Samsun: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
kDeğişiklik özeti yok
Etiketler: Mobil değişiklik mobil uygulama değişikliği iOS uygulaması değişikliği
kDeğişiklik özeti yok
Etiketler: Mobil değişiklik mobil uygulama değişikliği iOS uygulaması değişikliği
266. satır:
Samsun'daki yerleşim geçmişi [[Eski Taş Çağı]]'na dek uzanmaktadır. [[Tekkeköy Mağaraları Arkeoloji Vadisi|Tekkeköy Mağaraları]]'nda keşfedilen ve MÖ 60.000 yılına dek uzandığı düşünülen katman, şimdiye dek Karadeniz Bölgesi'nde keşfedilen en eski yerleşimdir.<ref name=kiiytk/><ref>{{web kaynağı |başlık=Prof. Dr. Gocha:Karadeniz'de İlk Yerleşim Yeri Tekkeköy Mağaraları'dır |url=http://www.milliyet.com.tr/pof-dr-gocha-karadeniz-de-ilk-yerlesim-samsun-yerelhaber-2365490/ |yayıncı=milliyet.com.tr |erişimtarihi=15 Ağustos 2018 |arşivURL=https://archive.is/uw6aV |arşivtarihi=15 Ağustos 2018|tarih=27 Ekim 2017}}</ref><ref>{{web kaynağı |başlık=ARKEOLOJİ VADİSİ MÜZE EV |url=https://www.samsun.bel.tr/turizm/arkeoloji-vadisi-muze-ev |yayıncı=samsun.bel.tr |erişimtarihi=27 Şubat 2019 |arşivURL=https://archive.is/xTX1G |arşivtarihi=27 Şubat 2019 |tarih=27 Aralık 2018}}</ref> Aynı zamanda Türkiye'deki en eski üçüncü, dünyada ise sekizinci yerleşim olduğu tahmin edilmektedir.<ref>{{web kaynağı |soyadı1=Akgün |ad1=Hakan |soyadı2=Koçer |ad2=Yaprak |başlık=Nuh Tufanı'ndan sonra insanoğlunun yaşadığı 3 yerden biri |url=http://www.hurriyet.com.tr/nuh-tufanindan-sonra-insanoglunun-yasadigi-3-y-40609116 |yayıncı=hurriyet.com.tr |erişimtarihi=27 Şubat 2019 |arşivURL=https://archive.is/6jNoz |arşivtarihi=27 Şubat 2019 |tarih=13 Ekim 2017}}</ref> Mağara yerleşiminde yaşayan bu insanlar topluluk bilinci gelişmemiş ve henüz üretici pozisyonuna geçmemişlerdi.{{kdş|Geçmişten Günümüze Kültür Değerleriyle Samsun|1997|s=17}}
 
Karanlık çağların ardından MÖ 5000-3000 yıllarıyıllarında arasındaitibaren Anadolu'ya gelenAnadolu‘da var oldukları bilinen ve [[Hattiler]]in bir kolu olduğu düşünülen [[Kaşkalar]], MÖ 3500'lü yıllarda [[Mert Irmağı]] kenarında, günümüzde [[Dündartepe Höyüğü (Samsun)|Dündartepe Höyüğü]]'nün bulunduğu yerde bir site oluşturmuşlardır.{{kdş|Sarısakal|2002|s=14}}<ref>{{web kaynağı|başlık=Dündartepe - Yerleşme Ayrıntıları|url=http://tayproject.org/TAYmaster.fm$Retrieve?YerlesmeNo=795&html=masterDetail.html|yayıncı=tayproject.org|erişimtarihi=10 Ocak 2014|arşivurl=http://www.webcitation.org/6NLGymXOo|arşivtarihi=13 Şubat 2014}}</ref><ref name=memişekrem>{{kitap kaynağı|soyadı1=Ekrem|ad1=Memiş|başlık=İkinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi Bildirileri (1-3 Haziran 1998, Samsun)|tarih=1990|yayıncı=Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları, Fransız Anadolu Araştırmaları Enstitüsü|yer=Samsun|sayfa=103-110|cilt=1|bölüm=MÖ 2. Binyılda Hitit-Gaşka Münasebetleri}}</ref>{{kdş|Yolalıcı|1998|s=9}}{{kdş|Dilcimen|1940|s=11}} Höyüğün kazıları sırasında en eski yerleşimin [[Bakır Çağı]]'na ait olduğu; burada yerleşik toplulukların avcılık ve hayvancılık yaparak geçindiği, kumaş ve deri işleyebildiği; bakırdan alet, silah ve takı yapabildikleri saptanmıştır.