Vikipedi

Anarşi (1135-1153): Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Yzkoc (mesaj | katkılar)
Devriyeler
128.255 değişiklik
düzeltme
Yzkoc (mesaj | katkılar)
Devriyeler
128.255 değişiklik
düzeltme
8. satır:
|bölge =
|sebep =
|sonuç = [[Winchester Antlaşması]] [[Stephen (İngiltere Kralıkralı)|Stephen]] [[II. Henry (İngiltere Kralıkralı)|Henry]]'nin tahtın varisi olduğunu tanır
|coğrafi_değişiklikler =
|savaşan1 = [[Dosya:King-Stephen-I-England-Blois-Arms.svg|30px|center]]<br>Stephen'a bağlı kuvvetler
|savaşan2 = [[Dosya:Royal Arms of England (1154-1189).svg|30px|center]]<br>Matilda ve oğlu Henry'ye bağlı kuvvetler
|savaşan3 =
|komutan1 = [[Stephen (İngiltere Kralıkralı)|Stephen]]
|komutan2 = [[Matilda]]<br>[[Robert Fitzroy]]<br>[[Geoffroy Plantagenet]]<br>[[II. Henry (İngiltere Kralıkralı)|Henry]]
|komutan3 =
|güç1 =
24. satır:
|notlar =
}}
'''Anarşi''' [[İngiltere]] ve [[Normandiya]]'da 1135-1153 yılları arasında yaşanan iç savaştır. İç savaş İngiltere kralı [[I. Henry (İngiltere Kralıkralı)|I. Henry]]'nin tek yasal varisi olan oğlu [[William Adelin]]'in [[Beyaz Gemi (İngiltere)|Beyaz Gemi]]'nin batmasıyla ölmesi üzerine çıkan krizden sonra patlak verir. Henry'nin kızı [[Matilda]]'yı kraliçe olarak tahta geçirme girişimleri başarısız olur. 1153 yılında ölümü üzerine yeğeni [[Stephen (İngiltere Kralıkralı)|Stephen]], kardeşi [[Winchester, İngiltere|Winchester]] Dükü Henry sayesinde iktidarı alır. Stephen'in iktidarının ilk yıllarına baronlar arasındaki sonu gelmeyen savaşlar, [[Galler]] bölgesinde isyanlar ve [[İskoçlar|İskoç]] saldırıları damga vurur.
 
Güneybatı İngiltere'de çıkan bir ayaklanmanın ardından durumu uygun gören Matilda, 1139 yılında destekçileriyle beraber İngiltere'ye çıkartma yapar. İç savaşın ilk yıllarında iki taraf da kesin olarak birbirine üstün gelemez. Matilda İngiltere'nin güneybatısını ve [[Thames Nehri]] bölgesini ele geçirirken, Stephen ise güneydoğu bölgesine hakimdir. Dönemin kaleleri kolaylıkla savunulabildiğinden ve alınması zor olduğundan savaşın çoğu zamana yayılacaktır. Kuşatmalar, konvoylara saldırılar, iki tarafta da yer alan paralı askerler arasındaki çarpışmalar bu dönemin simgesi olmuştur.
30. satır:
1141 yılındaki [[Lincoln Muharebesi]]'nin ardından Stephen esir düşünce hakimiyeti altındaki toprakların çoğu denetiminden çıkar. Matilda ise kraliçe olarak taç giyemeden Londra'dan atılacak, destekçisi Robert düşmana esir düşecektir. Bunun üzerine iki taraf da ellerindeki esirleri değiştirmeye karar verir. Stephen ise 1142 yılındaki [[Oxford Kuşatması]] sırasında Matilda'yı esir etmeye çok yaklaşsa da elinden kaçıracaktır.
 
İç savaş uzun yıllar boyunca sürer. Matilda'nın eşi [[Anjou]]lu [[Geoffroy Plantagenet]] [[Normandiya]] topraklarını başarıyla ele geçirse de İngiltere'de iki taraf yenişemez. Merkezi otorite eksikliğinde güçlenen baronlar kuzey ve doğu bölgelerinde duruma hakim olmaya başlarlar. 1148 yılında Normandiya'ya dönen Matilda, İngiltere'deki çarpışmalarda sorumluluğu oğlu [[II. Henry (İngiltere Kralıkralı)|Henry]]'ye bırakır. Stephen ise oğlu Eustace'ın İngiltere kralı olarak tanınması için çabalasa da başarılı olamaz. 1150'li yıllara gelindiğinde Kilise ve baronlar artık barış ister hale gelmiştir.
 
Henry 1153 yılında İngiltere'yi yeniden işgal edince hiçbir taraf savaşmak istemez durumdadır. Sınırlı bir çarpışma ve [[Wallingford]] kuşatmasının ardından Kilise ile baronların baskısıyla Stephen ve Henry uzlaşmaya karar verirler. İmzalanan [[Winchester Antlaşması]]'na göre Stephen, Henry'yi tahtın varisi olarak tanır. Stephen bir yıl sonra ölünce tahta çıkan [[II. Henry (İngiltere Kralıkralı)|II. Henry]] İngiltere'nin yeniden imar edilmesi işlemlerine başlar. Dönemin tarihçileri iç savaş yıllarını ''"İsa ve azizlerinin uykuda olduğu"'' dönem olarak tanımlayarak kaos ortamına dikkat çekerler.
 
