Vikipedi

Hallâc-ı Mansûr: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Kaynaklı Tarih bilgileri ve dinî terimler güncellendi. Tarihî kavramlar eklendi.
Gerekçe: + nedensiz içerik silinmesi
1. satır:
{{Müslüman bilgin bilgi kutusu
|isim = Ebû’l Moğıt Huseyn bin Mansûr bin MuhammedMehemmed Beyzâvvî el-Hallâc <br />[[Mistik]] [[Şair]]
|resim_adı = Brooklyn Museum - The Execution of Mansur Hallaj From the Warren Hastings Album.jpg
|resim_boyutu = 300px
12. satır:
ve [[Bağdat]], [[Irak]], [[Abbâsîler]] Halifeliği
|bölge = [[Bağdad]], [[Irak]], [[Abbâsîler]] Halifeliği
|okul/gelenek = [[Ehl-î BeytTasavvuf]], [[Alevîlik]]Vahdet-[[Caferîlik]],i [[TasavvufVücud]]
|ilgilendikleri = [[Kur'anSpiritüalizm]], [[Ehl-î Beyt]], [[Alevîlik]], [[TasavvufKur'an]]
|etnik = [[Arap]] kökenli (Seyyid), [[Azerbaycan TürkmeniFars]]
|dini = [[Ehl-i Beyt]] / [[Alevî]]Ehl-[[Caferî]]i [[İslam]] ve [[TasavvufSünnet]] inancı,<ref>{{Kaynak|url=https://books.google.ca/books?id=qhVCBAAAQBAJ&pg=PA186|titlebaşlık=Vatican II: Catholic Doctrines on Jews and Muslims|authoryazar=Gavin D'Costa|pagesayfa=186|publisheryayıncı=Oxford University Press|}}</ref> [[ŞiîlikHanbelîlik]] ve [[Caferî]]-[[Bâtınî]] [[Karmatîlik]]<ref name="Mansur">[[Yaşar Nuri Öztürk|Öztürk, Yaşar Nuri]], ''Enel Hak İsyanı HALLÂCI MÂNSUR (Darağacında Mirâc)'', Yeni Boyut, 2011.</ref>
|fikir = [[En-el Hak|'''<u>En-el Hak</u>''']] <ref name="Tawaaseen, Massignon Press 1913">''Kitaab al-Tawaaseen'', Massignon Press, Paris, 1913, vi, 32.</ref><br />
* [[Zikir]]
* [[TasavvufSufilik]]
* [[Mistik]] [[Şiir]]
* [[Alevîlik]]-[[Caferîlik]]
|çalışmaları = [[İslâm|'''<u>İslâmî</u>''']] [[Mistisizm|'''<u>Mistisizm</u>''']]
* Ta’Sînû’l Ezel ve’l-Cevherû’l-Ekber ve’ş-Şeceretû’n-Nûr’iyye ''(Kitâb-ût Tavâsîn)''
Satır 26 ⟶ 25:
|eşi =
|çocuk =
| etkilendikleri = [[Zünnûn-ı Mısrî]], [[Beyazid Bistâmî]], [[İmam Cafer Sadık]] ([[Caferîlik]])
| etkiledikleri = [[Hafız-ı Şirazi]], Sanâ’î, [[Ferîdüddîn-i Attâr]], [[Muhyiddin İbn Arabi|Mûhy’îd-Dîn ibn’ûl Arabî]], [[Şems-i Tebrizi|Şems-î Tebrizî]], [[Celâleddîn Rûmî]], [[SeyyidÖmer Ali İmadeddînİmâdüddîn Nesîmî]] (Seyyid Ali İmameddin bin Seyyid Muhammed İmameddin Nesimî), [[İmam Cafer Sadık]] ([[Caferîlik]]), [[Pir Sultan Abdal]], [[Kul Himmet]], [[Sekhal Sermest]]
|imza =
|imza_alt =
|box_width =
}}
'''Hallâc-ı Mansûr''' veya '''Mansûr el-Hallâc''' ({{dil-Dil|fa|منصور حلاج|dil_adı=e}} {{Harf çevirisi|fa|''Mansūr-e Ḥallāj''}}; tam ismi {{Harf çevirisi|fa|''Ebū el-Muġīṭ Huseyn Manṣūr el-Ḥallāğ''}}) ({{nowrap|d. Ağustos 858, Tûr –}} ö. 26 Mart 922, [[Bağdat]]),
[[Ehl-i beyt|Ehl-î Beyt]] mensubu olması sebebiyle, [[Abbâsîler|Abbasîler]] tarafından [[Zındık]]lıkla suçlanması ve uzun süren bir soruşturma neticesinde [[Abbâsî]] [[Halife]]si [[Muktedir (Abbasi)|Muktedir Bi’llâh]]'ın emriyle<ref name="Glasse, Cyril 2001 p.164"/> idam edilmesiyle meşhur olan [[Tasavvuf]], [[Spiritüalizm|spiritüalist]] [[yazar]] ve [[mistik]] [[şâir]].<ref>John Arthur Garraty, Peter Gay, ''The Columbia History of the World'', Harper & Row, 1981, page 288, ISBN 0-88029-004-8</ref>
 
