Vikipedi

Safra: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Gogolplex (mesaj | katkılar)
Devriyeler
7.707 değişiklik
Gogolplex (mesaj | katkılar)
Devriyeler
7.707 değişiklik
düzen + kaynak + resim
1. satır:
[[Dosya:2425 Gallbladder-tr.png|küçükresim|[[Safra ağacı|Safra ağacının]] kısımları]]
{{Kaynaksız|tarih=Temmuz 2016}}
'''Safra''', [[karaciğer]] tarafından üretilen, yemek yenince [[oniki parmak bağırsağı]]na (duodenum) salgılanan bir [[sindirim]] sıvısıdır. Safra bazı canlılarda yemekler arasında [[safra kesesi]]nde depolanabilir. Safra büyük oranda su, [[Safra tuzu|safra tuzları]], yağ ve [[Bilirübin|bilirübinden]] oluşur. İnsanlarda günlük olarak 400 ile 800 mililitre arasında üretilmikte olan safra, içerisindeki pigmentler ile [[Dışkı|dışkılara]] kahverengi rengini vermektedir.<ref>{{Cite web|url=https://www.oxfordreference.com/view/10.1093/oi/authority.20110803095505664|title=Bile pigments - Oxford Reference|access-date=2020-01-20|doi-broken-date=2020-01-27|language=en|website=www.oxfordreference.com|doi=10.1093/oi/authority.20110803095505664}}</ref>
Çoğu organizmada '''safra''', yemekler arasında [[safra kesesi]]nde depolanır ve yemek yenince hazmı kolaylaştırmak için [[oniki parmak bağırsağı]]na (duodenum) salgılanır.
 
== İçerik ==
Safranın bileşenleri:
[[Dosya:Mechanism of bile concentration tr.svg|küçükresim|Safra konsantrasyonu]]
* Su
Su, [[kolesterol]], [[lesitin]] (bir [[fosfolipit]]), safra pigmentleri ([[bilirubin]] ve [[biliverdin]]) ve safra tuzları (sodyum glikokolat ve sodyum taurokolat) safranın ana bileşenleridir. Safra tuzları, [[safra asitleri]]nin tuz halleridir. [[Taurokolik asit|Taurokolik]] ve [[deoksikolik asit]]lerin tuzları bunların en önemlileridir. Safra tuzları ve fosfolipitlerle beraberce yağ damlacıklarının parçalanmasını ve absorplanması kolaylaştıran [[misel]]lerin oluşmasını sağlarlar.
* [[Kolesterol]]
* Lesitin (bir [[fosfolipit]])
* Safra pigmentleri ([[bilirubin]] ve [[biliverdin]])
* Safra tuzları (sodyum glikokolat ve sodyum taurokolat)
 
[[Safra kesesi]] olan hayvanlarda (insan ve çoğu evcil hayvanda; at ve sıçanda bulunmaz) safra bu organın içinde depolanırken yoğunlaşır. Su ve küçük [[elektrolit]]lerin emilmesi sonucunda safra konsantrasyonu beş katı artar.▼
Safra tuzları, [[safra asitleri]]nin tuz halleridir. [[Taurokolik asit|Taurokolik]] ve [[deoksikolik asit]]lerin tuzları bunların en önemlileridir. Sindirimde yağları [[emülsifikasyon|emülsifiye]] edip suda onların çözünmelerini ve yüz ölçümlerinin artmasını sağlarlar. Böylece yağların ince bağırsak tarafından emilmeleri ve enzimlerin onlara erişmesi kolaylaşır.
 
== İşlev ==
Safra tuzları ve fosfolipitlerle beraberce yağ damlacıklarının parçalanmasını ve absorplanması kolaylaştıran [[misel]]lerin oluşmasını sağlarlar. Hazmı kolaylaştırıcı özelliğinin yanı sıra safra, [[hemoglobin]]in bir yıkım ürünü olan ve safraya rengini veren biliribunin vücuttan atılmasına yarar. Safra ayrıca mideden gelen asitli sıvıyı [[ileum]]a girmeden nötralleştirir. Karaciğerde bulunan fazla kolesterol safra aracılığıyla ince barsağa yollanır, orada emilip dolaşım sistemine katılır. Safra tuzları ayrıca yemekle gelen bazı bakterilerin bir kısmını öldürebilir.▼
İnsan karaciğeri günde yaklaşık 400 ile 800 mililitre safra üretir.<ref>{{Cite web|url=http://www.vivo.colostate.edu/hbooks/pathphys/digestion/liver/bile.html|title=Secretion of Bile and the Role of Bile Acids In Digestion|access-date=2017-03-31|language=en|website=www.vivo.colostate.edu}}</ref> Safra tuzları, sindirimde yağları [[emülsifikasyon|emülsifiye]] edip suda onların çözünmelerini ve yüz ölçümlerinin artmasını sağlarlar. Böylece yağların ince bağırsak tarafından emilmeleri ve enzimlerin onlara erişmesi kolaylaşır. Safra, yağların absorpsiyonunu sağladığı için yağda çözünen vitaminlerin ([[A vitamini|A]] , [[D vitamini|D]], [[E vitamini|E]], ve [[K vitamini|K]]) absorpsiyonu için de önemlidir. Salgılanan safra tuzlarının %95'i iliumda emilip tekrar kullanılır.
 
