Vikipedi

Eritre: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Değişiklik özeti yok
k imla AWB ile
29. satır:
| etnik_grup_yılı =
| milliyet = Eritreli
| yönetim_biçimi = [[Geçici hükümethükûmet]]
| yönetici_unvanı1 = Devlet Başkanı
| yönetici_adı1 = [[Isaias Afewerki]]
138. satır:
2 Aralık 1950'de BM Genel Kurulu 390 A (V) Kararı ile Eritre'yi [[Etiyopya]] ile birleştirmeyi kararlaştırdı.<ref name="UN_GA_res-5">[http://www.un.org/documents/ga/res/5/ares5.htm General Assembly Resolutions 5th Session]</ref> 1951'in Eylül'ünden 1962'nin Kasım'ına kadar Eritre Etiyopya'nın özerk bölgesi olarak kaldı.
 
BM kararı Eritre halkının isteği haricinde alındı. Huzursuzluğun artması ve Etiyopya'ya karşı olan direniş nihayetinde 1962'de Etiyopya hükümetininhükûmetinin Eritre'yi 14. şehir olma kararı almasına yol açtı. Eritre bağımsızlık hareketi 1960'ların başlarında biçimlendi ve 31 yıl boyunca [[sivil savaş]] olarak Etiyopya hükümetinehükûmetine karşı patlak verdi. Nihayetinde 1991'de bitti. 1993'te bir BM referandumuyla Eritre'nin Etiyopya'dan bağımsız olduğu açıklandı.<ref>[http://www.britannica.com/eb/article-37675/Eritrea Eritre – The spreading revolution Encyclopædia Britannica Article]</ref>
Eritre iki büyük dine ev sahipliği yapan çok dilli ve çok kültürlü bir ülkedir ve dokuz etnik gruba sahiptir. Resmi dili olmamasına rağmen hükümethükûmet iki "çalışma dili" olan [[Tigrinya dili]] ve [[Arapça]] bütün resmi yazışmalarda kullanılıyor. [[İngilizce]] de hükümetinhükûmetin bütün uluslararası iletişimlerinde 5. derece eğitim kurumlarında kullanılıyor. [[İtalyanca]] da sömürge döneminden kalan kuşakların torunları tarafından kullanılıyor.<ref>"[http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Eritrea.pdf Ülke Profile:Eritre] (128&nbsp;[[Kibibyte|KiB]]). Kongre Kitaplığı. Erişim 18 Temmuz 2006</ref>
 
== Tarihçe ==
165. satır:
 
=== Bağımsızlık mücadelesi ===
Eritre'liler [[Eritre Kurtuluş Cephesi]]ni (EKC) oluşturdular ve ayaklandılar. Suriye ve Mısır gibi [[Araplar (halk)|Arap]] sosyalist hükümetlerdenhükûmetlerden destek alındı. Etiyopya devleti Birleşik Devletler'in desdeğini alarak Eritre'nin Etiyopyalı halkın başkenti Asmara'da bir radyo kanalı kurmuştu. EKC içindeki dini, etnik köken, klan ve bazen de kişisel ve ideolojik bölünmeler sebebiyle EKC'nin [[Eritre Halkı Kurtuluş Cephesi]]yle (EHKC) olan ilişkilerinin zayıflamasına ve araya nifak girmesine yol açtı.
 
EHKC, [[Marksizm]] ile siyasal ve sosyal eşitliğe inandıklarını yanlısı olduklarını ilan etti. Başkanları [[Çin Halk Cuhmruriyeti]]'nde eğitim gördü. O Eritre yanlılarına destek vermek için geldi. Eritre hakimiyetini elde bulundurmak için 1970'lerin sonları ve 1980'lerdeki şiddetli kavgalar EKC ile EHKC'in arasını açtı. EKC, bağımsızlık için yapılan iç çatışmada sosyal devrimin monarşiye karşı galip geldiği 1970'lere kadar Eritre hakimiyetini elinde tutmaya devam etti .
171. satır:
=== Bağımsızlık ===
[[Dosya:Er-map.gif|thumb|sağ|Eritre Haritası]]
Eritre bağımsızlığını açıkladıktan sonra EHKC lideri [[Isaias Afewerki]], Eritre'nin ilk yönetici [[Cumhurbaşkanı]] oldu. Eritre Halk Kurtuluş Cephesi (daha sonra [[Demokrasi ve Adalet için Halk Cephesi]] (DAHC) adını aldı) bir hükümethükûmet kurdu.<ref>[http://www.dehai.org/conflict/history/birth_of_a_nation.htm#Referendum_Results Referandum Sonuçları (İngilizce)]</ref>
 
