Vikipedi

Lefkoşa: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
→‎top: düzeltme AWB ile
Khutuck Bot (mesaj | katkılar)
Botlar
1.111.422 değişiklik
k Kaynaklar ve referanslarda düzenleme
62. satır:
Lefkoşa, [[Yunanca]]'da "Lefkosia" (Λευκωσία), [[İngilizce]]'de ise "Nicosia" olarak bilinir.
 
Şehrin bulunduğu bölgenin ilk adı "Ledra" idi.<ref name="KTA1"/> Bu ad, "Ledrae"<ref>{{Dergi kaynağı|titlebaşlık=Reviews of Books (Alexander the Great)|journal=The American Historical Review|month=June | yearyıl=1974|firstad=Truesdell|lastsoyadı=Brown|coauthors=|volumecilt=79|issuesayı=3|pagessayfalar=762|id= |url=http://links.jstor.org/sici?sici=0002-8762%28197406%2979%3A3%3C762%3AATG%3E2.0.CO%3B2-F|formatbiçim=|accessdateerişimtarihi=2008-03-22 Mart 2008}}</ref>, "Lidir", "Ledras", "Ledron" ve "Letra" olarak da yazılmaktadır. Daha sonra bu şehir yıkıldı ve Leucus tarafından tekrar yapılınca şehre "Lefkotheon" (Λευκόθεον - beyaz tanrıların şehri) adı verildi.<ref name="KTA1"/><ref name="Keshishian 1978 loc=31-32">{{Harvnb|Keshishian|1978|loc=31-32}}.</ref> Bu ad zaman zaman "Ledron" olarak da anılıyordu.<ref name="KTA1"/> Daha sonra, şehir için "Kermia" ve "Leucus" (Λευκούς) sözcükleri kullanıldı.<ref name="Keshishian 1978 loc=31-32"/> 7. yüzyılda, [[Bizans İmparatorluğu|Bizans]]lı bir coğrafyacı olan Hierocles, ''Synekdemos (Vademecum)'' kitabında şehirden Lefkousia (Λευκουσία) olarak bahsetmektedir.<ref name="Keshishian 1978 loc=31-32"/> 13. yüzyılda [[Konstantinopolis]] Patriği Lefkoşa'dan Kalli Nikesis (Καλλι Νίκησις - Güzel Zafer) olarak bahsetmektedir.<ref name="Keshishian 1978 loc=31-32"/> Bir yazar ve keşiş olan St. Neophytos, 1176 yılı civarlarında verdiği bir vaazında Lefkoşa'dan "Leucopolis" (Lefkopolis - Beyaz Şehir) olarak bahsetmiştir.<ref name="Keshishian 1978 loc=31-32"/> 10. yüzyıldan itibaren "Lefkoşa" adı genel olarak kabul görür hal gelmiştir.<ref name="Keshishian 1978 loc=31-32"/> 18. yüzyılda Kıbrıslı Rum tarihçi Archimandrite Kyprianos, Lefkoşa'nın bir diğer isminin de "Photolampos" (Işıkla Parlayan) olduğunu belirtmiştir.<ref name="Keshishian 1978 loc=31-32"/><ref>Kyprianos, ''History of Cyprus'' (1788), [[Venedik]], sf. 391</ref>
 
