Samtshe Atabeyliği: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
ႧႤႧႰႨ ႾႠႰႨ (mesaj | katkılar) |
ႧႤႧႰႨ ႾႠႰႨ (mesaj | katkılar) Değişiklik özeti yok |
||
32. satır:
II. Kaihosro (1545-1573) döneminde, Sohoista’daki savaştan sonra Osmanlılar Samtshe Atabeyliği’nin başlıca kalelerinde kendi garnizonlarını kurdular. Bu fiili durum üzerine II. Kaihosro İran yanlısı bir tutum takındı. Bunun üzerine [[Kanuni Sultan Süleyman]] 1549’da ikinci veziri Ahmed Paşa komutasında büyük bir Osmanlı ordusunu Samtshe üzerine gönderdi. Osmanlılar üç yıl içinde [[Tao (bölge)|Tao]], [[Artaani]] ve [[Klarceti]]’yi ele geçirdiler. 1555 tarihli [[Amasya Antlaşması]]’yla Osmanlı Devleti ile İran Gürcü kralların ve prenslerin yönetimindeki toprakları paylaştılar. Bu anlaşmanın ardından Samtshe Atabeyliği iç karışıklıklara sürüklendi. İktidar kavgaları başladı ve 1576 yılında, IV. Kvarkvare (1574-1581) döneminde, prensliği yöneten [[Cakeli Hanedanı|Cakeli sülalesi]] ile Şalikaşvili sülalesi arasında iç savaş patlak verdi. Bu tarihlerde İran’da da iç karışıklıklar baş gösterdi. Bunu fırsat bilen [[III. Murad]] İran’a savaş açtı. Nisan 1578’da [[Lala Mustafa Paşa]] komutasında büyük bir orduyu sefere yolladı. İran yanlısı IV. Kvarkvare’ye (1573-1581) karşı, daha sonra yönetici olan kardeşi Manuçar (sonra [[II. Manuçar]]; 1581-1607) Osmanlılarla işbirliği yolunu seçti. Osmanlılar, kendilerine karşı savaşan askerler karşısında başarılı oldular ve Samtshe-Saatabago topraklarındaki en önemli savunma üsleri olan [[Mgeltsihe]], [[Kacistsihe]], [[Velistsihe]] ve [[Tetrtsihe]] kalelerini peş peşe ele geçirdiler. Bu arada İran kuvvetleri de [[Çıldır Gölü]]’ne ulaşmıştı. Ne var ki 9 Ağustos 1578 tarihinde buradaki savaşta İranlılar Osmanlılar karşısında yenilgiye uğradı. Samtshe-Saatabago topraklarını tamamen ele geçiren Osmanlı ordusu, [[Kartli]]’yi de istila edip 24 Ağustos günü [[Tiflis]]’i ele geçirdi. Ardından [[Şirvan]]’a giren Lala Mustafa Paşa’ya savaş boyunca Manuçar da eşlik ediyordu. Lala Mustafa Paşa İstanbul’a dönüşünde IV. Kvarkvare ile Manuçar’ı da yanında götürdü. II. Manuçar Cakeli Hıristiyanlığı reddedip Müslümanlığı kabul etti. [[II. Manuçar|Mustafa Paşa]] adıyla yeni kurulmuş olan eyaletin de başına getirildi. Ancak daha sonra Osmanlılara karşı mücadeleye girişmesi, Manuçar’ın bu adımı sadece taktiksel bir hamle olarak da görülebilir.<ref>''Tao-Klarceti: Tarih ve Kültür Araştırmaları'', (Editöler) Buba Kudava ve Goça Saitidze; Türkçeye çevirenler: Hasan Çelik ve Kevser Ruhi; Tiflis, 2018, s. 165-175, ISBN 9789941963629.</ref>
==Çıldır Eyaleti ve Osmanlara karşı mücadele==
