doğmuş en az bir ebeveyni bulunmaktadır. Büyük şehirlerde 5 yaş ve küçük çocukların %60'ının yurtdışında doğmuş en az bir ebeveyni bulunmaktadır.<ref>[http://www.good-practice.de/zielgruppen_beitrag3533.php Menschen mit Migrationshintergrund - neue Definition, alte Probleme] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20080916225128/http://www.good-practice.de/zielgruppen_beitrag3533.php |date=16 September 2008 }} Erişim = 25 Mayıs 2008</ref>
 
Ülkedeki en büyük azınlık grubunu (4,5 milyon<ref>{{Web kaynağı |url=http://m.sabah.com.tr/dunya/2015/03/16/almanyadaki-turk-sayisi-sasirtti |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=21 MayMayıs 2016 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20160701020548/http://m.sabah.com.tr/dunya/2015/03/16/almanyadaki-turk-sayisi-sasirtti |arşivtarihi=1 JulyTemmuz 2016 |ölüurl=no }}</ref>), [[Türkiye]]'den gelmiş insanlar oluşturur. Diğer azınlıklar ise [[İtalya]]'dan, [[Sırbistan]]'dan, [[Yunanistan]]'dan, [[Polonya]]'dan ve [[Hırvatistan]]'dan gelmiştir.<ref>[http://www.destatis.de/basis/e/bevoe/bevoetab10.htm Ülkelere göre 31 Aralık tarihli yabancı nüfus sayıları] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20070510040257/http://www.destatis.de/basis/e/bevoe/bevoetab10.htm |date=10 May 2007 }} Federal İstatistik Ofisi 24 Ocak 2006. Erişim = 01-01-2007</ref><ref>[http://www.migrationinformation.org/datahub/countrydata/data.cfm Ülkelerdeki yabancı insanların mevcut durumu] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20130823222738/http://www.migrationinformation.org/datahub/countrydata/data.cfm |date=23 August 2013 }} <br /> Yayımcı = Migration Policy Institute <br /> Yıl = 2008</ref> [[Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu]] listesine göre Almanya, [[Ülkelere göre göçmen nüfus listesi|Dünya'da göçmen nüfusu en fazla olan üçüncü ülkesi]] konumundadır. Bu; Dünya üzerindeki göçmenlerin %5'i yani 191 milyon göçmenin 10 milyonu ya da başka bir tabirle Almanya nüfusunun %12'si demektir.<ref>[http://www.unfpa.org/publications/detail.cfm?ID=294&filterListType= 2006 yılında Dünya nufusunun durumu] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20060906005445/http://www.unfpa.org/publications/detail.cfm?ID=294&filterListType= |date=6 September 2006 }} Birleşmiş Milletler Nüfus fonu, 2006. Erişim = 01-01-2007</ref> Almanya'nın geçmişte olan fazla zorluk çıkarmayan göç yasaları sayesinde birçok yabancı [[Almanlar|Alman]] vatandaşı olmuş ve Alman [[etnik|etniğini]] tercih etmiştir (Daha çok eski [[Sovyetler Birliği]] ülkelerinden). Fakat 2000 yılından itibaren yasalar sertleştirilmiş ve vatandaşlığa geçmek zorlaştırılmştır.<ref>[http://www.destatis.de/presse/deutsch/pm2006/p2690025.htm ''Erstmals seit 1990 weniger als 600 000 Ausländer zugezogen''] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20070610095234/http://www.destatis.de/presse/deutsch/pm2006/p2690025.htm |date=10 June 2007 }}, Almanya Federal İstatistik Ofisi , 6 Temmuz 2006. Erişim = 01-01-2007{{Alm}}</ref>
 
[[Dosya:Reisepass_2017.jpg|thumb|125px|[[Alman pasaportu|Almanca Reisepass]] (AB)]]
350. satır:
[[Dosya:Kölner Dom nachts.jpg|thumbnail|140px|sağ|<div style="text-align: center;">[[Ren Nehri]] kıyısındaki [[Köln Katedrali]], [[Dünya Miras Listesi]]ndedir.</div>]]
 
