|
| mahlas =
| takma_adı =
| meslek = Şair, akademisyen, gazeteci, yazar
| dil =Türkçe
| ikamet =İstanbul
| milliyet =Türk
| vatandaşlık =
| eğitim = [[Hacettepe Üniversitesi]]
| ilk_eser = ''Geceleyin Bir Koşu'' (1966)
| önemli_eser =
| ödülleri =Türkiye Yazarlar Birliği deneme ve üstün hizmet ödülü
| etkin_yıllar =
| evlilik =
| website =
}}
'''İsmet Özel''' (d. 19 Eylül 1944, [[Kayseri]]), Türk şair, yazar, eleştirmen, gazeteci ve akademisyenyazar.
Bir süre Siyasal Bilgiler Fakültesi'nde öğrenim gördükten sonra oradaki eğitimini yarıda bırakarak askere gitti ve dönüşte , [[Hacettepe Üniversitesi]] [[Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi|Edebiyat Fakültesi]] Fransız Dili ve Edebiyatı bölümündenEdebiyatı’ndan mezun oldu. 18 yıl Devlet KonservatuvarındaKonservatuvarı’nda Fransızca okutmanlığı yaptı. [[Ataol Behramoğlu]]'yla birlikte ''[[Halkın Dostları]]'' dergisini kurdu ve yönetti. 1963’ten itibaren şiirleri yayımlanmaya başladı. 1974’te 30 yaşındayken yazdığı bir beyanname niteliğindeki<ref name=":0">Korkmaz, Özcan, (Korkmaz, Ed.), 2011: 325</ref> [[Amentü]] şiiri ile düşünsel ve ruhsal bir değişim yaşadığınıyaşayarak göstererekyazı hayatına İslamîİslami düşünce çerçevesinde devam etti. 1980'de kaleme aldığı "Şiir Okuma Kılavuzu"nda Modern İslamî şiirin genel özelliklerini ortaya koydu. Uzun yıllar çeşitli gazetelerde köşe yazarlığı yaptı. 2005’te Türkiye Yazarlar Birliği deneme ve üstün hizmet ödülünü kazandı. 9 şiir, 22 deneme, söyleşi, mektup ve 5 çeviri kitabına imza attı.
1978 yılında kaleme aldığı Üç Mesele (Teknik, Medeniyet, Yabancılaşma) en önemli kitaplarından biridir. 2007 yılında kurulan İstiklal Marşı Derneği'nin kurucusukurucusudur. veİstiklal Marşı Derneği fahri genel başkanıdır.
<br />
== Erken yaşamı ==
İsmet Özel’in Babası Ahmet Bey, Süleyman Çavuş adlı Bağdatlı bir askerin oğludur. İsmet Özel’in babaannesi Esma Hanım, Süleyman Çavuş’un ikinci eşidir. Ahmet Bey, 1899 yılında annesinin memleketi olan Kuşadası’nda çiftin beşinci ve en küçük çocuğu olarak dünyaya gelmiştir. Babası Ahmet Bey rüştiye mezunudur. Türkiye Cumhuriyetinin ilk polis memurlarındandır. Sırasıyla İzmir ve Muğla’da polis memuru, Van ve Hakkâri’de komiser muavini, Kayseri ve Söke’de baş komiser olarak çalıştıktan sonra 1955 yılında Kastamonu’dayken emekliye ayrılır. Ahmet Bey, İsmet Özel askerdeyken 1969 yılında vefat eder. İsmet Özel'in şiirlerinde baba figürünün öne çıkması, Ahmet Bey'in polis memurluğu yıllarında ailenin yaşadığı hayatla bağlantılıdır.