Sınırlı ekonomik kaynaklarla yüzleşen ve savaşlarla onlarca kat harap olan bir ülkeyi hükümethükûmet yeniden yapılandırmak ve korumak için [[Warsai Yikalo Programı]] olarak adlandırılan ulusal işgücü sistemini kurdular. Askerlik, sağlık hizmetleri, eğitim-öğretim ve tarımsal alanda hizmetlere hala devam ediyor.<ref>[http://www.shaebia.org/wwwboard/messages/227.html Warsai-Yikalo Campaign for Radical Development Change]</ref>
 
== Bölgeler ve ilçeler ==
[[Dosya:Eritrea regions numbered.png|thumb|[[Eritre'deki bölgeler]]]]
Eritre altı [[Eritre'deki bölgeler|bölgeye]] (''zobas'') ve bunlarda [[Eritre'deki ilçeler|ilçelere]] ("sub-zobas") bölünür. Bölgelerin coğrafik konumu kendilerine has hidrolojiksel özelliklerinden kaynaklanır. Eritre hükümetininhükûmetinin iki amacıı: her yönetime kaldırabileceği yeteri miktarda tarımsal alan vermek ve tarihi iç bölge karmaşalarını ortadan kaldırmakdır.
 
Bölgeler, şu alt bölgelere sahiptir:
211. satır:
 
== Siyaset ve yönetim ==
[[Dosya:Asmara, amministrazione della regione di makeel 00.JPG|thumb|sağ|340px|Asmara'daki Eritre HükümetHükûmet binası]]
Eritre, Halkın Adalet ve Demokrasi Partisi (PFDJ) adında tek partili bir sisteme sahip devlettir. Her ne kadar çok partili politika 1997 kanunlarıyla kabul edilmiş olsa bile örgütlenme için başka politik grup yoktur. 75'ini EPLF gerilla üyelerinin yerel adayları ve rejime az veya çok karşı gelenler oluşturduğu 150 tane ulusal meclisin sandalyesi 1993 bağımsızlığından kısa bir süre sonra, "seçilen" şu anki cumhurbaşkanı, [[Isaias Afewerki]] tarafından şekillendirildi. Yapı geçici hükümethükûmet başkanı tarafından hiçbir zaman duyurulmadı. Ulusal seçimler periyot zamanda belirlendi ve iptal edildi; ülkenin gündemini hiçbir zaman işgal etmedi. Eritre iç politikacıların politik danışmanların bağımsız yerel kaynakları azdır; Eylül 2001'de hükümethükûmet kendine ait bütün ulusal basın organlarını kapattı ve hükümetihükûmeti açıkça eleştirenler tutuklandı. 2004'te Birleşik Devletler Dışişleri Bakanlığı, Eritre'yi "kaygı uyandıran ülke" ilan etti.
 
=== Ulusal seçimler ===
Eritre Ulusal seçimleri 1995'te yapılacak şekilde ayarlandı, fakat daha sonra 2001'e kadar ertelendi. Bunun sebebi Eritre topraklarının %20'sinin Etiyopya işgali altında olmasından dolayıydı. Yine de Eritre'de yerel seçimler yapılmaya devam edildi. En son yapılan yerel hükümethükûmet seçimlerie Mayıs 2004'teydi. Devlet Başkanı Danışmanı Yemane Gebremeskel seçimlerle alakalı olarak söyle konuştu.<ref>[http://www.shaebia.org/cgi-bin/artman/exec/view.cgi?archive=9&num=2618&printer=1 Eritre Cumhurbaşkanı Yemane Gebremeskel ile röportaj] Tarih:1 Nisan 2004]</ref>
{{Alıntı|Seçim komisyonu toprakların geri alınana kadar seçimleri uzatma kararı aldı. Ulusal meclis seçim komisyondan seçim tarihini belirlemesini istedi. Bu sebeple ne olursa olsun seçim komisyonu ulusal seçim tarihini belirleyecek. Bu bölgesel seçimlere bağlı değildir.}}
 