Şehrin Avrupa dillerinde "Nicosia" ve benzeri şekillerde geçmesi üzerine çeşitli iddialar vardır. Bir iddiaya göre, Latinler sözcüğün ilk hecesi olan "Lef"i telaffuz edemedikleri için "Ni" ile değiştirmişlerdir.<ref name="Keshishian 1978 loc=31-32"/> Bir diğer iddia ise adın "Kallinikesis" adından türediğidir.<ref name="Keshishian 1978 loc=31-32"/> [[Sicilya]]'dan Sindaco isimli bir yazar, "Nicosia" ismini Sicilya'daki "Nicosia" isimli kasabaya bağlar ve bu kasabadan gelen kral Tancred'in Kıbrıs kuşatması sırada [[I. Richard]]'ın yanında olduğunu ve şehri kendi kasabasının ismiyle adlandırdığını iddia etmiştir.<ref name="Keshishian 1978 loc=31-32"/> Bir diğer iddia ise "Nicosia" adının şehir halkının 1192'deki [[Tapınak Şövalyeleri]]'ne karşı isyanı sırasında ortaya çıktığıdır.<ref name="caretta1">{{Dergi kaynağı
75. satır:
[[Dosya:Nicosia by Giacomo Franco.jpg|thumb|250px|sol|Lefkoşa'nın 1597'de Venedikli Giacomo (Jacomo) Franco tarafından çizilmiş bir haritası.]]
[[Dosya:Nicosia Buyuk Han 02.jpg|thumb|250px|sol|Osmanlı döneminde inşa edilen [[Büyük Han]], adadaki en büyük handır.]]
Lefkoşa'nın bulunduğu yerdeki ilk yerleşim [[Neolitik Çağ]]'da gerçekleşmiştir.<ref name="Keshishian 1978 loc=29">{{Harvnb|Keshishian|1978|loc=29}}.</ref> İlk yerleşimin tarihi yaklaşık olarak MÖ 3000-4000'dir.<ref name=koday>{{Dergi kaynağı|url=http://e-dergi.atauni.edu.tr/index.php/taed/article/viewFile/2075/2074 |lastsoyadı=Koday |firstad=Saliha |yearyıl=1995 |titlebaşlık=Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde Yerleşmeler |journal=Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi |accessdateerişimtarihi=30 Aralık 2010}}</ref> MÖ 1050'de<ref name=Cavendish>World and its Peoples: Greece and the Eastern Balkans. Marshall Cavendish, 2010.</ref> veya MÖ 7. yüzyılda bölgede "[[Ledra]]" adlı bir kent kuruldu.<ref name=KTA1>{{Ansiklopedi kaynağı|son=Hakeri|ilk=Bener Hakkı|madde=Lefkoşa|ansiklopedi=Kıbrıs Türk Ansiklopedisi|yayımcı=Kıbrıs Gazetesi Yayınları|yıl=1992|cilt=II|sayfalar=240}}</ref> Bu şehir adadaki diğer şehir krallıklarının arasında önemli bir yere sahipti.<ref name="Keshishian 1978 loc=33"/> Arkeolojik kazılar sırasında MÖ 4. yüzyılda yazılmış ve Ledra'da [[Afrodit]]'e adanmış bir tapınağın varlığını gösteren Yunanca bir yazıt bulunmuştur.<ref name="Keshishian 1978 loc=29"/><ref>American Journal of Archaeology 1961, AJA 65, sf. 136</ref> MÖ 330 civarlarında küçük bir köy olacak kadar küçülmüştür.<ref name=Cavendish/> Bu kent depremlerden dolayı yıkılınca<ref name="Keshishian 1978 loc=33">{{Harvnb|Keshishian|1978|loc=33}}.</ref>, MÖ 200 yılında [[Ptolemaios I Soter]]'in oğlu Leucus, günümüzde Lefkoşa olan şehri kurdu.<ref name=KTA1/>
 