Şairin annesi Sıdıka Hanım, Hasan Bey ile Fadime Hanımın üçüncü ve en küçük çocuğu olarak 1902 yılında Söke’de doğar. Annesinin babası Hasan Bey, Söke’de Hacı Yüzbaşıgiller olarak bilinen bir aileye mensuptur. Hasan Bey ve Sıdıka Hanım 1926 yılında Söke’de evlenirler. Aile, geçimini hâsılatı paylaşmak esasına dayalı, yarıcılık denen bir sistemle toprak kiralayıp rençperlik yaparak sağlamaktadır. Sıdıka Hanım akranlarına göre eğitim seviyesi yüksek sayılabilecek biridir. Zira o dönem bir kız çocuğu için oldukça pozitif bir ayrıcalık sayılan (Sultan Reşat zamanında) ilkokulu okumuştur. İsmet Özel, ikinci dünya savaşının en ağır dönemleri vesilesiyle ekonomik tedbirlerin çok sıkı uygulandığı,toplumsal bir yokluk ve yoksulluk yaşanıldığı dönemde polis memuru Ahmet Bey ile Sıdıka Hanımın altı çocuklarından en küçüğü olarak 19 Eylül 1944 tarihinde Kayseri/Düveönü’nde doğar. Ahmet Bey ve Sıdıka Hanım’ın Ali Rıza, Hüseyin, Şükrü, Gülseren ve Aysel adlarında beş çocuğu daha vardır. Ancak bunların dışında üç çocuk da vefat etmiştir. Aşağıda İsmet Özel şiir diliyle annesini ve vefat eden üç çocuğu çağrıştıran şu dizelerde anlatılmıştır:
''"Anam kirliserin penceresinde doğanın''
''gözlerine uyuşuk bir hınç siner artık''
''ölü bir erkeği almıştır yatağına''
''o soğuk ölüyü, o kurutulmuş anıyı"'' (“Bakmaklar”, Geceleyin Bir Koşu, s. 54)
Bizzat annesini babası kadar şiire net olarak dâhil etmez. “Anne” imgesi, “Baba” imgesi kadar pozitif bir çerçeveye de oturtulmaz. Yine de bizzat anne diğer kadın imgeleri kadar olumsuz değildir. Aşağıdaki dizeler hemen hemen İsmet Özel’in şiirlerindeki anne imgesinin ortalama bir görünümüdür:
''"ben öyle bilirim ki yaşamak''
''berrak bir gökte çocuklar aşkına savaşmaktır''
''çünkü biz savaşmasak''
''anamın giydiği pazen''
''sofrada böldüğümüz somun''
''yani sıcacık benekleri çocukluğumun''
''cılk yaralar hâlinde''
''yayılırlar toprağa”'' (“Sevgilim Hayat”, Evet, İsyan, s. 53)
Özel’in en büyük ağabeyi Ali Rıza Bey, 1927 yılında doğar. Erzurum Muallim Mektebini ve sonrasında Gazi Eğitim Enstitüsünü bitirerek resim öğretmeni olur. İsmet Özel’in çocuk yaşta resme ilgisi ve doğup büyüdüğü evde çocukken resim malzemelerini hazır buluşu ağabeyi Ali Rıza sayesindedir. Diğer ağabeyi Hüseyin subay olur. Kendisinden dokuz yaş büyük ağabeyi Şükrü İsmet Özel üzerinde en fazla etki bırakan hatta yönlendiren aile ferdidir. Zira güncel siyasi dergi ve kitapları eve getirerek İsmet Özel’e neredeyse dikte ettirircesine okutturmuştur. İsmet Özel’in yaşamına Şükrü ağabeyinden sonra en fazla etkiye sahip kişi ablası Aysel’dir. Ankara Hukuk Fakültesini okuyan Aysel, İsmet Özel’i Ataol Behramoğlu ile tanıştırmış ve popüler bir sima olarak dikkat çektiği üniversite yıllarında Sosyalist camiaya tanıttırmıştır.
<br />
== Edebî kişiliği ==
İsmet Özel, Türk şiirinde İkinci Yeni olarak kabul edilen hareketin atmosferinde yetişmiş, büyük ölçüde bu hareketten etkilenmiştir.
