Samtshe Atabeyliği: Revizyonlar arasındaki fark

Bununla birlikte Samtshe yönetimi bir süre daha İran yanlısı atabegler ile Osmanlı yanlısı atabegler arasında el değiştirdi. Osmanlıların [[Erzurum]] ve [[Van]] gibi kentleri ele geçirmesinden sonra İmereti kralı III. Bagrat (1510-1565) ve müttefiki Kartli kralı I. Luarsab (1527-1556) stratejik öneme sahip olan Samtshe’nin Osmanlıların eline geçmemesi için birlikte hareket etmeye karar verdiler. İmereti kralı 1535 yılında Samtshe Atabeyliği’ne girdi ve [[Ahalkalaki]] yakınlarındanki [[Murcaheti Savaşı]]'nda topraklarının önemli bir kısmını ele geçirdi. Kendisine destek veren Guria prensine Lazistan ile Acara’yı iade etti. Cavaheti de Kartli Krallığı’nın bir parçasına dönüştü. Bu gelişmenin ardından Osmanlılar harekete geçti ve 1536 yılında [[Tao (bölge)|Tao]]’nun bir kısmını ele geçirip bu topraklarda dört [[sancak]] kurdular. Osmanlılar Erzurum Beylerbeyi Musa Paşa’nın komutasında büyük bir orduyla İmereti Krallığı’nın elindeki [[Oltu Kalesi]]’ne dayandılar. III. Bagrat, hileyle Musa Paşa’nın ordusunu ikiye bölüp Osmanlıları ağır bir yenilgiye uğrattı. 1543'teki bu savaşta Musa Paşa savaş meydanında öldü. Osmanlılar ardından intikam almak üzere yeni bir ordu gönderdiler ve Kartli kralı Luarsab’ın yardımına rağmen III. Bagrat’ı 1545’te [[Basiani]]’de Sohoista köyünde yendiler.

[[Resim:ერუშეთი ქაჯის ციხე.jpg|thumb|right|300px|Samtshe-Saatabago'nun en önemli kalelerinden biri olan [[Kacisstihe]].]]

 

II. Kaihosro (1545-1573) döneminde, Sohoista’daki savaştan sonra Osmanlılar Samtshe Atabeyliği’nin başlıca kalelerinde kendi garnizonlarını kurdular. Bu fiili durum üzerine II. Kaihosro İran yanlısı bir tutum takındı. Bunun üzerine [[Kanuni Sultan Süleyman]] 1549’da ikinci veziri Ahmed Paşa komutasında büyük bir Osmanlı ordusunu Samtshe üzerine gönderdi. Osmanlılar üç yıl içinde [[Tao (bölge)|Tao]], [[Artaani]] ve [[Klarceti]]’yi ele geçirdiler. 1555 tarihli [[Amasya Antlaşması]]’yla Osmanlı Devleti ile İran Gürcü kralların ve prenslerin yönetimindeki toprakları paylaştılar. Bu anlaşmanın ardından Samtshe Atabeyliği iç karışıklıklara sürüklendi. İktidar kavgaları başladı ve 1576 yılında, IV. Kvarkvare (1574-1581) döneminde, prensliği yöneten [[Cakeli Hanedanı|Cakeli sülalesi]] ile Şalikaşvili sülalesi arasında iç savaş patlak verdi. Bu tarihlerde İran’da da iç karışıklıklar baş gösterdi. Bunu fırsat bilen [[III. Murad]] İran’a savaş açtı. Nisan 1578’da [[Lala Mustafa Paşa]] komutasında büyük bir orduyu sefere yolladı. İran yanlısı IV. Kvarkvare’ye (1573-1581) karşı, daha sonra yönetici olan kardeşi Manuçar (sonra II. Manuçar; 1581-1607) Osmanlılarla işbirliği yolunu seçti. Osmanlılar, kendilerine karşı savaşan askerler karşısında başarılı oldular ve Samtshe-Saatabago topraklarındaki en önemli savunma üsleri olan [[Mgeltsihe]], [[Kacistsihe]], [[Velistsihe]] ve [[Tetrtsihe]] kalelerini peş peşe ele geçirdiler. Bu arada İran kuvvetleri de [[Çıldır Gölü]]’ne ulaşmıştı. Ne var ki 9 Ağustos 1578 tarihinde buradaki savaşta İranlılar Osmanlılar karşısında yenilgiye uğradı. Samtshe-Saatabago topraklarını tamamen ele geçiren Osmanlı ordusu, [[Kartli]]’yi de istila edip 24 Ağustos günü [[Tiflis]]’i ele geçirdi. Ardından [[Şirvan]]’a giren Lala Mustafa Paşa’ya savaş boyunca Manuçar da eşlik ediyordu. Lala Mustafa Paşa İstanbul’a dönüşünde IV. Kvarkvare ile Manuçar’ı da yanında götürdü. II. Manuçar Cakeli Hıristiyanlığı reddedip Müslümanlığı kabul etti. Böylece Manuçar yeni kurulmuş olan eyaletin de başına getirildi. Ancak daha sonra Osmanlılara karşı mücadeleye girişmesi, Manuçar’ın bu adımı sadece taktiksel bir hamle olarak da görülebilir.<ref>''Tao-Klarceti: Tarih ve Kültür Araştırmaları'', (Editöler) Buba Kudava ve Goça Saitidze; Türkçeye çevirenler: Hasan Çelik ve Kevser Ruhi; Tiflis, 2018, s. 165-175, ISBN 9789941963629.</ref>