[[Hristiyanlık]], Almanya'da 46 milyon (%56) taraftarla en yaygın olan dini inanıştır.<ref>[http://www.ekd.de/statistik/mitglieder.html Almanya'da Hristiyanlık 2005] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20110430195847/http://www.ekd.de/statistik/mitglieder.html |date=30 April 2011 }}(Almanca), EKD, Erişim = 11-25 Kasım 2007</ref> İkinci yaygın inanış ise 3,6 milyon kişi ile [[İslam|İslam dini]] (%4.4), daha sonra ise her ikisine inanan toplam 200.000 kişi (%0,25) ile [[Budizm]] ve [[Yahudilik]] gelmektedir. [[Hinduizm]] 90.000 inanana sahiptir (%0,1). Almanya'daki diğer tüm dini topluluklar 50.000'den az sayıda (veya %0,05'ten) taraftara sahiptir. Yaklaşık 29,6 milyon [[Almanlar|Alman]] ise (%36) [[dinsizlik|herhangi bir dine inanmamaktadır]]<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.remid.de/remid_info_zahlen.htm |başlık=Almanya'da din |erişimtarihi=13 DecemberAralık 2008 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20080625100533/http://www.remid.de/remid_info_zahlen.htm |arşivtarihi=25 JuneHaziran 2008 |ölüurl=no }}</ref>.
 
[[Dosya:BentoXVI-30-10052007.jpg|thumbnail|140px|sol|<div style="text-align: center;">[[Papa]]; [[XVI. Benedictus]], Almanya'nın [[Bavyera]] eyaletinde doğmuştur.</div>]]
394. satır:
[[Dosya:Knowledge German EU map.png|thumbnail|180px|sağ|<div style="text-align: center;">[[Avrupa ülkeleri listesi|Avrupa ülkelerinde]] Almancanın bilinme oranı.</div>]]
 
Almanca, Almanya'da resmî ve ağırlıklı olarak konuşulan dildir. Ayrıca bu dil, [[Avrupa Birliği]]'ndeki 23 resmî dilden biridir ve [[Avrupa Komisyonu]]'nun [[İngilizce]] ve [[Fransızca]]yla beraber üç çalışma dilinden biridir. Bilinen daha az konuşulan yerel diller ise [[Danca]], [[Sorbca]] <ref>{{Web kaynağı |url=http://www.uoc.edu/euromosaic/web/document/sorab/an/i1/i1.html#2.4 |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=5 NovemberKasım 2013 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20121202054430/http://www.uoc.edu/euromosaic/web/document/sorab/an/i1/i1.html#2.4 |arşivtarihi=2 DecemberAralık 2012 |ölüurl=no }}</ref>, [[Romanca]], [[Aşağı Almanca]] ve [[Frizce]]dir. Bu diller, resmî olarak [[Avrupa Bölgesel Diller ve Azınlık Dillerini Koruma Anlaşması]] tarafından korunmaktadır. Çok kullanılan göçmen dilleri ise [[Türkçe]], [[Lehçe (dil)|Lehçe]], [[Balkan Dilleri|Balkan dilleri]] ve [[Rusça]]dır.
 
Standard Almanca [[Cermen dilleri]] grubuna mensuptur ve [[İngilizce]], [[Felemenkçe]] ve [[Frizce]] ile çok yakın olup aynı sınıflandırmaya sahiptirler. Ayrıca, Standard Almanca az miktarda da [[Doğu Cermen dilleri]] (yok olmuşlardır) ve [[İskandinav dilleri|Kuzey Cermen dilleri]] ile benzerlik göstermektedir. Birçok Almanca kelime [[Hint-Avrupa dil ailesi]]nin [[Cermen dilleri|Cermence]] kolundan türetilmiştir.<ref>[http://ec.europa.eu/publications/booklets/move/45/en.pdf Birçok dil, tek aile; Avrupa Birliği Dilleri] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20130120135700/http://ec.europa.eu/publications/booklets/move/45/en.pdf |date=20 January 2013 }} <br /> yazar = [[Avrupa Komisyonu]] <br /> yıl = 2004 <br /> Erişim = 03-02-2007</ref> Önemli azınlık kelimeler ise [[Latince]] ve [[Yunanca]]dan, daha az miktarda da [[Fransızca]]dan ve günümüzde de [[İngilizce]]den türemektedir. Almanca, [[Latin alfabesi]] kullanılarak yazılmaktadır. 26 standart harfe ek olarak, Almanca ä, ö ve ü olmak üzere üç tane [[Diyakritik işaretler#.28 .C2.A8 .29 diaeresis .28.C3.A7ift nokta.2C umlaut.29|umlaut]] harfe ve [[Eszett]] veya ''scharfes S'' (keskin S) denilen "ß" harfine sahiptir.
473. satır:
[[Dosya:Ludwig van Beethoven - Symphonie 5 c-moll - 1. Allegro con brio.ogg|sağ|140px]]]]
 
