Elektron: Revizyonlar arasındaki fark

 

=== Madde dışındaki serbest elektronların keşfi ===

Seyreltilmiş [[gaz]]larda [[elektriksel iletkenlik]] üzerine çalışmalarda bulunan [[Julius Plücker]], 1859 yılında, [[katot]]tan yayılan [[radyasyon]]un yol açtığı [[fosforesans]] ışığın, katodun yanındaki tüpte göründüğünü ve bu ışığın, manyetik alan uygulanmasına bağlı olarak hareket ettiğini gözlemledi.<ref name="Thomson">{{kitap kaynağı |url=https://books.google.com/books?id=x7KsD1GmIK0C&pg=PA621&dq=%22pl%C3%BCcker%22+%221859%22+cathode&hl=tr&sa=X&ved=0ahUKEwj9t7e0p_rkAhVNRa0KHQHIBlAQ6AEIMTAB#v=onepage&q=%22pl%C3%BCcker%22%20%221859%22%20cathode&f=false |başlık=Conduction of Electricity Through Gases |sayfa=621-622 ||ilk=J. J. |son=Thomson |yazarlink=J. J. Thomson |dil=İngilizce |yayımcı=Watchmaker Publishing |yıl=2005 |isbn=1929148496}}</ref> 1869'da [[Johann Wilhelm Hittorf]], katot ile tüpün duvarları arasında koyduğu katı bir cismin bir gölge oluşturduğunu tespit etti.<ref name="Thomson"/> 1876'da [[Eugen Goldstein]], bu cismin gölgesinin, cismin kendisinden daha büyük boyutlarda olduğunu gözlemleyerek fosforesansı oluşturan ışınların katottan direkt bir yol izleyerek geldiğini belirledi ve bu ışınlara [[elektron demeti|katot ışını]] ([[Almanca]]: ''Kathodenstrahlen'') adını verdi.<ref name="Thomson"/><ref>{{kitap kaynağı |son=Whittaker |ilk=E. T. |başlık=A history of the theories of aether and electricity |cilt=1 |yayımcı=Nelson |yer=Londra |yıl=1951 |url=http://www.archive.org/details/historyoftheorie00whitrich |sayfa=393 |dil=İngilizce}}</ref><ref name="leicester">{{kitap kaynağı|başlık=The Historical Background of Chemistry|ad=|soyadı=|yıl=1971|yayıncı=|yer=|isbn=978-0-486-61053-5|sayfalar=221-222|url=https://books.google.com/?id=aJZVQnqcwv4C&pg=PA221|erişimtarihi=|son=Leicester|ilk=H. M.|yayımcı=[[Dover Publications|Courier Dover]]|dil=İngilizce}}</ref> 1869-1875 yılları arasında [[William Crookes]], içerisine yüksek [[vakum]] olan bir [[Crookes tüpü|tüp]] geliştirdi. 1874'te, katot ışınlarının izlediği yola koyulan bir çarkın, ışınların etkisiyle döndüğünü gözlemleyerek bu ışınların [[momentum]] taşıdığını ve katottan [[anot|anoda]] doğru hareket ettiğini gösterdi.<ref name="dekosky">{{dergi kaynağı |son=DeKosky |ilk=R. K. |yıl=1983 |başlık=William Crookes and the quest for absolute vacuum in the 1870s |dergi=Annals of Science |cilt=40 |sayı=1 |sayfalar=1-18 |doi=10.1080/00033798300200101 |dil=İngilizce}}</ref> Işınlara uyguladığı manyetik alanla ise ışınları saptırmayı başararak bu ışınların negatif yüklüymüş gibi davrandığını tespit etti.<ref name="leicester"/> 1879'da, "radyant madde" olarak tanımladığı şeyle bu özelliklerin açıklanabileceğini ve maddenin, negatif yükle yüklenmiş olan yüksek hızla katottan tasarlanmış [[molekül]]ler dahil dört durumu olduğunu olduğunu ileri sürdü.<ref>{{dergi kaynağı |son=Zeeman |ilk=P. |editör-son=Lockyer |editör-ilk=Norman |yıl=1907 |başlık=Sir William Crookes, F.R.S |url=https://books.google.com/?id=UtYRAAAAYAAJ |dergi=[[Nature (dergi)|Nature]] |cilt=77 |sayı=1984 |sayfalar=1-3 |doi=10.1038/077001a0 |bibcode=1907Natur..77....1C |dil=İngilizce}}</ref>

 

[[Arthur Schuster]], katot ışınlarına paralel iki metal levha yerleştirdi ve levhalar arasında bir [[elektrik potansiyeli]] uygulayarak Crookes'un deneyini ilerletti. Işınların, alanın etkisiyle pozitif yüklü levhaya doğru sapmasıyla negatif enerji taşıdığı kanıtlanmış oldu. 1890'da, [[Elektrik akımı|akımın]] verilen seviyesi için sapma miktarını ölçerek ışın bileşenlerinin [[kütle-yük oranı]]nı tahmin etti. Ancak bu üretilen değer beklenenin bin katından fazlaydı, bu yüzden o dönemde kendisinin hesaplamaları yaygın bir biçimde kabul görmedi.<ref name="leicester" /> 1892'de [[Hendrik Lorentz]], bu parçacıkların (elektronların) kütlelerinin, onların elektrik yükünün bir sonucu olabileceği fikrini ortaya attı.<ref>{{dergi kaynağı |ilk=Frank |son=Wilczek |yazarlink=Frank Wilczek |url=http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=happy-birthday-electron |başlık=Happy Birthday, Electron |dergi=[[Scientific American]] |tarih=1 Haziran 2012 |issn=0036-8733 |dil=İngilizce}}</ref><ref>{{kitap kaynağı |url=https://books.google.com.mx/books?id=8tUVMSsC9wAC&pg=PA631&dq=%221892%22+%22mass%22+%22Hendrik+Lorentz%22+%22charge%22&hl=tr&sa=X&ved=0ahUKEwizsZyxvPrkAhUD2qwKHaAVDE8Q6AEIKTAA#v=onepage&q=%221892%22%20%22mass%22%20%22Hendrik%20Lorentz%22%20%22charge%22&f=false |başlık=The Historical Development of Quantum Theory |sayfa=631 |ilk=Helmut |son=Rechenberg |yayımcı=[[Springer Science+Business Media]] |yıl=2001 |isbn=038795175X |dil=İngilizce}}</ref>