<ref name=dyda>{{web kaynağı|başlık=Dündartepe - Yerleşme Dönem Ayrıntıları|url=http://tayproject.org/TAYages.fm$Retrieve?CagNo=882&html=ages_detail_t.html&layout=web|yayıncı=tayproject.org|erişimtarihi=10 Ocak 2014|arşivurl=http://www.webcitation.org/6NLH1U4WX|arşivtarihi=13 Şubat 2014}}</ref><ref name=kyda>{{web kaynağı|başlık=Kaledoruğu - Yerleşme Dönem Ayrıntıları|url=http://tayproject.org/TAYages.fm$Retrieve?CagNo=1530&html=ages_detail_t.html&layout=web|yayıncı=tayproject.org|erişimtarihi=10 Ocak 2014|arşivurl=http://www.webcitation.org/6NLH3jES1|arşivtarihi=13 Şubat 2014}}</ref>
 
Kent, Kaşkaların ardından [[I. Murşili]] tarafından fethedilerek [[Hititler|Hitit Krallığı]] topraklarına katılmıştır.{{kaynak belirt}} Hitit döneminde özel bir durumu olmayan yerleşim yerinde Enetler adı verilen halkın yaşadığı ve Eneti adıyla anıldığı düşünülmektedir.{{Kdş|Kolağasıoğlu|Şirin|2016|s=4}}{{kdş|Strabon|2000|s=36}} Kent, MÖ 1182 civarında Hitit İmparatorluğu'nun çöküşünü takiben [[Frigler]] tarafından ele geçirilmiş ve tahrip edilmiştir.{{kdş|Altaylı|1967|s=6}}<ref name=memişekrem/> Aynı dönemde [[Kimmerler]] de Doğu Karadeniz'de yer alan kentleri yakıp yıkmışlardır.{{kdş|Yolalıcı|1998|s=10}} [[Lidyalılar|Lidya]] Kralı [[Gigis]] Kimmerleri yenilgiye uğratıp bölgeden kovmuşsa da bu dönemde şehir harabe hâline dönüşmüştür.<ref name=tös>{{web kaynağı|başlık=Türkler'den Önce Samsun|url=http://www.samsunkulturturizm.gov.tr/TR,59620/turklerden-once-samsun.html|yayıncı=samsunkulturturizm.gov.tr|erişimtarihi=10 Ocak 2014|arşivurl=http://www.webcitation.org/6NLHDbYua|arşivtarihi=13 Şubat 2014}}</ref> Bunun üzerine eski kentin güneybatısına yeni bir yerleşim kurulmuş, tarıma elverişli zengin toprakları ve artan nüfus baskısı nedeniyle MÖ 7. yüzyılda [[Foça]]lıların ve/veya [[Milet]]lilerin ilgisini çeken bölge kolonileştirilmiştir.{{kdş|Avram|Hind|Tsetskhladze|2005|s=925}}{{kdş|Sarısakal|2002|s=16}} Denizci özelliğiyle öne çıkan Milet Pontus bölgesinde yoğun çalışma yürüterek bölgede hızlı bir kolonizasyon politikası gütmüş, zaman içerisinde bütün Karadeniz kıyılarına yayılan bir koloni ağı kurmuş, Samsun ilk defa bu dönemde ticari yönden örgütlenerek hızla gelişmiş ve ticari merkez hâline gelmiştir.{{Kdş|Kolağasıoğlu|Şirin|2016|s=38}} Şehir yaklaşık MÖ 436 yılında muhtemelen [[Perikles]]'in Pontus seferi sırasında Athinoklis kumandasındaki ordu tarafından Atinalılarca ele geçirilmiş ve adı Peiraieus yapılmıştır.