== Hayatı ==
Asıl adı "Ebû’l Moğıt Huseyn bin Mansûr bin Mehemmed Beyzâvvî" idi.<ref name="iranicaonline.org">Jawid Mojaddedi, "ḤALLĀJ, ABU’L-MOḠIṮ ḤOSAYN b. Manṣur b. Maḥammā Bayżāwi" in Encyclopedia Iranica [http://www.iranicaonline.org/articles/hallaj-1]</ref> Babasının mesleğinden dolayı “Hallâc” lakabını aldı.
 
[[Tahirîler]] devri [[İran]]'ının günümüz [[Güney Horasan Eyaleti]]'ne bağlı [[Nehbendan şehristanı]]'nın Meyghan Kırsalı'ndaki ''"Tûr"'' köyünde dünyaya geldi. Hallâc-ı Mansûr’un dedesi Mahamma Mecûsî, [[Peygamber]]Beyazid [[MuhammedBistâmî]]'inninki [[Sahabe|sahabilerden]]gibi bir [[Ebu Eyyûb el-Ensarî|Ebu Eyyûb El-EnsarîZerdüşt]] idi.<ref name="iranicaonline.org"/> idi. Babası ailesiyle Dicle yakınlarına, Araplar tarafından kurulmuş bir yerleşim bölgesi olan Vasıt'a taşındı. Mansûr, on iki yaşında burada hafız oldu.
 
=== Eğitimi ===
Satır 46 ⟶ 45:
| authorlink =
| title = Al-Hallaj
| publisheryayıncı = [[Routledge|RoutledgeCurzon]]
| year = 1995
| location =
| page = 83
| isbn = 0-7007-0311-X}}</ref> Yirmi yaşında [[Basra]]’ya geldi. Buradan [[Bağdat]]’a giderek tanınmış Alevilerinsufilerin sohbetlerine katıldı. Daha sonra ise Emr el-Mekkî ile [[Cüneyd Bağdadi|Cûneyd-î Bağdâdî]]’nin talebesi oldu. 896 yılında ilk haccını yapmak üzere Hicaz’a gitti. Burada vaktini ibadetle geçiren Hallâc, daha sonra bir grup sufî ile birlikte Bağdat’a dönerek Cüneyd’in sohbetlerine devam etti. Fakat, hocalarıyla fikir ayrılığına düştüğü için onlardan ayrılarak Tüster’e döndü. Hallâc beş yıl sürecek bir yolculuğa çıkmak üzere Tüster’den ayrıldı. Horasan, Mâverâünnehir, Sicistan ve Kirman bölgelerini dolaştı. Fars’ta halka vaazlar verdi, onlar için eserler yazdı. Ardından Ahvaz’a geçti ve ailesini de buraya getirtti. Ahvaz’da meclis kurup vaazlar vermeye başlayan Hallâc halkın ve aydınların büyük teveccühüne mazhar oldu ve burada Hallâc-ı Esrâr diye tanındı. Daha sonra ailesini Ahvaz’da bırakarak 400 müridiyle birlikte ikinci defa hac yapmak üzere Basra üzerinden Mekke’ye gitti. Hac dönüşü Basra’da bir ay kaldıktan sonra Ahvaz’a gelen Hallâc, ailesini ve buranın ileri gelenlerinden bir grubu yanına alarak Bağdat’a geçti. Burada bir sene kaldı; ardından küfür ve şirk beldelerini Allah’ın dinine davet etmek için manevi bir işaret aldığını söyleyerek ailesini müridlerinden birine emanet edip deniz yoluyla Hindistan’a gitti. Horasan, Tâlekān, Mâverâünnehir, Türkistan, Maçin, Turfan ve Keşmir’i dolaştı. Gezdiği yerlerdeki halk için eserler yazarak İslam’a girmelerinde etkili oldu. Onun tesiriyle müslüman olanlara Mansûrî deniliyordu. Bu durum kendisini büyük bir üne kavuşturdu.<ref name= "Hallac">[http://www.tdvia.org/dia/ayrmetin.php?idno=150377 İslam Ansiklopedisi, Süleyman Uludağ]</ref>
 
