İnyupikler: Revizyonlar arasındaki fark

[[Alaska yerli sanatı]] içinde [[Yupikler]] ve İnyupikler, balık derisi, kuş derisi ya da fok bağırsağı gibi oldukça farklı malzemeden yaptıkları çoğu kullanımlık ürünlerle bilinirler. Ürünler arasında [[ok]], [[yay]], [[zıpkın]], [[Şamandıra (denizcilik)|şamandıra]], deri kazıyıcı, yağ sökücü, [[kaşık]], [[halat]], [[kemer]] ve diğer giyim aksesuarları sayılabilir.<ref>{{Kitap kaynağı| lastsoyadı = Bockstoce | firstad = J.R. | başlık = Eskimos of Northwest Alaska in the Early Nineteenth Century | yayıncı = Oxprint Limited | yearyıl = 1977 }}</ref><ref>Amber Lincoln, John Goodwin, Pearl Goodwin, Faye Ongtowasruk, Ron Senungetuk, Barbara Weyiouanna, [http://www.nps.gov/akso/beringia/beringia/library/Living-with-old-things.pdf Living With Old Things: Iñupiaq Stories, Bering Strait Histories]</ref> Bunlar, balık derisi, rengeyiği derisi, kutup ayısı derisi, [[balina çubuğu]] ve morsun ya da [[mamut]]un (''kiligivak, kiḷigvak'') [[fildişi]]nden yapılır.<ref name=eskart>Ray, Dorothy Jean. ''Eskimo Art: Tradition and Innovation in North Alaska.'' Seattle: University of Washington Press, 1977. ISBN 978-0-295-95518-6.</ref> [[Maske]]ler törenlerde kullanılmak üzere yapılır ve dekoratif değildir.<ref name=eskart/> Avcılar için ufak çocuk biçiminde [[muska]] heykelcikler yapılır.<ref name=eskart/> Nesneler genellikle [[kömür]]le boyanır ve [[balık yağı]] ile [[vernik]]lenir. Ayakkabı ve parkalar kadınlar tarafından yapılır ve bu sanata "deri-dikiş" (''skin-sewing'') adı verilir.<ref name=eskart/>

Beyazların yiyecekleri (''Taniktaq'') ile karşılaşmadan önce İnyupikler kendi yiyeceklerini (''Iñupiaqtaq'') iklim ve coğrafi koşullara göre şekillendirmişlerdi. En temel besin maddesi [[et]] (''niqipiaq'' 'gerçek yiyecek' > ''niqi'' 'yiyecek' + ''-piaq'' 'gerçek') olup, bunu ateşsizliğin çaresizliğiyle değişik yöntemlerle yenebilir kılmışlardır. Ana besin maddesi deniz memelilerinden (balina ve fok, mors) ya da kara memelilerinden (ren geyiği) elde edilir. Kısa süren yaz aylarında böğürtlensi ufak zemin meyveleri C vitamini alımında önemlidir.<ref name="refCarthwright">Lorin A. Carthwright and René Revis Shingles (19569, [http://books.google.com.tr/books?id=8h3xUjOs5H0C&pg=PA90&lpg=PA90&dq=%22inupiats%22&source=bl&ots=1tCgiGqSvN&sig=6kQOdbgq3W2-A8EkyoyEgV65n-Q&hl=tr&sa=X&ei=OkEfUPXtIeqO4gSNq4GYBg&ved=0CDcQ6AEwAzgy#v=onepage&q=%22inupiats%22&f=false Cultural Competence in Sports Medicine]</ref> Eskimo mutfağı büyük ölçüde balık ve deniz memelileri etlerinin bir süre fermente edilmesiyle çiğ olarak tüketilen besinlere dayandığından [[botulizm]] Eskimo sağlığında besin kökenli tehlikelerin başında gelir. Alaska'da 1985 yılından beri botulizm vakalarında sürekli bir artış yaşanmaktadır ve ABD'de diğer eyaletlerdeki vakalardan daha fazladır.<ref name=Alaska>{{Web kaynağı | url = http://www.phppo.cdc.gov/phtn/botulism/alaska/alaska.asp | başlık = Why does Alaska have more botulism | yayımcı = Centers for Disease Control and Prevention (U.S. federal agency) | erişimtarihi = 18 JulyTemmuz 2011 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20060807175105/http://www.phppo.cdc.gov:80/phtn/botulism/alaska/alaska.asp | arşivtarihi = 7 Ağustos 2006}}</ref>