Almanya, tarihte ''Das Land der Dichter und Denker'' (şairlerin ve düşünürlerin ülkesi) diye anılır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.spiegel.de/international/0,1518,410135,00.html | başlık = Germans and Indians: Spätzle Westerns | erişimtarihi = 6 Aralık 2006 | yayımcı = [[Der Spiegel]] | tarih = 4 Haziran 2006 | ilk = Jeremy | son = Wasser | arşivengelli = evet | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110427053606/http://www.spiegel.de/international/0,1518,410135,00.html | arşivtarihi = 27 AprilNisan 2011 | ölüurl = no }}</ref> 2006 yılından bu yana Almanya kendisini ''Fikirlerin Ülkesi'' olarak adlandırmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.land-of-ideas.org/ | başlık = "Fikirlerin Ülkesi" kampanyası | erişimtarihi = 25 Kasım 2007 | arşivengelli = evet | arşivurl = https://web.archive.org/web/20090226212233/http://www.land-of-ideas.org/ | arşivtarihi = 26 FebruaryŞubat 2009 | ölüurl = no }}</ref> Alman kültürü, Almanya'nın [[ulus devlet]] olarak doğmasından çok önceleri ortaya çıkmıştır ve Almanca konuşulan tüm coğrafyayı etkisi altına almıştır. Köklerinin etkisiyle Almanya'da kültür, Avrupa'daki din ve [[laiklik]] gibi zihinsel ve popüler eğilimlerin etkisiyle şekillenmiştir. Bu yüzden Avrupa kültüründen ayrı olarak özel bir Alman geleneği tanımlamak zor olacaktır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://encarta.msn.com/encyclopedia_761576917_4/Germany.html | başlık = Almanya Federal Cumhuriyeti: Kültür | erişimtarihi = 2 Ocak 2007 | yayımcı = [[Encarta|Encarta Online Ansiklopedisi]] | arşivengelli = evet | arşivurl = https://web.archive.org/web/20080328162029/http://encarta.msn.com/encyclopedia_761576917_4/Germany.html | arşivtarihi = 28 MarchMart 2008 | ölüurl = yes }}</ref> Bu yargı bağlamında diğer bir çıkarım da tarihi şahsiyetlerde olacaktır; [[Wolfgang Amadeus Mozart]], [[Franz Kafka]] ve [[Paul Celan]] modern düşüncede birer Alman yerlisi olmamalarına rağmen, tarihsel durumları, çalışma ve sosyal ilişkilerinin anlaşılmaları açısından Alman kültürel çevresinin içinde değerlendirilmektedirler.
 
[[Dosya:Franz Marc 003.jpg|thumbnail|sol|140 px|<div style="text-align: center;">[[Franz Marc]]'ın (1880-1916) 1911 yılındaki yapıtı, Blaues Pferd I.</div>]]
 