İsmet Özel’e göre "şiir, her şeyden önce bir ihtiyaçtır; çünkü insanın insanlarla olan bağlantısı ve insanın çevreyle olan ilişkisi yüzünden yüreğinde, kafasında beliren çatlak belli bir duyarlık sahibi herkesi şiir okumaya muhtaç hale getirir."<ref> Özel, İsmet, Şiir Okuma Kılavuzu, s.51, Diriliş Yayınları, İstanbul, 2002</ref> Nitekim Özel, "niçin şiir okuruz" sorusuna‚ "herhalde yokluğunu hissettiğimiz bir şeyleri tamamlamak, bir zorluğu gidermek ve nihayet bir doyum sağlamak için" yanıtını verir. İsmet Özel’e göre "içinde yaşadığımız dünya vakur bir insan için şiiri kaçınılmaz bir uğraş kılan, kılması gereken bir dünyadır. Çünkü bu dünya bütün toplumsal kurumlarına, devlet biçimlerine, sigorta esaslarına, titiz ve ayrıntılı örgütlenmesine, insanın hayatını birbirine çirkince bağımlı kılmasına rağmen insanı yapayalnız bırakan bir dünyadır."<ref name=":0" />
<br />
== Düşünce hayatı ==
İsmet Özel, entelektüel kişiliğinin yanı sıra birçok kesin ideolojik dönüşümler yaşar. 1970'lere kadar Marksist dünya görüşü ile şiirler yazar. 1974 yılında kaleme aldığı Amentü şiiri ile İslamî düşünceye yönelir. Sosyalist-Marksist düşünceden İslami düşünceye geçiş manifestosu sayılabilecek “Amentü” şiiri baba imgesiyle örülmüştür. Tematik kavram babadır. Bu şiir ateist temelli düşünce yapısı olan Sosyalizmden tek tanrı kavramını esas alan İslamiyet’e yöneldiğinin ilanıdır. Psikanalitik açıdan “Baba” aynı zamanda “Tanrı” sembollerindendir. Bu sebeple “Amentü” şiirindeki babanın söyledikleri geçmiş özlemi içerisindeki nostaljik hatıralar değil, bilakis tematik bir kavram olan “Tanrının” muradıdır:
''“İnsan''
''eşref-i mahlukattır, derdi babam''
''bu sözün sözler içinde bir yeri vardı''
''ama bir eylül günü bilek damarlarımı kestiğim zaman''
''bu söz asıl anlamını kavradı''
''...''
''“Hayat''
''dört şeyle kaimdir, derdi babam''
''su ve ateş ve toprak''
''Ve rüzgâr.''
''Ona kendimi sonradan ben ekledim.”'' (“Amentü”, Cinayetler Kitabı s. 62)
Fakat İslam, onun 30'lu yaşlarına kadar benimsediği batılı düşünceleri terk etmesini sağlamaz. 1970'lerden sonraki şiir ve düşünce hayatında batının poetik kültürünü İslamî geleneğe ustaca uyarlar. İslamî şiir geleneğine; eylemci, devingen, yüzü güncele ve topluma dönük bir protest damar eklemeyi başarır. 70'li yılların gergin politik atmosferi içerisinde İsmet Özel şiiri, İslamcı genç kuşak şairler için bir işaret fişeği olur. Hatta bu etki, ilginç bir biçimde etkisini 1980 sonrasında daha fazla göstermeye başlar ve toplumcu gerçekçi şiirin geriletilmesiyle oluşan muhalefet boşluğunu Özel’den derin etkiler taşıyan Modern İslami şiir söylemi doldurmaya çalışır. Bu bağlamda İsmet Özel’in şiirleri kadar poetik fikirleri de İslamcı genç kuşak şairleri üzerinde etkili olur. İsmet Özel, şiir üzerine düşüncelerini değişik vesilelerle dile getirmekle birlikte, bu fikirleri derli toplu bir biçimde Şiir Okuma Kılavuzu adlı poetik yapıtında anlatır.
Şairin düşünce hayatı, kurucusu olduğu İstiklâl Marşı Derneği'nde de yaymakta olduğu Türk-İslam düşüncesi sentezi ile yakın zamanda yeniden şekillenmiştir.
<br />
== Özel yaşamı ==
Özel, evlilikle sonuçlanmayan bir nişanlılık dönemi geçirir. Askerlik yükümlülüğü dolayısıyla ayrıldığı okula başka fakülte okuyarak dönen İsmet Özel, öğrencisi olduğu Hacettepe Üniversitesi, Fransız Dili ve Edebiyatı bölümünde sınıf arkadaşı olan Necla Aslanoğlu ile 15 Ocak 1976’da evlenir. 25 Ekim 1976 da ilk çocukları Hasan Sacit doğar. 24 Ekim 1978’de ikinci çocukları Oruç, 9 Mart 1983’te üçüncü çocukları Esma Bike ve 18 Ağustos 1986’da son çocukları Hesna Begüm’le birlikte dört çocuk babası olan İsmet Özel şu günlerde İstanbul’daki evinde düşünce ve sanat hayatına devam etmektedir.
<br />
== Ek bilgiler ==
İsmet Özel, Fransızca dışında İngilizce, Almanca, İspanyolca ve İtalyanca da bilmektedir.