Son kırk yıl içerisinde [[intihar]] İnyupikler arasında artan bir sorun olarak karşımıza çıkar.<ref name="refSuicide">Catherine Swan Reimer, [http://www.swancircle.com/Suicide%20.html What is the relationship of suıcıde, alcohol abuse, and spirituality among the Inupiat], May 15, 2002</ref> [[Alaska yerlileri]] diğer [[Amerika yerlileri]]ne göre daha fazla intihar oranına sahiptir.<ref>Berman, M.; Hull, T./ May, P.(1997). Alcohol control and injury death in Alaska Native Communities: Wet, damp and dry under Alaska’s local option law. Journal of Studies on Alcohol, 61(2) 311-319</ref> Alaska Yerlileri ile Amerika Yerlileri arasında intihar daha çok [[ergenlik]] ve sonrası dönemdeki genç yetişkinlerde görülür.<ref name="refSuicide">Catherine Swan Reimer, [http://www.swancircle.com/Suicide%20.html What is the relationship of suıcıde, alcohol abuse, and spirituality among the Inupiat], May 15, 2002</ref> Avrupa'da yaygın olan "''Eskimolar yaşlılar ile verimsiz insanları öldürürler ya da kendileri intihar ederler''" biçimindeki inanış ise tipik bir [[şehir efsanesi]]dir ve gerçeklikten oldukça uzaktır.<ref>{{Dergi kaynağı|titlebaşlık=Book reviews |journal=Canadian Historical Review |volumecilt=79 |issuesayı=3 |pagesayfa=591 |yearyıl=1998 |month=September |doi=10.3138/CHR.79.3.577 |url=http://utpjournals.metapress.com/content/f874574400118740/fulltext.pdf |formatbiçim=PDF |issn=0008-3755}}</ref><ref>"Senilicide and Invalidicide among the Eskimos" by Rolf Kjellstrom in Folk: Dansk etnografisk tidsskrift, volume 16/17 (1974/75)</ref><ref>{{Dergi kaynağı|yazar=Leighton,Alexander H.; Hughes, Charles C. |titlebaşlık=Notes on Eskimo Patterns of Suicide |journal=Southwestern Journal of Anthropology |volumecilt=11 |issuesayı=4 |pagessayfalar=327–38 |datetarih=Winter 1955 |jstor=3628908}}</ref><ref>Eskimos and Explorers, 2d ed., by Wendell H. Oswalt (1999)</ref> İntiharı tetikleyen etkenlerin başında [[alkolizm]] gelir. Bütün İnyupik intiharlarının ana faktörleri arasında boşanma (% 29.4) ilk sırayı alır.<ref name="refSuicide">Catherine Swan Reimer, [http://www.swancircle.com/Suicide%20.html What is the relationship of suıcıde, alcohol abuse, and spirituality among the Inupiat], May 15, 2002</ref> Maniilaq kuruluşu tarafından 1990 ile 1999 yılları arasında yapılan bir araştırmaya göre intihar yöntemi olarak erkeklerde ateşli silahlarla vurulma ve boğulma ön sıradadır. Kadınlar daha çok ilaç alımını tercih ederler.<ref name="refSuicide">Catherine Swan Reimer, [http://www.swancircle.com/Suicide%20.html What is the relationship of suıcıde, alcohol abuse, and spirituality among the Inupiat], May 15, 2002</ref>