Anormal durumlarda safradaki kolesterol veya bilirubin [[safra taşı]] olarak safra kesesi veya safra yolunda birikebilir.
 
▲[[Safra kesesi]] olan hayvanlarda (insan ve çoğu evcil hayvanda; at ve sıçanda bulunmaz) safra bu organın içinde depolanırken yoğunlaşır. Su ve küçük [[elektrolit]]lerin emilmesi sonucunda safra konsantrasyonu beş katı artar.
 
▲Safra tuzları ve fosfolipitlerle beraberce yağ damlacıklarının parçalanmasını ve absorplanması kolaylaştıran [[misel]]lerin oluşmasını sağlarlar. Hazmı kolaylaştırıcı özelliğinin yanı sıra safra, [[hemoglobin]]in bir yıkım ürünü olan ve safraya rengini veren biliribunin vücuttan atılmasına yarar. Safra ayrıca mideden gelen asitli sıvıyı [[ileum]]a girmeden nötralleştirir. Karaciğerde bulunan fazla kolesterol safra aracılığıyla ince barsağabağırsağa yollanır, orada emilip dolaşım sistemine katılır. Safra tuzları ayrıca yemekle gelen bazı bakterilerin bir kısmını öldürebilir.<ref>{{Cite journal|title=Effect of bile salts on the DNA and membrane integrity of enteric bacteria|date=2009-09-17|issue=12|pages=1533–1541|journal=Journal of Medical Microbiology|volume=58|last=Merritt|first=M. E.|last2=Donaldson|first2=J. R.|doi=10.1099/jmm.0.014092-0|pmid=19762477|issn=0022-2615}}</ref>
İnsan karaciğeri günde yaklaşık bir litre safra üretir. Salgılanan safra tuzlarının %95'i iliumda emilip tekrar kullanılır. Safra, yağların absorpsiyonunu sağladığı için yağda çözünen vitaminlerin ([[A vitamini|A]] , [[D vitamini|D]], [[E vitamini|E]], ve [[K vitamini|K]]) absorpsiyonu için de önemlidir.
 
== Tıbbi önem ==
Fazla alkol içmekten dolayı kolesterol veya bilirubin; [[safra taşı]] olarak safra kesesi veya safra yolunda birikebilir.
Anormal durumlarda safradaki kolesterol veya bilirubin [[safra taşı]] olarak safra kesesi veya [[Safra yolu|safra yollarında]] birikebilir. Yeşil renkte kusulması durumunda bu renk safradan veya diğer sindirim sıvılarından kaynaklanabilir.<ref>{{Cite web|url=http://www.nhs.uk/conditions/vomiting-adults/Pages/Introduction.aspx|title=Nausea and vomiting in adults - NHS Choices|access-date=2016-06-05|website=www.nhs.uk|last=Choices|first=NHS}}</ref>
 
== Birincil safra asitleri ==
[[Safra kesesi]] olan hayvanlarda (insan ve çoğu evcil hayvanda; at ve sıçanda bulunmaz) safra bu organın içinde depolanırken yoğunlaşır. Su ve küçük [[elektrolit]]lerin emilmesi sonucunda safra
<gallery class="center">
[[Safra kesesi]] olan hayvanlarda (insan ve çoğu evcil hayvanda; at ve sıçanda bulunmaz) safra bu organın içinde depolanırken yoğunlaşır. Su ve küçük [[elektrolit]]lerin emilmesi sonucunda safra halinde yeşil renkte kusulabilir, bu renk safradan kaynaklanır.
Dosya:Cholic acid.png|[[Kolik asit]]
Dosya:Chenodeoxycholic acid.png|[[Kenodeoksikolik asit]]
Dosya:Glycocholic acid.png|[[Glikokolik asit]]
Dosya:Taurocholic acid structure.png|[[Taurokolik asit]]
Dosya:Deoxycholic acid.png|[[Deoksikolik asit]]
Dosya:Lithocholic acid acsv.svg|[[Litokolik asit]]
</gallery>
 
== Kaynakça ==
{{Kaynakça}}{{sindirim sistemi}}
 
[[Kategori:Sindirim sistemi]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Safra" sayfasından alınmıştır