|
== Gözlem ==
[[Dosya:Aurore australe - Aurora australis.jpg|220px|thumb|[[Kutup ışıkları]], çoğunlukla [[atmosfer]]deki tetikleyici elektronlar tarafından oluşturulurlar.<ref>{{web kaynağı |son=Wolpert |ilk=S. |tarih=24 Temmuz 2008 |başlık=Scientists solve 30-year-old aurora borealis mystery |url=http://www.universityofcalifornia.edu/news/article/18277 |yayımcı=[[Kaliforniya Üniversitesi]] |dil-=İngilizce |arşivurl=https://web.archive.org/web/20080817094058/http://www.universityofcalifornia.edu/news/article/18277 |arşivtarihi=17 Ağustos 2008}}</ref>]]
Elektronların uzaktan gözlemi radyasyon yapan enerjilerinin saptanmasını gerektirmektedir. Örneğin, bir yıldızın [[taç küre]]si gibi yüksek enerjili çevrelerde serbest elektronlar, [[Bremsstrahlung]] radyasyonu nedeniyle enerji saçan bir [[plazma]] üretir. Elektron gazı, elektron yoğunluğundaki senkronize edilmiş değişimlerin yol açtığı dalgalar olan [[plazma salınımı]]na maruz kalmakta ve [[radyo teleskop]]lar kullanarak tespit edilebilen bir enerji yayılımı üretmektedirler.<ref>{{dergi kaynağı |son1=Gurnett |ilk1=D. A. |son2=Anderson |ilk2=R. |yıl=1976 |başlık=Electron Plasma Oscillations Associated with Type III Radio Bursts |dergi=Science |cilt=194 |sayı=4270 |sayfalar=1159-1162 |doi=10.1126/science.194.4270.1159 |pmid=17790910 |bibcode=1976Sci...194.1159G |dil=İngilizce}}</ref>
Fotonların [[frekans]]ları, enerjileriyle oranlıdır. Bir atomun enerji seviyelerinde geçiş yapan bağlı elektronlar, karakteristik frekanslardaki protonları emmekte veya yaymaktadırlar. Örneğin atomlar, bir geniş spektrum kaynağı tarafından radyasyona maruz kalırsabırakıldığında, iletilen radyasyonun spektrumunda ayrı [[spektrum çizgisi|soğurma çizgisiçizgileri]] transfer edilen ışımanın spektrumunda görünürgörünmektedir. Her element veya molekül, [[hidrojen spektrumu serileri]] gibi karakteristik spektral çizgilerininçizgi karakteristikgrubuna bir grubunu gösterirsahiptir. Bu çizgilerin kuvvetininkuvvet ve genişliğiningenişliklerinin [[spektroskopi]]k ölçümleri, maddenin fiziksel özelliklerinin ve kompozisyonunun belirlenmesinebileşenlerinin izinbelirlenmesini verirsağlar.<ref>{{web kaynağı |son1=Martin |ilk1=W. C. |son2=Wiese |ilk2=W. L. |yıl=2007 |başlık=Atomic Spectroscopy: A Compendium of Basic Ideas, Notation, Data, and Formulas |url=http://physics.nist.gov/Pubs/AtSpec/ |yayımcı=[[Ulusal Standartlar ve Teknoloji Enstitüsü]] |dil=İngilizce}}</ref><ref>{{kitap kaynağı |son=Fowles |ilk=G. R. |yıl=1989 |başlık=Introduction to Modern Optics |url=https://books.google.com/?id=SL1n9TuJ5YMC&pg=PA227 |sayfalar=227-233 |yayımcı=[[Courier Dover]] |isbn=978-0-486-65957-2 |dil=İngilizce}}</ref>