Şehrin önemi [[Bizans İmparatorluğu|Bizans]] döneminin sonlarında artmaya başladı.<ref name="Keshishian 1978 loc=33"/> 7. yüzyılda, [[Araplar|Arap]] akınları sırasında adanın başkenti oldu.<ref name=KTA1/>
83. satır:
[[Lüzinyanlar]] adayı satın aldı ve Lefkoşa başkentliğini sürdürdü.<ref name=nmluz>{{Web kaynağı | url = http://www.nicosia.org.cy/english/lefkosia_istoria_proteuousa_vasileiou.shtm | başlık = The Capital of the Lusignan Kingdom | erişimtarihi = 1 Ocak 2011 | yayımcı = Lefkoşa (Rum) Belediyesi | arşivurl = http://web.archive.org/web/20130417135142/http://www.nicosia.org.cy:80/english/lefkosia_istoria_proteuousa_vasileiou.shtm | arşivtarihi = 17 Nisan 2013}}</ref> Lüzinyanlar döneminde şehirde pek çok yeni yapı inşa etti. [[Venedikliler]] döneminde bunların çoğu yıkılarak sur yapımında kullanıldı.<ref name=tolgay1>{{Web kaynağı | url = http://www.kibrisgazetesi.com/index.php/cat/23/col/78/art/16066/PageName/Konuk_Yazarlar | başlık = Lüzinyanların Kıbrıs’ı… | erişimtarihi = 1 Ocak 2011 | yayımcı = [[Kıbrıs Gazetesi]] | arşivurl = http://web.archive.org/web/20121128005024/http://www.kibrisgazetesi.com/index.php/cat/23/col/78/art/16066/PageName/Konuk_Yazarlar | arşivtarihi = 28 Kasım 2012}}</ref> Bu dönemde Lüzinyanlar şehrin etrafına surlar da inşa etti. Bu surlar düzensiz bir [[beşgen]] şeklindeydi.<ref name="Keshishian 1978 loc=68-70">{{Harvnb|Keshishian|1978|loc=68-70}}.</ref> Daha önce şehirde surlar bulunmamakaydı.<ref>Oldenburg W (De), PELEGRINATIO, 1653</ref> İlk surları kral I. Henry 1211'de iki kule ile birlikte inşa ettirdi, I. Peter üçüncü bir kule inşa ettirdi<ref>Leontios Machairas, Recital concerning the sweet land of Cyprus entitled Chronicle, 1483</ref> ve II. Henry şehri tamamen surlar içine aldı.<ref name=nmluzsur>{{Web kaynağı | url = http://www.nicosia.org.cy/english/lefkosia_istoria_oxiroseis.shtm | başlık = The fortifications during the Lusignan period 1192-1489 AD. | erişimtarihi = 1 Ocak 2011 | yayımcı = Lefkoşa (Rum) Belediyesi | arşivurl = http://web.archive.org/web/20130417134749/http://www.nicosia.org.cy:80/english/lefkosia_istoria_oxiroseis.shtm | arşivtarihi = 17 Nisan 2013}}</ref> Şehir bu dönemde oldukça zengin bir hale geldi.<ref name="Keshishian 1978 loc=41-42">{{Harvnb|Keshishian|1978|loc=41-42}}.</ref> Lefkoşa adadaki dört piskoposluktan biriydi.<ref name="Keshishian 1978 loc=41-42"/><ref>Cobham, Excerpta Cypria, sf. 41</ref> 1212 yılında başpiskoposluk merkezi de oldu.<ref name=curry1>Curry, William. ''[http://books.google.com.tr/books?id=YdwRAAAAYAAJ&pg=PA334&dq=Nicosia&hl=tr&ei=fKUsTY-SK8OLhQf05tGHCQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=4&ved=0CDIQ6AEwAzgK#v=onepage&q=Nicosia&f=false The Dublin University magazine, 48. cilt]'' (1856), Jun., and Co., sf. 329-335.</ref> Bu dönemde Rumlar ve Latinler arasında olaylar yaşanıyordu ve 1313 ve 1360 yıllarında şehirde kanlı çatışmalar çıktı.<ref name=CathA>{{Ansiklopedi kaynağı|madde=Nicosia (2)|ansiklopedi=Katolik Ansiklopedisi|url=http://en.wikisource.org/wiki/Catholic_Encyclopedia_%281913%29/Nicosia_%282%29|yıl=1913}}</ref>
 
Lefkoşa tarihi boyunca pek çok deprem tarafından hasara uğramıştır. [[1222 Kıbrıs depremi]] şehirde şiddetli biçimde hissedildi ve büyük zarara yol açtı.<ref name="Yolsal">{{Dergi kaynağı|lastsoyadı=Yolsal|firstad=S.|yazar2=Taymaz T.|yearyıl=2010|titlebaşlık=Sensitivity Analysis on Relations Between Earthquake Source Rupture Parameters and Far-Field Tsunami Waves: Case Studies in the Eastern Mediterranean Region|journal=Turkish Journal of Earth Sciences|volumecilt=19|pagessayfalar=313–349|doi=10.3906/yer-0902-8|url=http://journals.tubitak.gov.tr/earth/issues/yer-10-19-3/yer-19-3-2-0902-8.pdf}}</ref> Kasım 1330'da şehirde bir sel felaketi meydana geldi ve üç bin kişi hayatını kaybetti.<ref name="Keshishian 1978 loc=17">{{Harvnb|Keshishian|1978|loc=17}}.</ref> Bunların yanı sıra, şehir 1373'te [[Cenevizliler]] ve 1426'de [[Memlüklüler]] tarafından büyük hasara uğratıldı.<ref name="Keshishian 1978 loc=43">{{Harvnb|Keshishian|1978|loc=43}}.</ref>
 
26 Şubat 1489'da tüm adayla birlikte Lefkoşa da [[Venedik Cumhuriyeti]] hakimiyetine girdi.<ref name="VenKıb">{{Haber kaynağı
596. satır:
 
== Kaynakça ==
* {{Kaynak|lastsoyadı=Keshishian |firstad=Kevork K. | titlebaşlık=Nicosia: Capital of Cyprus Then and Now |yearyıl=1978 |publisheryayıncı=The Mouflon Book and Art Centre}}
{{Kaynakça|2}}
 
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Lefkoşa" sayfasından alınmıştır