[[II. Manuçar]] İstanbul’da İslam dinine geçip Mustafa Paşa adıyla Çıldır beylerbeyi atanırken, Samtshe-Saatabago’nun resmi hükümdarı olan IV. Kvarkvare İslam didine geçmeyi reddetti ve bundan dolayı kendisine sadece Oltu sancağı verildi. Samtshe-Saatabago topraklarını ilhak edilmesinden sonra da Kartli kralı I. Simon (1556-1600) Osmanlılara karşı savaşmayı sürdürdü. Osmanlı padişahı III. Murad, I. Simon’a karşı başarısızlığı yüzünden önce [[Lala Mustafa Paşa]]’yı, ardından da [[Sinan Paşa]]’yı görevlerinden aldı ve 1582’de Diyarbakır Beylerbeyi [[Hadım Mehmed Paşa]] serdarlığa getirdi. Ancak Mehmed Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu da Şida Kartli’de Muhrani ovasında I. Simon’un ordusuna yenildi. Osmanlılar bu yenilgiyi II. Manuçar’ın I. Simon’la işbirliği yapmasına bağlayıp onu öldürmeye karar verdiler. İstanbul’daki toplantıda kendisine karşı düzenlenen suikasttan kurtulan Manuçar, geri döndükten sonra yeniden Hıristiyanlığa geçti ve Osmanlılara başkaldırdı. Ahaltsihe başta olmak üzere pek çok yeri Osmanlılardan alarak Samtshe Atabeyliği’ni yeniden kurdu. Bunun üzerine Osmanlı padişahı Çıldır beylerbeyliğine Yusuf Paşa’yı atadı.
II. Manuçar 1583’te I. Simon’un kızıyla evlendi. Müttefikler, kısa süreliğine de olsa Gori, Lore, Dmanisi, Samşvilde ve Tiflis’i Osmanlılardan geri aldılar. 1587’de III. Murad’ın görevlendirdiği [[Ferhad Paşa]] [[Ahaltsihe]] ve [[Mesheti]] bölgesinin diğer önemli şehirlerini yeniden ele geçirdi. II. Manuçar Kartli’ye sığınmak zorunda kaldı. Ardından İran şahı [[Hüdabende]]’nin ordusuna katılarak Osmanlılara karşı savaştı. 1607’de İranlılar Gürcülerin yardımıyla Çıldır Eyaleti’nin merkezi olan [[Ahaltsihe]]’yi ele geçirdiler ve Osmanlı komutanı [[Yusuf Paşa]]’yı esir aldılar. Aynı yıl II. Manuçar ölünce, Şah [[I. Abbas]] III. Manuçar’ı (1607–1625) Samtshe-Saatabago’nun başına getirdi. Osmanlılar ile İranlılar arasındaki savaş 1612’de I. Abbas’ın zaferiyle sonuçlansa da iki devlet arasında varılan anlaşmayla yeniden 1555 tarihli [[Amasya Antlaşması]]’nın öngördüğü sınırlara dönüldü.
Osmanlılara karşı direnmeyi sürdüren III. Manuçar, 1625’te İstanbul’a gidip [[IV. Murad]]’dan kendisini bağışlamasını diledi. Padişah III. Manuçar’ın Hıristiyan kalarak Çıldır beylerbeyi olmasını onayladı. ANe var ki geri dönen III. Manuçar amcası III. Beka Cakeli tarafından zehirlenerek öldürüldü. IV. Murad [[III. Beka Cakeli]]’yi bu hizmetinden dolayı ödüllendirdi ve onu Çıldır beylerbeyliğine getirdi. Bu olayın ardından Samtshe-Saatabago toprakları 1625’te kesin olarak Osmanlı Devleti’ne katılmış oldu.
==Gürcistan vilayeti==
Satır 77 ⟶ 85:
|1607-1625|| '''[[III. Manuçar]]'''
|-
|colspan="3" |''
|-
| |||