Laboratuvar koşullarında bireysel elektronlar arasındaki etkileşimler; enerji, dönmespin ve yük gibi spesifikbelirli özelliklerin ölçümüne izinolanak verensağlayan [[parçacık dedektörü|parçacık dedektörleri]] aracılığıyla yapılabiliryapılabilmektedir.<ref name="grupen"/> [[Dört kutuplu iyon tuzağı|Paul]] ve [[Penning tuzağı|Penning]] tuzaklarının gelişimigeliştirilmesinin ardından yüklü parçacıkların daha uzun süreler boyunca küçük bir alanda tutulmasınatutulabilmeleri izinmümkün verdi.hâle Bugelerek parçacık özelliklerinin kesindaha ölçümlerininet yapabilir.ölçülebilmesi Örneğin, bir seferde 10 aylık bir süreçte tek bir elektronun tutmakta Penning tuzağı kullanıldısağlanmıştır. Elektronun manyetik momenti 1980’deki1980'de, diğer bütün fiziksel sabitlerden daha kesin olarak 11. basamağa kadar bir hassasiyetle ölçüldüölçülebilmiştir.<ref>{{dergi kaynağı |son=Ekstrom |ilk=P. |son2=Wineland |ilk2=David |yıl=1980 |başlık=The isolated Electron |url=http://tf.nist.gov/general/pdf/166.pdf |dergi=[[Scientific American]] |cilt=243 |sayı=2 |sayfalar=91-101 |dil=İngilizce |doi=10.1038/scientificamerican0880-104 |bibcode=1980SciAm.243b.104E}}</ref>
Elektronun enerji dağılımının ilk video görüntüleri Şubat 2008'de, [[Lund Üniversitesi]]'ndeki bir takım tarafından kayda alınmıştır. Deneylerde, [[attosaniye]] darbeleri olarak adlandırılan çok kısa ışık parlamaları kullanılarak elektronun hareketi ilk kez gözlemlenebilmiştir.<ref>{{web kaynağı |son= Mauritsson |ilk=J. |başlık=Electron filmed for the first time ever |url=http://www.atto.fysik.lth.se/video/pressrelen.pdf |yayımcı=[[Lund Üniversitesi]] |dil=İngilizce |arşivurl=https://web.archive.org/web/20090325194101/http://www.atto.fysik.lth.se/video/pressrelen.pdf |arşivtarihi=25 Mart 2009}}</ref><ref name=Mauritsson>{{dergi kaynağı |son=Mauritsson |ilk=J. |yıl=2008 |başlık=Coherent Electron Scattering Captured by an Attosecond Quantum Stroboscope |dergi=Physical Review Letters |cilt=100 |sayfa=073003 |doi=10.1103/PhysRevLett.100.073003 |bibcode=2008PhRvL.100g3003M | pmid=18352546 |sayı=7 |dil=İngilizce |arxiv=0708.1060 |display-authors=etal}}</ref>
Elektronun enerjisinin dağılımın ilk video görüntüsü İsveç'te Şubat 2008'de [[Lund Üniversitesi]]'nde bir takım tarafından alındı. Bilim adamları [[attosaniye]] etki denilen elektronun hareketini ilk defa gözlemlemeye izin vermiş çok kısa ışık flaşı kullandı.
Katı materyallerdekimalzemelerdeki elektronlarınelektron dağılımı, [[açı çözümlemeli fotoemisyon spektroskopisi]] (APRES) tarafından görselleştirildigörselleştirilebilmektedir. Bu teknik fotoelektrik etkisini, [[ters örgü|ters uzayı]] (orijinalözgün yapıyı anlamakanlayabilmek için kullanılan periyodik yapıların matematiksel bir gösterimi) olan [[ters örgü|ters uzayı]] ölçmek için kullanılıyorkullanmaktadır. ARPES, elektronunmalzemedeki materyaldekielektronların yönüyönlerini, hızıhızlarını ve dağılımıdağılımlarını belirlemek için kullanılırkullanılabilmektedir.<ref>{{dergi kaynağı |son=Damascelli |ilk=A. |yıl=2004 |başlık=Probing the Electronic Structure of Complex Systems by ARPES |dergi=[[Physica Scripta]] |cilt=T109 |sayfalar=61-74 |doi=10.1238/Physica.Topical.109a00061 |arxiv=cond-mat/0307085 |bibcode=2004PhST..109...61D |dil=İngilizce}}</ref>
== Plazma uygulamaları ==
| 