Bu seyahatten dönünce aleyhindeki faaliyetler de tekrar başladı. 903 senesinde üçüncü defa hacca gitti ve burada iki yıl kaldı. Bazen ibadet ediyor, bazen de halk arasına karışıp hacda kesilen kurbanlar gibi Allah yolunda kendini feda etmeye hazır olduğunu haykırıyordu. Bir ara Arafat’ta kendisine hakaret ve işkence edilmesini istedi. Bağdat’a dönen ve bir ev satın alan Hallâc’da bir değişikliğin meydana geldiği fark edilmişti. Hakkında anlatılan bir hikâyeye göre Bağdat’ta açıkça Hak yolunda canını feda etmek istediğini, kanının dökülmesinin halk için helal olduğunu ilan etti. [[Karmatiler]]’ in [[Abbasiler|Abbasi Devleti]]’ ni tehdit ettiği, 870 yılında başlayıp 883 yılına kadar devam eden Zenc isyanının izlerinin henüz silinmediği, istikrarsızlığın devam ettiği bir dönemde Hallâc’ın sözleri ve davranışları halk ve ulema arasında yeni bir huzursuzluk meydana getirdi. [[Davûd ez-Zahiri]] öncülüğünde bir grup alim Hallâc’ın aleyhinde bir faaliyet başlattı; bazıları onun sihirbaz, şarlatan veya deli olduğunu ileri sürerken bazıları da keramet sahibi bir veli olduğunu söylüyordu. Aleyhindeki faaliyetler artıp bir kısım müridleri tutuklanınca kendisini de aynı akıbetin beklediğini anladı ve Ahvaz’a kaçtı. Sûs’ta bir dostunun yardımıyla Dânyâl peygamberin türbesi civarında bir yıl saklandı. 913' de yakalanarak Bağdat’a getirildi ve idam talebiyle mahkeme önüne çıkarıldı. Vezir Ali b. Îsâ el-Kunnâî onu üç defa siyaset meydanında teşhir ettikten sonra hapsedilmesini yeterli gördü. Sekiz yıl süren hapis hayatı, genellikle dostu Nasr el-Kuşûrî’nin evindeki bir odada göz hapsi şeklinde geçti. Bütün ihtiyaçları karşılandı; ziyaretçi kabul etmesine izin verildi. Hapiste bulunan Hallâc’ın Bağdat ve çevresindeki etkisi giderek arttı. Burada iken Kitâbü’t-Tavâsîn’in “Tâsînü’s-sirâc” ve “Tâsînü’l-ezel” bölümlerini yazdı.<ref name= "Hallac" />
Satır 132 ⟶ 131:
[[Kategori:İşkence kurbanları]]
[[Kategori:Derisi yüzülerek idam edilmiş kişiler]]
[[Kategori:110. binyıldayüzyılda idam edilmiş kişiler]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Hallâc-ı_Mansûr" sayfasından alınmıştır