225. satır:
Eritre'de eskiden çok sayıda [[fil]] yaşardı. Mısır [[Batlamyus Krallığı|Batlamyus kralları]] M.Ö. 3. yüzyılda onları savaş aracı olarak kullandı. 1955 ile 2001 arasındaki kayıtlarda hiçbir fil sürüsünün olmadığı görülüyor ve bağımsızlık savaşı kurbanları oldular. Aralık 2001'de 10'u henüz genç olan yaklaşık 30 sürü, [[Gash Nehri]] civarlarında gözlemlendi. Filler [[Zeytin babunu|zeytin babunlarıyla]] ortak yaşam sürüyor. Eritre'de yaklaşık olarak 100 civarında fil yaşadığı sanılmaktadır. Bu da Doğu Afrika fillerinin çoğu demektir.<ref>[http://www.bbc.co.uk/nature/animals/features/300feature1.shtml Eritre'deki fillerle ilgili araştırma.]</ref>
 
2006'da Eritre dünyada bütün sahil kıyılarını korunduğu ilk ülke olduğunu açıkladı. Kendine ait 1347&nbsp;km'lik sahil şeridi ile birlikte diğer 350'den fazla ada sahili boyunca uzanan 1946&nbsp;km'lik şeritinin hepsi hükümethükûmet koruması altındadır.
 
== Ekonomi ==
253. satır:
Eritre'de iki büyük dini unsur bulunur. Bunlar; [[İslam]] ve [[Hristiyanlık]]tır. Çoğu Müslüman [[Sünni İslam]] [[Mezhep|mezhebine]] bağlıdır. Hristiyanlar özellikle yerel Doğu Kilisesindeki Eritre Ortodoks Tewahdo Kilisesine bağlı olmakla beraber diğer küçük gruplar Roma [[Katolik]], [[Protestanlık|Protestan]] ve diğer mezheplere bağlı olanlar da bulunur.
 
Mayıs 2002'den beri Eritre HükümetiHükûmeti resmi olarak [[Sünni İslam]]ı, [[Eritre Ortodoks Tewahdo Kilisesi]]ni, [[Katolik Kilisesi|Katolizmi]] ve [[Evangelik Lüteryen Kilisesi]]ni tanımaktadır. Diğer bütün inanç ve mezheblerde katılım için üyelik işlemine ihtiyaç vardır. Diğer şeyler arasında, HükümetinHükûmetin kayıt sistemi dindar grupların kişisel bilgilerini onların kayıtlarında tutar. Yapılan birkaç organizasyonun kayıp bilgileri henüz resmi veritabanında bulunmuyor.
 
[[Yehova'nın Şahitleri]],<ref>[http://www.jw-media.org/newsroom/index.htm?content=/region/africa_middle_east/eritrea/english/human_rights/eri_e070801_list.htm Yahova'nın Şahitleri—Eritre Ülke Profile Yayıncı:Office of Public Information of Jehovah's Witnesses Tarih:01-07-2007, yenileme tarihi:07-08-2007]</ref> [[Bahá'í Faith]], [[Yedinci gün Kilise inanışı]] ve çok sayıda Protestan mezhepleri kayıtlı değil ve serbestçe üye olamaz.
261. satır:
Eritre bölgesi ticaret ve uğraş için dünyanın bir bağlantı noktasıdır. Bunun sebebi farklı [[kültür]]lerin etkisi Eritre'de görülebilir olmasıdır. Bugün en belirgin etkiler başkent Asmara'daki İtalyan etkisidir. Asmara'da İtalyan tipi küçük meşrubat kafeleri vardır. Asmara'da İtalyan yaşam tarzlarının çesitliliği Tigrinya yaşamında net bir şekilde görülür. Eritre köylerinde bu değişiklikler hiç görülmez.
 
Şehirlerde, ilk yıllarda sinemalarda İtalyan ve Amerikan filmlerinin bulunabildiği gibi [[Bollywood]] filmlerin de görülmesi olağan bir şeydi. 1980'lerde ve Bağımsızlıktan bu yana Amerikan filmleri en popüler olanlarıdır. Marketlerde filmlere olan rekabet yerel üreticiler kendi şirketlerini kurmasını sağladı. Eri-TV'nin global yayını Eritre nüfusunun çoğunu kapsıyor ve Diaspora her yaz ülkeye uğruyor. Başarılı yerel filmler hükümethükûmet ve özel stüdyolar tarafından üretiliyor olmasına karşın ürün fiyatları maliyeti geçiyor.
 
Kunama'nın geleneksel giysisi Eritre elbisesinden oldukça farklıdır. Tigrinya ve Tigre geleneksel açık beyaz renkli elbiseleri Doğu ve Hindistan giysilerine benzer. [[Reşaide]] kadınları çok süslü giysiler ve eşarp giyer.
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Eritre" sayfasından alınmıştır