<br />
== Kitapları ==
* Üç Mesele
* Zor Zamanda Konuşmak
* Taşları Yemek Yasak
* Bakanlar ve Görenler
* Faydasız Yazılar
* Waldo Sen Neden Burada Değilsin?
* Sorulunca Söylenen
* Cuma Mektupları -1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11
* Tahrir Vazifeleri
* Neyi Kaybettiğini Hatırla
* Ve'l-Asr
* Tavşanın Randevusu
* Bilinç Bile İlginç
* Şiir Okuma Kılavuzu
* 40 Hadis
* Henry Sen Neden Buradasın-1
* Henry Sen Neden Buradasın-2
* Kalıntürk
* Kalın Türk
* Çenebazlık
* Şairin Devriye Nöbeti 1 - Tok Kurda Puslu Hava
* Şairin Devriye Nöbeti 7 - Evlenseydik Boşanacaktık
* Şairin Devriye Nöbeti 8 - Hayatın Manası versus Manalı Bir Hayat
* Şairin Devriye Nöbeti 9 - Karz-ı Hasen
* Şairin Devriye Nöbeti 10 - Siper Beden
* Şairin Devriye Nöbeti 11 - Muvazzaf
=== Hakkında Yazılmış Kitaplar ===
* İbrahim TÜZER, "Şiire Damıtılmış Hayat", s.608, Dergâh Yay., İstanbulİst., 2008, 608 s.
* Hasan Aktaş, İsmet Özel'in Amentüsü (Metindilbilimsel Bir Çözümleme), Birey Yayınları, İstanbul, 2000
*Reşit Güngör KALKAN, "Ben İsmet Özel Şair...", Okur Kitaplığı Yay., sİst.430, İstanbul, 2010, 430 s.
* Hasan Aktaş, Celladına Gülümseyen Şair İsmet Özel (Metindilbilimsel Bir Çözümleme), Yort Savul Yayınları, Rize, 2011
* Selahattin Yusuf, Bir Masal İsmet Özel'i, Profil Yayıncılıkyayıncılık, 2014
* Fatih Öztürk, Sokrates ve İsmet Özel, Hece Yayınları
*Osman Çutsay, Şairin Genç Bir Adam Olarak Portresi,1997
*Kays Mutlu, İsmet Özel, Undividualitat Und Selbtderstellung Eines Türkischen Dichters, 2004
*İsmail Pelit, İsmet Özel Cinayeti, 2010
=== Hakkında Yazılmış Makale ve Yazılar ===
* KAYAYILMAZ, AhmetMehmet, "İsmet Özel'in Hayatı,'Sevgilim ŞiiriHayat' veŞiirinin PoetikasıMarksist Estetik Açısından Tahlili", İnönüAnkara Üniversitesi SosyalTürkiyât BilimlerAraştırmaları Enstitüsü TürkDergisi, Dili49. ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı Yeni Türk Edebiyatı BilimSayı, Dalı2013, doktorasy. tezi221-222
*YILMAZ, Mehmet, "İsmet Özel'in 'Sevgilim Hayat' Şiirinin Marksist Estetik Açısından Tahlili", Ankara Üniversitesi Türkiyât Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 49. Sayı, 2013, s. 221-222
*OĞUZ, Cihan, "Değişme Sürecinde Türk Toplumu ve İsmet Özel’de Ulusal Kimlik Arayışı", Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, yüksek lisans tezi
*GÜLBAY, Tabip, "İsmet Özel’de Yabancılaşma", Gazi Üniversitesi, Siyaset ve Sosyal Bilimler Bilim Dalı, yüksek lisans tezi
*AYYILDIZ, Mustafa, "İsmet Özel: Hayatı, Sanatı ve Şiirlerinin İncelenmesi", Ondokuz Mayıs Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı, yüksek lisans tezi
*FEDAİ, Celâl, "İsmet Özel'in Hayatı, Edebi Şahsiyeti ve Şiirleri Üzerinde Bir İnceleme", Dokuz Eylül Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı, yüksek lisans tezi
*ŞAHİN, Sevim, "İsmet Özel’de Teknik, Medeniyet Ve Yabancılaşma Kavramları", Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı, yüksek lisans tezi
*
== Kaynakça ==
{{kaynakça}}
== Dış bağlantılar<ref name=":0" />==
* [http://www.olric.com/y-ismet-ozel İsmet Özel'in şiir ve metinlerinden alıntılar]
* [http://www.istiklalmarsidernegi.org.tr İstiklal Marşı Derneği Resmî Sitesi]
| 