== Arka planı ==
44. satır:
İç savaşın temelleri İngiltere ve Normandiya topraklarındaki verasetle ilgili yaşanan kriz sonucu ortaya çıkar. [[Rollo]] zamanında [[Normandiya]] kıyılarına hakim olan [[Vikingler]] bu dönemden sonra yerel [[Franklar|Frank]] kökenli halkla karışarak ve Hristiyanlığı benimseyerek [[Normanlar]] olarak anılmaya başlar. 1066 yılında Normandiya Dükü olan [[I. William|William]] [[İngiltere]] tahtında hak iddiasında bulunacak ve adayı işgal edecektir. [[Hastings Muharebesi]]'nde galip gelen Normanlar [[İngiltere'nin Normanlar tarafından fethi|İngiltere'yi fethedecektir]]. [[Anglosaksonlar|Anglosakson]] hakimiyetinin kırıldığı bu dönemin ardında Normanlar şiddet yöntemine başvurarak ve Fransa'dan kendi halklarını getirerek yeni bir yönetim tarzının temellerini atarlar. William'ın ölümünün ardından Norman baronları arasında iktidar kavgası baş gösterecektir.
 
Babasının ardından tahta çıkan [[William Rufus]]'un ölmesinin ardından kardeşi [[I. Henry (İngiltere Kralıkralı)|I. Henry]] tahta çıkar. Kardeşi [[Robert Curthose]]'un elindeki Normandiya topraklarını 28 Eylül 1106 tarihindeki [[Tinchebray Muharebesi]]'ndeki galibiyeti sonunda ele geçirir.<ref>Bu savaş sırasında [[Robert Curthose]] saflarında yer alan devrik [[Wessex Hanedanı]]nın son erkek üyesi [[Edgar Atheling]] de ele geçirilir.</ref> I. Henry tüm ele geçirdiği toprakların oğlu [[William Adelin]]'e kalmasını istemektedir.
 
1120 yılında Normandiya'dan İngiltere'ye giden Beyaz Gemi'nin batmasıyla ülkedeki siyasi durum karmaşık bir hale gelir. Geminin içinde bulunan ve hayatını kaybeden üç yüzü aşkın yolcu arasında tahtın varisi William Adelin de vardır. Adelin'in ölümüyle birlikte İngiltere tahtına I. Henry'den sonra kimin geçeceğine dair bir belirsizlik ortaya çıkar. O dönemde veraset ile ilgili gelenekselleşmiş bir uygulama bulunmamaktadır. Avrupa'da kimi ülkelerde taht en büyük erkek evlada verilirken, diğer uygulamalarda topraklar en büyük erkek evlada en büyük kısım verilecek şekilde kardeşler arasında pay ediliyordu. Ayrıca Norman geleneklerinde bu şekilde bile oturmuş bir gelenek bulunmaması, bu döneme kadar tüm iktidar değişikliklerinin mücadele sonucu belirlenmesi durumu daha da karmaşıklaştırıyordu.
144. satır:
 
===Son aşama (1147-1152)===
Artık İngiltere'deki iç savaşın temposu düşmüş, şiddetli muharebeler nadiren yaşanır olmuştur. 1147 yılında Gloucester'lı Robert ölür ve Matilda ise Normandiya'ya döner. Bu sıralarda ilan edilen [[İkinci Haçlı Seferi]] sebebiyle iç savaşa dahil olan çok sayıda baron Kutsal Topraklar'a gider. Çok sayıda baron ise birbirleriyle uzlaşarak uzun bir süredir devam eden savaş halini bölgesel olarak sona erdirmeye çalışmaktadır. Matilda ile Geoffroy'in oğlu ve geleceğin kralı [[II. Henry (İngiltere Kralıkralı)|Henry]] 1147 yılında İngiltere'yi istila etmeye çalışsa da başarılı olamaz.<ref>İlginç bir şekilde Henry'nin Normandiya'ya dönüş masrafları Stephen tarafından karşılanır</ref> Baronların kendi aralarında imzalamaya başladıkları ikili saldırmazlık anlaşmalarıyla birlikte İngiltere topraklarındaki çatışma durmasa da en alt seviyeye iner.
 
MAtilda savaşın sonuna dek Normandiya'da kalarak hem Normandiya topraklarına egemen olmaya çalışır hem de oğlu Henry'nin tahta geçmesini sağlamaya çalışır. 1149 yılında İngiltere'ye geçerek Ranulf ile ittifak yapmaya çalışan genç Henry, İskoçların da desteğiyle York üzerine gitmeyi planlar. Stephen derhal York üzerine giderek önlemleri alır. Saldırı başlamadan suya düşünce İngiltere'den ayrılan Henry, Normandiya'ya döner ve babası tarafından Normandiya Dükü ilan edilir. Başarılı bir lider olarak dikkatleri çekmeye başlayan Henry, beklenmedik bir kararla Fransa kralı VII. Louis'den boşanan [[Akitanya]] Düşesi [[Akitanyalı Eleanor|Eleanor]] ile evlenir.<ref>Evlilik sayesinde Henry Fransa'da geniş toprakların gelecekteki yöneticisi olmaya aday olur</ref>
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Anarşi_(1135-1153)" sayfasından alınmıştır