Almanya'da kültürel kurumlardan [[Almanya'nın eyaletleri|Federal Eyaletler]] sorumludur. Mali destek sağlanan 240 tiyatro, yüzlerce senfonik orkestra, binlerce müze ve 25.000'in üzerinde kütüphane, 16 eyalete dağılmış durumdadır. Bu kültürel olanaklar milyonlarca insan tarafından değerlendirilmektedir: Almanya'da her yıl 91 milyon kişi müzeleri ziyaret etmekte, 20 milyon kişi tiyatro ve operaya gitmekte ve 3,6 milyon kişi senfonik orkestraları dinlemektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.study-in-germany.de/english/4.303.659.html | başlık = Culture: Unbelievable multitude | erişimtarihi = 17 Ocak 2008 | arşivengelli = evet | arşivurl = https://web.archive.org/web/20090420081312/http://www.study-in-germany.de/english/4.303.659.html | arşivtarihi = 20 AprilNisan 2009 | ölüurl = yes }}</ref>
 
Almanya, [[Ludwig van Beethoven]], [[Johann Sebastian Bach]], [[Johannes Brahms]] ve [[Richard Wagner]] gibi dünyaca ünlü [[klasik müzik]] bestecilerine sahip çıkmaktadır. 2006'dan itibaren Almanya, dünyadaki beşinci büyük müzik pazarı haline gelmiş ve [[Kraftwerk]], [[Scorpions]], [[Bausa]], [[Raf Camora]], [[Bonez MC]] ve [[Rammstein]] gibi müzik gruplarıyla [[Pop müzik|pop]], [[rap]] ve [[rock müzik]] üzerinde etkili olmuştur.<ref>{{Web kaynağı | url = http://news.warez.com/p2pnet/music-market-worth-us32-billion.html | başlık = Music market worth US$ 32 billion | erişimtarihi = 7 Kasım 2006 | yayımcı = P2pnet.net | tarih = 7 Nisan 2004 | arşivengelli = evet | arşivurl = https://web.archive.org/web/20090118043742/http://news.warez.com/p2pnet/music-market-worth-us32-billion.html | arşivtarihi = 18 JanuaryOcak 2009 | ölüurl = no }}</ref>
 
Birçok Alman ressam farklı artistik tarzdaki çalışmalarıyla uluslararası bir prestij kazanmıştır. [[Hans Holbein]], [[Matthias Grünewald]], ve [[Albrecht Dürer]] [[Rönesans]] döneminin, [[Caspar David Friedrich]] [[Romantik Dönem]]in, [[Max Ernst]]'de [[gerçeküstücülük|gerçeküstücülüğün]] önemli sanatçılarındandır. Almanya'nın [[Karolenj mimarisi]] ve [[Otto mimarisi]] ile bu alana yaptığı katkılar, [[Romanesk mimari]]nin önemli habercileri olmuşlardır. Bölge daha sonraları [[Gotik mimari|Gotik]], [[Rönesans mimarisi|Rönesans]] ve [[Barok mimarisi|Barok]] gibi tarzların önemli çalışmalarının yapıldığı bir mekân haline gelmiştir. Almanya yakın [[modern mimarlık|modern akımda]] özellikle [[Walter Gropius]]'un başlattığı [[Bauhaus]] akımıyla oldukça önemli bir yer teşkil etmektedir. Aynı zamanda yine Almanyalı olan [[Ludwig Mies van der Rohe]], 20. yüzyılın ikinci yarısında dünyanın en ünlü mimarlarından biri haline gelmiştir. Cam cepheli gökdelenler onun fikridir.<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=A Dictionary of Architecture and Landscape Architecture|yıl=2006|yayımcı=[[Oxford Üniversitesi]] Yayınları|sayfalar=880|id=ISBN 0-19-860678-8}}</ref>
488. satır:
Almanya'nın [[Alman felsefesi|felsefeye etkisi]] tarihsel olarak büyük önem arz eder ve birçok unutulmaz Alman filozofu, [[Orta Çağ]]'dan beri Batı felsefesine önemli katkılarda bulunmuşlardır. [[Gottfried Leibniz]]'in [[Rasyonalizm (felsefe)|rasyonalizm]]e katkıları; Klasik [[Alman idealizmi]]nin [[Immanuel Kant]], [[Georg Wilhelm Friedrich Hegel]], [[Friedrich Wilhelm Joseph Schelling]] ve [[Johann Gottlieb Fichte]] tarafından kurulması; [[Karl Marx]] ve [[Friedrich Engels]]'in [[Komünist teori]]yi formüle etmeleri; [[Arthur Schopenhauer]]'un metafiziksel pesimizm derlemesi; [[Friedrich Nietzsche]]'in [[Perspektivizm]]i geliştirmesi; [[Martin Heidegger]]'in [[varoluşçuluk]] üzerine çalışmaları; [[Jürgen Habermas]]'ın sosyal teorileri; felsefenin gelişmesi adına oldukça etkileyiciydiler.
 