{{kdş|Strabon|2000|s=26}}{{kdş|Avram|Hind|Tsetskhladze|2005|s=954}}<ref>{{kitap kaynağı|soyadı=Summerer|ad=Latife|editör1-soyadı=Gülden|editör1-ad=Erkut|editör2-soyadı=Stephen|editör2-ad=Mitchell|başlık=The Black Sea: Past, Present and Future|yıl=2007|yayıncı=British Institute at Ankara|yer=Londra|dil=İngilizce|isbn=9781898249214|jstor=10.18866/j.ctt1n7qjwz.6|sayfalar=27-36|bölüm=Greeks and Natives on the Southern Black Sea Coast in Antiquity}}</ref> MÖ 546'da ise Lidya Kralı [[Kroisos]] ile Ahameniş İmparatoru [[II. Kiros]] arasında geçen savaş sonrası Anadolu'da Grek egemenliğinin kırılması ile birlikte şehir [[Ahameniş İmparatorluğu|Pers]] hâkimiyetine girmiştir.{{kdş|Sarısakal|2002|s=16}}{{kdş|Dilcimen|1940|s=12}}
 
Ahameniş İmparatorluğu'nu yeniden örgütlemeye girişen [[I. Darius]] döneminde kent, [[Kapadokya (satraplık)|Kapadokya satraplığı]]nın hâkimiyet bölgesi içine alınmış ve tiran unvanı taşıyan askerî valiler tarafından yönetilmeye başlanmıştır.{{kdş|Sarısakal|2002|s=16}} MÖ 331 yılında [[İskender]]'in Persleri [[Gaugamela Muharebesi]]'nde yenilgiye uğratıp Ahameniş İmparatorluğunu [[Makedonya (antik krallık)|Makedonya]] topraklarına katmasıyla birlikte Samsun da Makedon hâkimiyetine girmiş, böylece kentte askerî temelli bir yönetim anlayışından tekrar demokratik yönetime dönülmüştür.{{kdş|Avram|Hind|Tsetskhladze|2005|s=954}} İskender'in ölümüyle birlikte zayıflayan ve parçalanan Makedonya'dan bağımsızlığını ilân eden bölgelerden biri de [[I. Antiohos]] liderliğindeki [[Seleukos İmparatorluğu]] olmuş, Samsun MÖ 315'te bu devletin idaresi altına altına girmişse de kısa süre sonra [[Ariobarzanis (Pontus kralı)|Ariobarzanis]] ya da [[II. Mithridatis]] döneminde [[Pontus Krallığı]] toprakları içerisine sokulmuştur.{{kdş|Jones|1971|s=152}}{{kdş|Dilcimen|1940|s=13}}{{kdş|Avram|Hind|Tsetskhladze|2005|s=954}} [[VI. Mithridatis]]'in döneminde kraliyet ikâmetgâhı olarak kullanılan Samsun'da geniş bir imar hareketi başlatılarak şehir önemli bir gelişme kaydetmiştir.{{kdş|Strabon|2000|s=26}}<ref>{{kitap kaynağı|soyadı=Foy-Vaillant|ad=Jean|başlık=Achæmenidarum Imperium|yıl=1725|sayfalar=126|yazarbağı=Jean Foy-Vaillant|dil=Latince|cilt=2|yer=Paris|yayıncı=Caroli Moette}}</ref> MÖ 63 yılında Romalı general [[Lucius Licinius Lucullus]] lejyonlarıyla Amisos, Sinopi ve Trebizond'u ele geçirmiştir.{{kdş|Dilcimen|1940|s=13}} Lucullus tarafından ele geçirilen şehir bir gün boyunca yağma edilse de bütünüyle yıkılmaktan kurtarılarak kısmen de olsa tamirat görmüş, [[Bitinya ve Pontus]] eyaletine bağlanmıştır.{{kdş|Ramsay|1960|s=212}}
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Samsun" sayfasından alınmıştır