Latin dilleri: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Gogolplex (mesaj | katkılar)
→‎top: düzeltme AWB ile
1. satır:
{{Dil ailesi bilgi kutusu|isim=Romen dilleri|bölge=Aslen [[Güney Avrupa|Güney]], [[Güneydoğu Avrupa|Güneydoğu]] ve [[Batı Avrupa]], günümüzde buna ek olarak [[Amerika]] ve [[Afrika]]'nın büyük çoğunluğu ile [[Güneydoğu Asya]] ve [[Okyanusya]]'nın bir kısmı.|familycolor=Hint-Avrupa|aile1=[[Hint-Avrupa dil ailesi|Hint-Avrupa]]|aile2=[[İtalik diller|İtalik]]|alt grup1=[[Batı İtalo dilleri]]|alt grup2=[[Doğu Romen dilleri]]|alt grup3=[[Sarduca]]|alt grup4=''[[Afrika Latincesi]]''|alt grup5=''[[Britanya Latincesi]]''|alt grup6=''[[Panonya Latincesi]]''|iso2=roa|harita=[[Dosya:Map-Romance Language World.png|300px]]|harita_açıklama='''<font color="#0000FF">Mavi</font>''': Fransızca '''<font color="00B927">Yeşil</font>''': İspanyolca '''<font color="#FF8400">Turuncu</font>''': Portekizce '''<font color="#FFFF00">Sarı</font>''': İtalyanca '''<font color="#FF0000">Kırmızı</font>''': Rumence}}
'''Romen''' veya '''Latin dilleri''', kökeni [[Roma İmparatorluğu|Roma İmparatorluğu'nda]] konuşulmuş [[Latince|Latince lehçelerine]] dayanan, [[Hint-Avrupa dil ailesi|Hint-Avrupa dil ailesinin]]nin [[İtalik diller|İtalik koluna]] mensup bir dil grubudur. Dünya çapında Romen dillerini anadil olarak konuşan 600 milyondan fazladır. Dil grubunun modern dağılımı [[Amerika]], [[Avrupa]] ve [[Afrika]] kıtalarında yoğunlaşmakla birlikte, genel olarak dünyada geniş bir yayılıma sahiptir.
 
Günümüzde en çok konuşulan 5 Romen dilini, [[İspanyolca]] (470 milyon), [[Portekizce]] (250 milyon), [[Fransızca]] (150 milyon), [[İtalyanca]] (90 milyon)<ref>{{citeWeb webkaynağı|url=http://www2.le.ac.uk/departments/modern-languages/lal/languages%20at%20lal/italian|title=Italian — University of Leicester|publisher=.le.ac.uk|date=|accessdate=2015-10-22}}</ref> ve [[Rumence]] (25 milyon)<ref>[[Nationalencyklopedin]] "Världens 100 största språk 2007" The World's 100 Largest Languages in 2007/2010</ref> oluşturmaktadır. Romen dilleri çoğu zaman bir [[lehçe sürekliliği]] oluşturduğu için içerisinde kaç dil barındırdığı tartışmalı bir konu olmakla birlikte, [[karşılıklı anlaşılabilirlik]] göz önünde bulundurulduğunda grubun 23 ila 35 farklı yaşayan dile sahip olduğu düşünülmektedir.<ref>David Dalby, 1999/2000, ''The Linguasphere register of the world's languages and speech communities.'' Observatoire Linguistique, Linguasphere Press. Volume 2, [http://www.linguasphere.info/lcontao/tl_files/pdf/master/OL-SITE%201999-2000%20MASTER%20ONE%20Sectors%205-Zones%2050-54.pdf pp.&nbsp;390–410 (zone 51)]. Oxford.</ref> Grup aynı zamanda eskiden Kuzey Afrika, [[Britanya]] ve [[Panonya]]'da konuşulmuş Halk Latincesi lehçelerinin yanı sıra, [[Mozarapça]] ve [[Dalmaçyaca]] gibi ölü dilleri de içerir.
 
Bütün Romen dilleri Roma İmparatorluğu'nun tebaasında olan askerler, seyyahlar ve köleler tarafında kullanılmış [[Halk Latincesi|Halk Latincesin]]dennden gelir. Roma edebiyatında kullanılan [[Klasik Latince]]den farklı olan Halk Latincesi, MÖ 200 ve MS 100 yılları arasında, imparatorluğun genişlemesi, devletin eğitim ve yönetim politikalarıyla birlikte, [[İber Yarımadası]]'ndan başlayarak [[Karadeniz|Karadeniz'in]] doğu kıyılarına kadar uzanan geniş bir alanda ilk dil olarak kullanılır hale gelmiştir. İmparatorluğun beşinci yüzyıldaki gerilemesi ve çöküşüyle birlikte, Halk Latincesi yerelleşmiş ve bu dilden onlarca farklı yerel dil ve lehçe oluşmuştur. [[Fransızlar|Fransız]], [[Portekiz]] ve [[İspanyollar|İspanyol]] denizaşırı sömürge imparatorlukları 15. yüzyıldan sonra bu dilleri başka kıtalara yaymaya başlaması ile, Romen dillerini konuşurlarının 2/3'ü [[Avrupa]] dışında yaşar hale gelmiştir.
 
Roma öncesi diller ve sonraki işgallere rağmen, Romen dillerinin [[fonetik]], [[morfoloji]]k özellikleri, [[sözcük]]leri ve [[söz dizimi]] aslen Halk Latincesine dayanmaktadır. Bu dillerin, grup olarak, bu gibi dil bilgisi özellikleri, onları [[Hint-Avrupa dil ailesi|Hint-Avrupa dillerinin]] diğer alt birimlerinden ayırır. Genel olarak, bir iki istisna hariç, Romen dilleri [[Latince dil bilgisi:İsim çekimleri|Klasik Latincenin çekim yapısını]] kaybetmiştir. Bunun sonucunda Romen dilleri ÖFN (Özne-Fiil-Nesne) cümle yapısını ve [[edat]]ların geniş anlamda kullanımını zorunlu hale getiren bir yapı geliştirmişlerdir.
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Latin_dilleri" sayfasından alınmıştır