Alman edebiyatı, [[Walther von der Vogelweide]] ve [[Wolfram von Eschenbach]] gibi yazarların çalışmalarıyla Orta Çağ'a kadar uzanabilmektedir. [[Johann Wolfgang von Goethe]] ve [[Friedrich Schiller]] gibi birçok Alman yazar ve şair büyük bir üne sahip olmuşlardır. [[Grimm Kardeşler]] tarafından basılan halk masalları, Alman Halk Edebiyatını uluslararası seviyede ün sahibi yapmıştır. 20. yüzyılın etkili yazarları [[Thomas Mann]], [[Bertolt Brecht]], [[Hermann Hesse]], [[Heinrich Böll]], ve [[Günter Grass]]'tır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/articles/espmark/index.html | başlık = The Nobel Prize in Literature | erişimtarihi = 14 Ağustos 2006 | tarih = 3 Aralık 1999 | ilk = Kjell | son = Espmark | arşivengelli = evet | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110426075458/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/articles/espmark/index.html | arşivtarihi = 26 AprilNisan 2011 | ölüurl = no }}</ref>
 
=== Medya ===
521. satır:
[[Dosya:Michael Schumacher-I'm the man (cropped).jpg|thumbnail|sağ|140 px|<div style="text-align: center;">[[Michael Schumacher]] yedi defa [[Formula 1]] şampiyonluğu kazanmıştır.</div>]]
 
Spor, Alman yaşamında önemli bir yer tutmaktadır. Yirmi yedi milyon Alman bir spor kulübüne üyedir ve bunun yanında on iki milyon kişi bireysel olarak bir aktiviteyi takip etmektedir.<ref name="Germanyinfo">{{Web kaynağı | url = http://www.germany.info/relaunch/culture/life/sports.html | başlık = Almanya Bilgisi: Kültür & Yaşam: Spor | erişimtarihi = 28 Aralık 2006 | yayımcı = Almanya Elçiliği, Washington, D.C. | arşivengelli = evet | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110430172943/http://www.germany.info/relaunch/culture/life/sports.html | arşivtarihi = 30 AprilNisan 2011 | ölüurl = yes }}</ref> [[Futbol]], en popüler spor dalıdır. 6,3 milyon resmi üyesiyle [[Almanya Futbol Birliği]] (''Deutscher Fußball-Bund''), dünyada kendi türünde en geniş organizasyon kurumdur.<ref name="Germanyinfo"/> [[Bundesliga]] dünyadaki tüm profesyonel spor ligleri arasında en fazla seyirci ortalamasına sahip ligdir. [[Almanya millî futbol takımı]] 1954, 1974, 1990 ve 2014 yıllarında [[FIFA Dünya Kupası]]'nı ve 1972, 1980 ve 1996 yıllarında da [[Avrupa Futbol Şampiyonası]]'nı kazanmıştır. Almanya, FIFA Dünya Kupası'na [[1974 FIFA Dünya Kupası|1974]] ve [[2006 FIFA Dünya Kupası|2006]] yıllarında ve [[Avrupa Futbol Şampiyonası]]'na da [[1988 Avrupa Futbol Şampiyonası|1988]] yılında ev sahipliği yapmıştır. En başarılı ve ünlü futbolcuları [[Franz Beckenbauer]], [[Gerd Müller]], [[Jürgen Klinsmann]], [[Lothar Matthäus]] ve [[Oliver Kahn]]'dır. Seyirciler arasında popüler olan diğer spor dalları da [[hentbol]], [[voleybol]], [[basketbol]], [[buz hokeyi]] ve [[tenis]]tir.<ref name="Germanyinfo"/>
 
[[Dosya:AllianzArenaSunset.jpg|thumbnail|sol|200px|<div style="text-align: center;">[[Allianz Arena]], [[FC Bayern München|Bayern Münih]]'in iç saha maçlarına ev sahipliği yapar ve [[2006 FIFA Dünya Kupası]]'nda kullanılmış stadlardandır.</div>]]
 
Almanya dünyada motorsporlarında öncü ülkelerden biridir. Yarış kazanan arabalar, takımlar ve sürücüler Almanya'dan çıkmaktadır. Tarihteki en başarılı [[Formula 1]] pilotu olan [[Michael Schumacher]], kariyeri boyunca birçok önemli motorsporları rekorlarına imza atmıştır ve 1946 yılından bu yana düzenlenen Formula 1'de en fazla yarış ve şampiyonluk kazanan pilot durumundadır. Tarihteki en fazla kazanan sporculardan biri olup, milyar dolarlık bir servete sahiptir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://sport.guardian.co.uk/formulaone/story/0,,1929091,00.html | başlık = Formula one: What we'll miss about Michael Schumacher | erişimtarihi = 19 Ekim 2007 | yayımcı = [[The Guardian]] | ilk = David | son = Orstein | arşivurl = https://web.archive.org/web/20080705182534/http://sport.guardian.co.uk/formulaone/story/0,,1929091,00.html | arşivtarihi = 5 JulyTemmuz 2008 | ölüurl = no }}</ref> [[BMW]] ve [[Mercedes-Benz|Mercedes]] üreticileri motorsporlarında öncü takımlardandır. Fransa'da her yıl düzenlenen saygın yarış bir organizasyonu olan [[Le Mans 24 Saat]]i [[Porsche]] 16 kere kazanmıştır.<ref>[[Le Mans 24 Saat Galipleri]] maddesine bakınız.</ref>
 
Alman sporcuları [[Tüm Olimpiyatlar için madalya sıralaması|tüm zamanlar Olimpiyat Oyunları madalya sıralamasında]] Doğu ve Batı Almanya beraber değerlendirildiğinide üçüncü sırada olarak [[Olimpiyat Oyunları]]nda en başarılı ülkeleri arasında bulunmaktadır. [[2008 Yaz Olimpiyatları]]'nda Almanya madalya sıralamasında beşinci sırada bulunurken<ref>{{Web kaynağı | url = http://results.beijing2008.cn/WRM/ENG/INF/GL/95A/GL0000000.shtml | başlık = Pekin 2008 Madalya Sıralaması | erişimtarihi = 8 Eylül 2008 | yayımcı = [[2008 Yaz Olimpiyatları|Pekin 2008 Olimpiyat Oyunları]] | arşivengelli = evet | arşivurl = https://web.archive.org/web/20081001215040/http://results.beijing2008.cn/WRM/ENG/INF/GL/95A/GL0000000.shtml | arşivtarihi = 1 OctoberEkim 2008 | ölüurl = yes }}</ref> [[2006 Kış Olimpiyatları]]nda ilk sırada yer almıştır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.olympic.org/uk/games/past/table_uk.asp?OLGT=2&OLGY=2006 | başlık = Torino 2006 Madalya Sıralaması | erişimtarihi = 28 Aralık 2006 | yayımcı = [[Uluslararası Olimpiyat Komitesi]] | arşivengelli = evet | arşivurl = https://web.archive.org/web/20070705234548/http://www.olympic.org/uk/games/past/table_uk.asp?OLGT=2&OLGY=2006 | arşivtarihi = 5 JulyTemmuz 2007 | ölüurl = no }}</ref>
Almanya [[1936 Yaz Olimpiyatları|1936]] yılında [[Berlin]] ve [[1972 Yaz Olimpiyatları|1972]] yılında da [[Münih]] olmak üzere [[Yaz Olimpiyat Oyunları]]na iki kez ev sahipliği yapmıştır. [[Kış Olimpiyat Oyunları]] da [[1936 Kış Olimpiyatları|1936]] yılında [[Bavyera]]'nın ikiz şehirleri olan [[Garmisch]] ve [[Partenkirchen]]'de gerçekleştirilmiştir.
 
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Almanya" sayfasından alınmıştır